فاضل جواد، جواد بن سعید: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
[http://nbo.ir/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85%DB%8C-%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%84-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF__a-434.aspx فرهیختگان تمدن شیعی] | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
نسخهٔ ۱ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۲۳:۴۷
| نام | فاضل جواد، جواد بن سعید |
|---|---|
| نامهای دیگر | بغدادی، جواد بن سعید
جواد بن سعید فاضل جواد، جواد بن سعدالله کاظمی، جواد بن سعید ع‍راق‍ی ح‍ل‍ی، جواد بن سعید |
| نام پدر | سعید یا سعدالله |
| متولد | |
| محل تولد | کاظمین |
| رحلت | 1065 ق |
| اساتید | سعدالله بن جواد (پدرش) |
| برخی آثار | مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05149AUTHORCODE |
جواد بن سعید یا جواد بن سعداللّه بن جواد بغدادى كاظمى (متوفای 1065ق)، معروف به «فاضل جواد»، فقیه، فیلسوف، اصولی، متکلم در قرن یازدهم هجری است. او اهل کاظمین بود و برای کسب علم به اصفهان مهاجرت کرد و در زمره شاگردان شیخ بهایی قرار گرفت و پس از چندی توسط شاه عباس صفوی به مقام شیخ الاسلامی استرآباد رسید. کتاب مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام از مشهورترین کتابهای او است.
ولادت
جواد ملقب به شمس‌الدین کاظمی و مکنّی به «ابوعبدالله» و مشهور به «فاضل جواد»، در اواخر قرن دهم هجری در کاظمین در خانواده‌ای از اهل علم و تقوا، دیده به جهان گشود. پدرش علامه شیخ سعدالله کاظمی از عالمان شهر کاظمین بود. او در کنار مرقد مطهر امام کاظم و امام جواد، علیهماالسلام، به تدریس علوم حوزوی و تربیت مبلغان اسلامی اشتغال داشت. برادرش شیخ محمدالهادی از عالمان کاظمین بود. برادرزاده‌اش شیخ ابوالحسن علی کاظمی از استادان حوزه علمیه کاظمین بود که به فضل و کمال اشتهار داشت. جدّش علامه شیخ محمدجواد، فرزند حاج علی اسدی کوفی، از شاعران بنام در عصر خویش بوده است.
خاندان فاضل جواد از مجهول‌ترین خاندان‌های عرب است که نام و نشانی از فرهیختگان آن، جز عده‌ای معدود، در کتابهای تاریخی و تراجم دیده نمی‌شود. آیت‌الله مرعشی نجفی که درباره شخصیت‌های اسلامی، آگاهی های فراوان دارد، رساله‌ای به نام «منهج الرشاد فی ترجمة الفاضل الجواد» نوشته است و در مقدمه‌ی کتاب مسالک الافهام چاپ کرده و ایشان تصریح می کند که شرح حال نویسان در حالی که تصریح کرده‌اند که در این خاندان، شاعران، فقیهان و عالمان بسیاری بوده‌اند، ولی اشاره‌ای به زندگی علمی و اجتماعی هیچ کدام از آنان نکرده‌اند.
تحصیلات
محمدجواد کاظمی در اوان جوانی برای کسب علوم دینی و معارف اسلامی، وارد حوزه علمیه کاظمین شد. شرح حال نویسان جز پدر علامه فاضل جواد، کسی را به عنوان استاد آن بزرگوار در کاظمین بیان نکرده‌اند. وی، مقدمات علوم دینی، مانند ادبیات عرب و منطق و معانی و بیان و نیز بخشی از فقه و اصول فقه را نزد پدر بزرگوارش در کاظمین فراگرفت.
رشد و تعالی حوزه علمیه اصفهان در زمان صفویه، به حدّ مطلوبی رسیده بود. حضور فقیهان و ادیبان و شاعران و فیلسوفان و مفسران قرآن کریم و دانشمندان دیگر در آن شهر، سبب شده بود که دانش پژوهان از سراسر جهان تشیع، به آن شهر رو آورند. فاضل جواد نیز که آوازه حوزه علمیه اصفهان به گوش او نیز رسیده بود، راهی آن دیار شد و به تحصیلات عالی علوم دینی و انسانی پرداخت. پس از سال ها کوشش و تلاش در این راه، به حد کمال رسید و از بزرگان علم و اخلاق به شمار آمد.
سال هجرت عالم بزرگوار فاضل جواد به اصفهان معلوم نیست، ولی با توجه به چند نکته می توان سال تقریبی سفر به اصفهان را حدس زد: نکته ی اول، سال وفات استادش شیخ بهایی در سال ۱۰۳۰ق است. فاضل جواد از کسانی است که در اصفهان، ملازم این استاد بود و بر دیدگاه های استادش آگاهی پیدا کرد. این مسئله، دستِ کم مدتی حدود ده سال را طلب می کند. نکته ی دیگر، سال و مکان نگارش برخی از آثار ارزشمند ایشان، مانند «کشف اصول الدین فی شرح نهج المسترشدین فی أُصول‌الدین» است. این اثر در سال ۱۰۲۹ق در کاظمین بوده است که نشانه ی آن است که وی، در آن سال، در کاظمین به عنوان عالمی والامقام مستقر شده و یافته های علمی خود را به رشته ی تحریر درآورده است. از این دو نکته به دست می آید که تاریخ سفر آن عالم ربانی به اصفهان، حدود سال ۱۰۲۰ هجری قمری است. بنابر این وی به مدت تقریبی ده سال در اصفهان و استرآباد که به آن اشاره خواهد شد، حضور داشته است.
