تاریخ حدیث شیعه (تا قرن پنجم): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ه‌و' به 'ه‌و') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [[') |
||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[تاریخ حدیث شیعه (1) (عصر حضور)]] | [[تاریخ حدیث شیعه (1) (عصر حضور)]] | ||
نسخهٔ ۴ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۳۷
| تاریخ حدیث شیعه (تا قرن پنجم) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | غروی نایینی، نهله (نویسنده) |
| ناشر | شيعه شناسی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-96928-4-5 |
| موضوع | حدیث - تاریخ - از آغاز تا قرن 5ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 106/5 /غ4ت2 13* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاريخ حديث شيعه (تا قرن پنجم)، اثر دكتر نهله غروى نائينى، پژوهشى است در تأييد حجيت، مقبوليت و مشروعيت گفتار، فعل و تقرير ائمه شيعه(ع) كه به زبان فارسی و در سال 1385ش، نوشته شده است.
نویسنده، پس از چندين دوره تدريس درس «تاريخ تدوين حديث» در مقطع كارشناسى ارشد و احساس نياز به آشنا نمودن دانشجويان به جمع و تدوين حديث و سنت معصومان(ع)، بر آن شده است تا مجموعه مباحث مربوط به اين درس را در قالب كتاب، منتشر نمايد.[۱]
ساختار
مقدمه‌اى از نویسنده، آغازگر مباحث مى‌باشد.
طبق عقيده شيعه و بر اساس مبانى كلامى و قرآنى و حديثى مختلف، مانند حديث ولايت، ثقلين و حديث منزلت، گفتار، فعل و تقرير امامان دوازده‌گانه(ع)، مثل سنت پيامبر(ص) از حجيت، مقبوليت و مشروعيت برخوردار است. اين كتاب با جستجو در منابع تاريخى و حديثى، سير نگارش اين سنت‌ها را در 11 فصل پى گرفته است. فصل‌ها بر اساس زندگى و حيات ائمه(ع) سامان يافته است. در هريك از اين فصل‌ها، تلاش‌هاى حديثى ائمه(ع) و اصحاب و شاگردان آن حضرات در مراقبت از احاديث و نشر و تدوين آن‌ها و مبارزه با جاعلان حديث، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.[۲]
هدف نویسنده از نگارش اين كتاب، ارائه اطلاعات و گزارش در امر تدوين و كتابت حديث (قول، فعل و تقرير) معصومان(ع) در سير تاريخى حديث شيعه است تا دانشجويان و محققان، با اين موضوع بيشتر آشنا شوند.[۳]
در اين اثر، به امر كتابت در مقاطع گوناگون تاريخ اسلام پرداخته شده و توضيحاتى درباره زندگانى علمى ائمه(ع)، شرايط زمانى، نحوه ارتباط آن بزرگواران با شیعیان شان، برقرارى كلاس‌هاى درس، مجالس مناظره و به‌طور كلى، نمونه‌هایى از فعالیت‌های علمى و فرهنگى ائمه(ع) و اصحاب و شاگردانشان، ارائه شده است.[۴]
در اين نوشتار، به گزارش تاريخى و شرايط سياسى، چندان پرداخته نشده است.[۵]
اثر حاضر، نتيجه چهار دوره تدريس درس «تاريخ تدوين حديث شيعه» در مقطع كارشناسى ارشد مى‌باشد.[۶]
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن بررسى و بحث پيرامون سنت و احاديث پيامبر(ص) و نحوه برخورد هريك از دو گروه شيعه و سنى با آن و اشاره به جايگاه نقل حديث نزد هريك، هدف از نگارش كتاب و انگيزه نگارش آن، بيان گرديده است.[۷]
در فصل اول، جايگاه اهل‌بيت(ع) و احاديث آن‌ها و كتابت حديث در عهد پيامبر(ص)، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.[۸]
در فصل دوم، عصر اميرالمؤمنين (11 - 40ق) بررسى گرديده است. در اين فصل، به اين امر اشاره گرديده كه پس از رحلت پيامبر(ص)، به سبب استيلاى حاكمان وقت بر سرنوشت امت اسلام، حضرت على(ع) براى حفظ دين الهى و سفارش پيامبر(ص)، حاضر به خانه‌نشينى شد تا امت نوپاى مسلمان از هم نپاشد و متفرق نگردد. در آن دوران، خلفا شرايطى به وجود آوردند كه كمتر كسى جرأت نقل حديث پيامبر(ص) را داشت و بسيارى از فرمايش‌هاى نبى اكرم(ص)، به‌ويژه در باب فضايل و مناقب اهل‌بيت(ع) و زمامدارى امت اسلام پس از آن حضرت، مى‌رفت تا به دست فراموشى سپرده شود. در چنين شرايطى مردم با اميرالمؤمنين(ع) بيعت كردند.[۹]
