۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'کوربن، هانري' به 'کربن، هانری') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''جامع الأسرار ومنبع الأنوار ويليه رسالة نقد النقود في معرفة الوجود'''، اثر سید حیدر بن علی بن حیدر عبید حسینی آملی (متولد 720ق - زنده تا 782ق)، کتابی است در عرفان که با تحقیق و تصحیح هنری کربن و عثمان اسماعیل | '''جامع الأسرار ومنبع الأنوار ويليه رسالة نقد النقود في معرفة الوجود'''، اثر [[آملی، سید حیدر|سید حیدر بن علی بن حیدر عبید حسینی آملی]] (متولد 720ق - زنده تا 782ق)، کتابی است در عرفان که با تحقیق و تصحیح [[کربن، هانری|هنری کربن]] و [[يحيي، عثمان اسماعيل|عثمان اسماعیل یحیی]]، به چاپ رسیده است. | ||
ازآنجاکه «رسالة نقد النقود في معرفة الوجود» به‌صورت مستقل معرفی شده است، در این نوشتار، فقط به معرفی «جامع الأسرار ومنبع الأنوار» پرداخته می‌شود. | ازآنجاکه «رسالة نقد النقود في معرفة الوجود» به‌صورت مستقل معرفی شده است، در این نوشتار، فقط به معرفی «جامع الأسرار ومنبع الأنوار» پرداخته می‌شود. | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
==تاریخ نگارش== | ==تاریخ نگارش== | ||
آملی در دوران کهولت و در نجف، تألیف این اثر را تمام کرده است؛ بنابراین، به نظر می‌رسد که احتمال نگارش آن، در 752ق، در 32 سالگی وی، اشتباه باشد. وی این کتاب را پس از رسائلی همچون «منتخب التأويل»، «الأركان»، «الأمانة» و «التنزيه» نگاشته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[آملی، سید حیدر|آملی]] در دوران کهولت و در نجف، تألیف این اثر را تمام کرده است؛ بنابراین، به نظر می‌رسد که احتمال نگارش آن، در 752ق، در 32 سالگی وی، اشتباه باشد. وی این کتاب را پس از رسائلی همچون «منتخب التأويل»، «الأركان»، «الأمانة» و «التنزيه» نگاشته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==انگیزه نگارش== | ==انگیزه نگارش== | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
کتاب با مقدمه‌ای از محققین آغاز گردیده است. مطالب «جامع الأسرار»، مشتمل است بر یک مقدمه و سه اصل و هر اصل، دارای چندین قاعده می‌باشد. | کتاب با مقدمه‌ای از محققین آغاز گردیده است. مطالب «جامع الأسرار»، مشتمل است بر یک مقدمه و سه اصل و هر اصل، دارای چندین قاعده می‌باشد. | ||
سید حیدر در تألیف «جامع الأسرار» از این آثار، استفاده کرده است: «إحياء علوم الدين» غزالی، | [[سید حیدر آملی|سید حیدر]] در تألیف «جامع الأسرار» از این آثار، استفاده کرده است: «إحياء علوم الدين» غزالی، «[[منازل السائرین إلی الحق المبین|منازل السائرين]]» [[انصاری، عبدالله بن محمد|خواجه عبدالله انصاری]]، «[[شرح منازل السائرين (التلمسانى)|شرح منازل السائرين]]» [[تلمسانی، سلیمان بن علی|تلمسانی]] و [[کاشانی، عبدالرزاق|عبدالرزاق کاشانی]]، «[[الفتوحات المكية]]» و «[[فصوص الحكم (تعليقات ابوالعلاء عفيفي)|فصوص الحكم]]» و شروح آن و «[[مجموعة رسائل ابن عربی|رسائل]]» [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]]، «[[اوصاف الاشراف|أوصاف الأشراف]] و «رساله علم» [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیرالدین طوسی]]، «تأویلات» [[کاشانی، عبدالرزاق|عبدالرزاق کاشانی]]، «[[تفصيل النشأتين و تحصيل السعادتين]]» [[راغب اصفهانی، حسین بن محمد|راغب اصفهانی]]، «شرح نهج البلاغه» و «[[منهاج العارفين]]» [[ابن میثم، میثم بن علی|ابن میثم بحرانی]] در شرح کلام حضرت امیر(ع)، «رساله وجود مطلق» [[ترکه اصفهانی، علی بن محمد|صدرالدین ترکه]] و رسائل و دیگر نوشته‌های خودش<ref>ر.ک: همان، ص319</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، به کتاب‌شناسی آثار سید حیدر آملی پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص1-57</ref>. | در مقدمه، به کتاب‌شناسی آثار [[آملی، سید حیدر|سید حیدر آملی]] پرداخته شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص1-57</ref>. | ||