فاضل جواد پس از ورود به اصفهان، جویای حوزه ی علمیه شد تا جان تشنه ی خود را با آب علم و اخلاق سیراب سازد و ره توشه‌ای برای دیار خود بردارد. گرچه عالمان و فقیهان بسیاری به تدریس علوم و دانش های گوناگون اشتغال داشتند، ولی از آن جا که انگیزه ی او کسب معارف و دانش های گوناگون در کم ترین مدت بود، از این رو در پی بهترین استاد و کامل ترین عالم شهر در علوم عقلی و نقلی به جست و جو پرداخت و از میان همه ی آنان، تنها نزد شیخ بهایی کسب علم و کمال کرد. او پس از سال ها تلاش و کوشش، از شاگردان ویژه ی شیخ بهایی شد. از این رو بیش ترین همت خود را در شرح مبانی علمی و تبیین آثار آن استاد بزرگ، به کار برد و آثار فراوانی از خود در تبیین و شرح کتاب های شیخ بهایی به یادگار گذاشت.
او در مدت زمان کوتاهی که در اصفهان و در محضر استادش شیخ بهایی بود، به درجات علوم دینی و انسانی رسید و اعجاب همگان را برانگیخت.
شاگردان و راویان
دانشمند والامقام فاضل جواد، شاگردان و راویان چندانی نداشته است و یا دستِ کم نام بیش تر آنان، در تاریخ ثبت نشده است. آنان عبارت اند از:
- امیر شمس‌الدین محمود حسینی کاظمی: علامه امیر شمس‌الدین محمود فرزند فتح اللّه حسینی کاظمی، در سال‌های آغازین قرن یازدهم در شهر کاظمیه دیده به جهان خاکی گشود. در اوان جوانی برای کسب تحصیلات علوم دینی به نجف اشرف هجرت کرد و تا آخر عمر شریفش در آن مکان مقدس باقی ماند. او از شیخ بهایی و فاضل جواد اجازه روایت گرفت. آثار به جا مانده از آن عالم بزرگوار عبارت است از: تقسیم الأخماس فی زمان الغیبة و وجوب إخراجها فی مصارفها؛ تفریج الکربة فی اثبات الرجعة؛ رسالة فی بقاء جسد الامام والنبی صلی الله علیه وآله فی قبورهم و عدم صعودهم بعد ثلاثة أیام.
- محمد کاشانی عاملی: از شاگردان فاضل جواد، علامه شیخ محمد فرزند علی کاشانی، مشهور به عاملی متوفای حدود ۱۰۹۸ هجری قمری نویسنده ی التعلیقه علی تفسیر البیضاوی است.
- علی کاظمی: علامه شیخ ابوالحسن علی کاظمی، فرزند شیخ محمدهادی، فرزند سعدالله کاظمی، از عالمان شهر کاظمین و برادرزاده ی فاضل جواد، از کسانی است که در کاظمین بیش ترین بهره ی علمی را از علامه ی فاضل جواد برد و به مراتب عالی علم و کمال رسید.
- شیخ شاهین: از دیگر شاگردان فاضل جواد، که از راویان او نیز هست، شیخ شاهین است. هویت او نیز مانند دیگر شاگردان فاضل جواد مبهم است و شاید او همان شیخ محمود بن شاهین معروف به شیخ شاهین باشد که از عالمان قرن یازدهم در کاظمین می باشد. شیخ شاهین در سال ۱۰۴۴ هجری قمری کتاب مسالک الافهام را نزد استادش قرائت کرد و او در پایان قرائت، در ششم ذو الحجه همان سال، اجازه نامهای به وی عطا کرد. در آن اجازه نامه وی را به شیخ اجل و فاضل کامل توصیف کرده است.
آثار
- آيات الاحكام كه نام اصلیش مسالك الافهام فى شرح (تفسير خل) آيات الاحكام مى‌باشد و آن بهترين كتابى است كه در اين موضوع تأليف شده است.
- شرح جعفريه محقق كركى
- شرح خلاصة الحساب شيخ بهائى
- شرح دروس شهيد اول
- غایة المأمول فی شرح زبدة الأصول
- المواسعة و المضایقة
- شرح الصحیفة الأصطرلابیة
- شرح تشریح الأفلاک شیخ بهایی
- شرح رسالة فی نسبة تضاریس الأرض
- مسالک الأفهام فی شرح آیات الأحکام
- شرح بعض المعمّیات و الألغاز
- تعلیقه علی شرح الفصوص فی العرفان
- رسالة فی اصول‌الدین و....