نویسنده، معتقد است در اين دوران بود كه منافقان انواع نيرنگ‌ها و مكرها را براى براندازى زمامدارى آن حضرت به كار گرفتند و به بهانه‌هاى گوناگون، انواع درگيرى‌ها و جنگ‌ها را به وجود آوردند تا فرصتى براى آن حضرت در جهت تربيت و آموزش امت نماند؛ آن‌ها كه تحمل عدل على(ع) را نداشتند، به بهانه‌اى و ديگران كه تاب مشاهده فضايل او را نداشتند، به كينه‌اى و هواپرستان و قدرت‌طلبان، به پيروى از هواهاى نفسانى خويش و حرص قدرت‌طلبى، دوران حكومت آن حضرت را چنان آشفته ساختند تا مهلتى براى امام در رهبرى پيامبرگونه جامعه نماند.[۱۰]
در فصل سوم، دوران حسنين (40 - 60ق) بررسى گرديده است. از جمله مباحث مطرح‌شده در اين فصل، عبارت است از: شرايط فرهنگى - اجتماعى پس از پيامبر(ص) در قرن اول هجرى، ميراث ائمه اطهار(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) وارثان علم امامت، نقش اين دو امام در تدوين و حفظ حديث، اصحاب و ياران ايشان، مكاتبات ميان امام حسن(ع) و معاويه، سخنان و خطابات امام حسین(ع) و.[۱۱]
عصر امام سجاد(ع)، در فصل چهارم بررسى گرديده است. نویسنده در اين فصل، به اين نكته اشاره دارد كه هرچند دوران امامت آن بزرگوار، با ركود فكرى و فرهنگى مواجه بود و حكومت اموى به‌طور رسمى با علم سر جنگ داشت، اما امام سجاد(ع) متوجه اين مسئله بودند كه نشر يك علم واجب، رسالت و مسئوليتى اسلامى است؛ ازاين‌رو، بدان اهتمام ورزيدند.[۱۲]
در فصل پنجم، از عصر صادقين(ع) سخن به ميان آمده است. به اعتقاد نویسنده، آن‌گونه كه از قراين تاريخى برمى‌آيد، تا پيش از دوران امام باقر(ع)، حديث شيعه، رواج و رونق چندانى نداشت. وى دليل عمده اين مطلب را، در اختناق و فشار شديدى دانسته است كه در اين دوران، نسبت به ائمه(ع) و پيروان ايشان اعمال مى‌شد.[۱۳]
در فصول بعدى نيز به ترتيب، عصر امام كاظم(ع) (148 - 183ق)، عصر امام رضا(ع) (183 - 203ق)، عصر امام جواد(ع) (202 - 220ق)، عصر عسكريين(ع) (220 - 260ق)، عصر حضرت حجت بن الحسن(عج) (260 به بعد) و ظهور جوامع حديثى در عصر غيبت كبرا، مورد بحث و بررسى، قرار گرفته است.[۱۴]
نویسنده خود معتقد است آنچه در اين كتاب عرضه شده، مشتى است نمونه خروارها علم و كتاب و نوشته در اين زمينه كه ذكر و جمع‌آورى همه آن‌ها، مباحث طولانى‌ترى را مى‌طلبد كه از حوصله اين نوشتار، خارج است. بدين‌روى، تنها به مواردى اكتفا شده است.[۱۵]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده و نيز نمايه آيات، احاديث، كتب، اشخاص و اعلام مذكور در متن، در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، توضيحات جامع و مفيدى پيرامون برخى از كلمات و مطالب متن، ارائه گرديده است.
پانویس
- ↑ مقدمه نویسنده، ص17
- ↑ حديث (تعداد منابع: 62 اصلى و 24 ارجاعى)، ص201
- ↑ مقدمه نویسنده، ص16
- ↑ همان
- ↑ همان
- ↑ همان، ص17
- ↑ مقدمه نویسنده، ص13
- ↑ متن كتاب، ص19
- ↑ متن كتاب، ص55
- ↑ همان
- ↑ همان، ص109
- ↑ همان، ص136
- ↑ همان، ص167
- ↑ همان، ص231 - 366
- ↑ مقدمه نویسنده، ص16
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- «حديث (تعداد منابع: 62 اصلى و 24 ارجاعى)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: اطلاع‌رسانى و كتابدارى، «كتاب‌هاى اسلامى»، بهار و تابستان 1386، شماره 28 و 29 (16 صفحه، از 193 تا 208).