أخبار نيل مصر

أخبار نیل مصر
پدیدآوران	مصطفی، لبیبه ابراهیم (محقق) محمد، نعمات عباس (محقق) اقفهسی، احمد بن عماد‌الدین (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	کتاب اخبار نیل مصر
ناشر	دار الکتب و الوثائق القومیة، الإدارة المرکزیة للمراکز العلمیة، مرکز تحقیق التراث
مکان نشر	قاهره - مصر
سال نشر	1427 ق
چاپ	1
شابک	‎977-18-0444-8
موضوع	اهرام رود نیل رود نیل، دره مصر - آثار تاریخی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏DT‎‏ ‎‏115‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏7‎‏الف‎‏3‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اخبار نيل مصر تأليف شهاب‌الدين بن عماد اقفهسى متوفى 808ق، به زبان عربى است. نویسنده در این کتاب به بيان فضيلت "نيل" و مطالب پيرامون آن؛ مانند سرچشمه، منابع و محل‌هاى جريان آن پرداخته است. کتاب از نوع جغرافياى اقليمى است واهمیت آن بدين جهت است كه مؤلف آن اكثر نوشته‌هاى جغرافى‌دانان و مورخين و فقهاى گذشته درباره نيل را از مصادر مختلف گردآورى و بعضى را با بعض ديگر مقايسه و مطالب مختلف درباره این رود را در کتاب واحدى جمع نموده است.

ساختار

در مطلع اثر اهمیت موضوع "نيل" و سابقه آن در فرهنگ مصر و پس از آن مقدمه محقق و مؤلف آمده است. متن کتاب در دو بخش تنظيم شده است كه بخش اول مختصر و بخش بعد به شيوه "فصل فصل"، در 10 فصل ارائه شده است. ملحقات کتاب، مشتمل بر هفت نقشه تاریخی و فهرست‌ها نيز در پایان کتاب آمده است. تحقيقاتي خوبی كه از سوی محققین انجام شده است، به صورت پاورقی آمده كه علاوه بر ذكر منابع، ابهامات کتاب را نيز بر طرف كرده است.

گزارش محتوا

دكتر ابراهیم مصطفى، در مقدمه کتاب تاريخچه‌اى از پيشينه نگارش جغرافياى نيل را ذكر كرده است كه چكيده آن به این شرح است: از آنجا كه رود نيل سبب مواريث و عمران و آبادى مصر بوده است، همواره مورد اهتمام مصريان قرار داشته است. از جمله مشهورترين دانشمندان مصري يوناني كه به تحقيق درباره نيل و منابع آن پرداخته است، "بطلمیوس" جغرافى‌دان است. نوشته‌های جغرافیایی او تمام نقاط عالم را شامل می‌شود. وی نقشه‌های فراواني نيز از نيل ترسيم كرده است. نوشته‌ها و نقشه‌های او تا اواسط قرن شانزدهم يا عصر نهضت جديد، بزرگترين مرجع مطالعات جغرافيای عمومی بود. وی از مجرای نيل وصف دقيقي نمود و عرب نيز کتاب او را ترجمه كرد و مطالب فراواني به آن افزود؛ اما آنها درباره عظمت‌های نيل كمتر نوشتند و مطالبی را هم كه به نوشته‌های بطلمیوس افزودند، صحيح نبوده و مشتمل بر اساطير و خرافات است.

در فصل اول، ابتدا آياتي كه به رود نيل تفسير شده و روایاتیكه در فضيلت رود نيل صادر شده، به تفصيل آمده است. مسعودي در مروج‌الذهب و منابع ديگر به مقدار جريان آب در رود نيل كه به 16 ذرع مى‌رسيده و خراج سلطان را تأمین مى‌كرده است، اشاره كرده‌اند. در سرزمین مصر انبيای عظيم الشأني مدفون هستند كه نویسنده به آن افتخار كرده است. این فصل، با ذكر موجودات عجيب این سرزمین به اتمام مى‌رسد.

فصل دوم با بحثی درباره سرمنشأ رود نيل و مكان‌هایی كه در آن جاري می‌شود و علت سبزي این رود آغاز شده است. نكته‌ای كه اشاره به آن لازم است، این است كه نویسنده بنا داشته است كه در كنار مطالب مربوط به نيل، به جاذبه‌ها و عجايب مصر اشاره كند. از جمله این شگفتى‌ها، اهرام مصر است كه ویژگى‌های آنها و چگونگی ساخت این آثار و... آمده است.

نویسنده در سطور اولیه فصل اول کتاب، روايتي از پيامبر اكرم(ص) به نقل از ابوهريره ذكر كرده بود كه در آن چهار رود سيحون، جيحون و فرات و نيل، نهرهاى بهشتي نامیده شده بود. با توجه به اينكه از رود نيل بحث شد، نویسنده فصلي را نيز به این سه رود اختصاص مى‌دهد.

مطالب ديگری نيز در ضمن فصولی آورده شده است كه اگر چه ارتباط كاملي با عنوان کتاب ندارند؛ به عنوان مثال در آخر فصل دوم، بحثی فقهي درباره كراهت و يا عدم كراهت طهارت با برخی آب‌ها؛ مانند زمزم آمده است كه بهتر بود، در این نوشتار طرح نمى‌شد.

وضعيت کتاب

تحقيقاتي خوبی از سوی محققین - لبيبة ابراهیم مصطفي و نعمات عباس محمد - به صورت پاورقی آمده كه علاوه بر ذكر منابع، ابهامات کتاب را نيز بر طرف كرده است. دو نسخه خطی اثر نيز توسط محققین مقابله شده است و اختلافات ذكر شده است.

فهرست‌های کتاب

1-اعلام.

2-امم و شعوب و قبائل و فرق و جماعات.

3-اماكن و شهرها.

4-الفاظ اصطلاحي.

5-اسامى كتب.

6-آيات قرآنی.

7-احاديث.

8-مصادر و مراجع تحقيق.

9-موضوعات.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب

وابسته‌ها

فضائل مصر المحروسة

الروضة المأنوسة في أخبار مصر المحروسة