به گفته مؤلف، «جامع الأسرار»، تکرار لفظی و معنایی ندارد و جامع اسرار انبیا و اولیا به‌حسب ظاهر و باطن و متصف به مقام محمدی است و هدف اصلی آن، تبیین توحید است و بهره‌بر‌داری از آن، منوط به توجه تام و صفای ذهن و خلوص اعتقاد و تسلیم کامل و یا با مدد گرفتن از عارف کامل، محقق است<ref>ر.ک: سجادی، سید جعفر، ص318-319</ref>. | به گفته مؤلف، «جامع الأسرار»، تکرار لفظی و معنایی ندارد و جامع اسرار انبیا و اولیا به‌حسب ظاهر و باطن و متصف به مقام محمدی است و هدف اصلی آن، تبیین توحید است و بهره‌بر‌داری از آن، منوط به توجه تام و صفای ذهن و خلوص اعتقاد و تسلیم کامل و یا با مدد گرفتن از عارف کامل، محقق است<ref>ر.ک: سجادی، سید جعفر، ص318-319</ref>. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
اساسی‌ترین بحث «جامع الأسرار»، این است که شیعیان حقیقی، صوفیانند و صوفیان حقیقی، شیعیانند. در این کتاب، بی‌بهره بودن صوفیه از اسرار الهی و انحصار این اسرار به امامان معصوم(ع) رد شده است. از طرف دیگر، مؤلف نفی فضائل عرفانی را از امامان توسط صوفیه نپذیرفته و آن را از جهل صوفیه دانسته است و نیز بیان کرده که تنها فرقه حقه صوفیه، فرقه‌ای است که از اسرار الهی بهره‌مند است و به امامان معصوم(ع) ایمان ظاهری و باطنی دارد. به عقیده وی، امامان منبع علوم و معدن اسرارند و صوفیه نیز سر ولایت را از امامان دریافت کرده‌اند و تنها فرقه حقه شیعه، شیعه دوازده‌امامی است<ref>ر.ک: همان</ref>. | اساسی‌ترین بحث «جامع الأسرار»، این است که شیعیان حقیقی، صوفیانند و صوفیان حقیقی، شیعیانند. در این کتاب، بی‌بهره بودن صوفیه از اسرار الهی و انحصار این اسرار به امامان معصوم(ع) رد شده است. از طرف دیگر، مؤلف نفی فضائل عرفانی را از امامان توسط صوفیه نپذیرفته و آن را از جهل صوفیه دانسته است و نیز بیان کرده که تنها فرقه حقه صوفیه، فرقه‌ای است که از اسرار الهی بهره‌مند است و به امامان معصوم(ع) ایمان ظاهری و باطنی دارد. به عقیده وی، امامان منبع علوم و معدن اسرارند و صوفیه نیز سر ولایت را از امامان دریافت کرده‌اند و تنها فرقه حقه شیعه، شیعه دوازده‌امامی است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
سید حیدر در بحث تعیین خاتم ولایت، برخی از آموزه‌های اصلی ابن عربی و شارحان او، به‌ویژ قیصری را دگرگون ساخته و برخلاف ابن عربی و برخی مریدانش - که حضرت عیسی(ع) را خاتم اولیای مطلق و ابن عربی را خاتم اولیای مقید معرفی می‌کنند - خاتم اولیای مطلق را حضرت علی(ع) و خاتم اولیای مقید را حضرت مهدی(عج) معرفی کرده و سبب اشتباه ابن عربی و قیصری را در این مسئله، پیروی آنان از مذاهب تسنن و تعصب داشتن به آن دانسته است. به نظر کوربن، با این تغییر یا اصلاح، آموزه‌های ابن عربی تا به امروز، در حکمت شیعی ادغام شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[آملی، سید حیدر|سید حیدر]] در بحث تعیین خاتم ولایت، برخی از آموزه‌های اصلی ابن عربی و شارحان او، به‌ویژ قیصری را دگرگون ساخته و برخلاف ابن عربی و برخی مریدانش - که حضرت عیسی(ع) را خاتم اولیای مطلق و ابن عربی را خاتم اولیای مقید معرفی می‌کنند - خاتم اولیای مطلق را حضرت علی(ع) و خاتم اولیای مقید را حضرت مهدی(عج) معرفی کرده و سبب اشتباه ابن عربی و قیصری را در این مسئله، پیروی آنان از مذاهب تسنن و تعصب داشتن به آن دانسته است. به نظر کوربن، با این تغییر یا اصلاح، آموزه‌های ابن عربی تا به امروز، در حکمت شیعی ادغام شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
برخی از ابتکارات سید حیدر در «جامع الأسرار» اینهاست: | برخی از ابتکارات [[آملی، سید حیدر|سید حیدر]] در «جامع الأسرار» اینهاست: | ||
# ارجاع حضرات خمس به حضرات ثلاث؛ | # ارجاع حضرات خمس به حضرات ثلاث؛ | ||
# ارائه وحدت وجود در قالب توحید وجودی؛ | # ارائه وحدت وجود در قالب توحید وجودی؛ | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
در «جامع الأسرار» شریعت و طریقت و حقیقت، به‌عنوان حقیقت واحدی که دارای اعتبارات گوناگونند، معرفی می‌شود. همچنین مؤلف، الحاد اسماعیلیه را در نفهمیدن چگونگی برتری ولایت بر نبوت و الحاد نصیریه (فرقه‌ای از غالیان در نواحی شام) را در نفهمیدن حقیقت ولایت و خواص آن بیان می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص320</ref>. | در «جامع الأسرار» شریعت و طریقت و حقیقت، به‌عنوان حقیقت واحدی که دارای اعتبارات گوناگونند، معرفی می‌شود. همچنین مؤلف، الحاد اسماعیلیه را در نفهمیدن چگونگی برتری ولایت بر نبوت و الحاد نصیریه (فرقه‌ای از غالیان در نواحی شام) را در نفهمیدن حقیقت ولایت و خواص آن بیان می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص320</ref>. | ||
سید حیدر از آرای فلاسفه در باب قاعده الواحد (نفی صدور کثیر از واحد) و نفی علم حق به جزئیات و آرای معتزله و اشاعره در باب وجود و ذات حق و عینیت یا زیادت صفات حق انتقاد کرده و معتقد است که با تحصیل علوم رسمی و کسبی (علم کلام و فلسفه) نه‌تنها معرفت الله حاصل نمی‌شود، بلکه شکوک و شبهه‌های انسان افزایش می‌یابد<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[آملی، سید حیدر|سید حیدر]] از آرای فلاسفه در باب قاعده الواحد (نفی صدور کثیر از واحد) و نفی علم حق به جزئیات و آرای معتزله و اشاعره در باب وجود و ذات حق و عینیت یا زیادت صفات حق انتقاد کرده و معتقد است که با تحصیل علوم رسمی و کسبی (علم کلام و فلسفه) نه‌تنها معرفت الله حاصل نمی‌شود، بلکه شکوک و شبهه‌های انسان افزایش می‌یابد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
از «جامع الأسرار» نسخه‌های متعددی از زمان‌های گوناگون به‌جامانده که حاکی از شناخته شده بودن آن نزد اندیشمندان و محققان است. این کتاب به تصحیح عثمان اسماعیل یحیی و هانری کوربن و با مقدمه‌ای از هریک از آنها، به انضام کتاب‌شناسی آثار سید حیدر آملی که عثمان یحیی تنظیم کرده بود، در 1347ش، چاپ و در 1368ش، تجدید چاپ شد<ref>ر.ک: همان</ref>. | از «جامع الأسرار» نسخه‌های متعددی از زمان‌های گوناگون به‌جامانده که حاکی از شناخته شده بودن آن نزد اندیشمندان و محققان است. این کتاب به تصحیح عثمان اسماعیل یحیی و هانری کوربن و با مقدمه‌ای از هریک از آنها، به انضام کتاب‌شناسی آثار [[آملی، سید حیدر|سید حیدر آملی]] که عثمان یحیی تنظیم کرده بود، در 1347ش، چاپ و در 1368ش، تجدید چاپ شد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
فهرست مطالب، در ابتدا و فهرست‌های «آیات»، «حدیث، خبر و اثر»، «اصطلاحات»، «اسامی رجال، قبایل و اماکن»، «اشعار»، «کتب مذکور در متن» و «استداراکات و زیادات»، در انتهای کتاب آمده است. | فهرست مطالب، در ابتدا و فهرست‌های «آیات»، «حدیث، خبر و اثر»، «اصطلاحات»، «اسامی رجال، قبایل و اماکن»، «اشعار»، «کتب مذکور در متن» و «استداراکات و زیادات»، در انتهای کتاب آمده است. | ||