مفتون دنبلی، عبدالرزاق بن نجفقلی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
'''عبدالرزاق بن نجفقلی مفتون دنبلی''' (1167-1242ق)، متخلص به «مفتون»، نویسنده، ادیب، مورخ، شاعر پارسی‌گوی و مترجم زبان ترکی به فارسی بود. «مآثر سلطانیه» معروف‌ترین اثر اوست. | |||
==خاندان== | |||
وی فرزند نجفقلی خان بن شهباز خان بیگلربیگی معروف تبریز در دوران کریم خان زند بود. طایفه دنبلی از کردان خوی بودند و حکومت این ولایت از دوران صفویه با خوانین دنبلی و اجداد نجفقلی خان بود و پس از قتل نادرشاه افشار، دامنه حکومت خوانین دنبلی گسترده شد و به تبریز رسید و این شهر نزدیک به چهل سال تحت حکومت خوانین دنبلی بود<ref>ر.ک: یحیی‌آبادی، مرضیه</ref>. | |||
== | ==زادروز و زادگاه== | ||
عبدالرزاق بیگ مفتون دنبلی در سال 1176ق، در خوی به دنیا آمد. وی از ده سالگی مقیم و گروگان دربار کریم خان زند بود و تا پایان عمر کریم خان، در شیراز به سر برد و مدتی نیز همراه علی‌مردان خان در اصفهان بود و پس از تصرف اصفهان به دست آقامحمدخان قاجار در سال 1200ق، عبدالرزاق بیگ با موافقت خان قاجار به تبریز بازگشت و از اوایل حکومت عباس‌میرزا نایب‌السلطنه در آذربایجان وارد دیوان انشا و به‌تدریج از بزرگان طراز اول دربار کوچک عباس‌میرزا شد<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
==مهارت‌ها== | |||
عبدالرزاق بیگ، در زمان خود از علمای بزرگ آذربایجان بود و در رشته‌های مختلف علمی نظیر شاعری و تاریخ‌نویسی و تراجم احوال و تذکره شاعران تبحر بسیار داشت و در ترجمه کتاب از زبان ترکی عثمانی به فارسی نیز دستی داشت<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
==سفر به مکه== | |||
در سال 1241ق، به سفر مکه رفت و چند ماهی بعد در تبریز درگذشت. | |||
از | ==جایگاه ادبی== | ||
دنبلی یکی از شاعران مکتب ادبی بازگشت و به سهم خود در تغییر شیوه نگارش نظم و نثر در اوایل قاجار مؤثر بوده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
==آثار== | |||
# تجربة الأحرار و تسلية الأبرار (درباره طایفه دنبلی و حکام موروثی آن تا زمان کریم خان زند و شرح احوال گروه بزرگی از علما و شعرای معاصر خود او)؛ | |||
# | # ترجمه عبرت‌نامه (از زبان ترکی به فارسی)؛ | ||
# | # جامع خاقانی؛ | ||
# | # حدائق الأدباء»؛ | ||
# حدائق الجنان (شرح احوال نویسنده در سال‌های اقامت در شیراز و مختصری درباره کریم خان و تراجم یک دسته از شاعران و علما و مشاهیر زمان)؛ | |||
# حدیقه؛ | |||
# حقائق الأنوار؛ | |||
# دیوان قصاید و غزلیات؛ | |||
# روضة الآداب و جنة الألباب؛ | |||
# رياض الجنة (حاوی تاریخ سلسله دنبلی‌های خوی و تبریز)؛ | |||
# شرح مشاعر ملاصدرا؛ | |||
# مآثر سلطانیه (در تاریخ سلسله قاجاریه از فتحعلی خان قاجار پدر محمدحسن خان و جد آقامحمدخان قاجار تا سال 1241ق)؛ | |||
# مثنوی ناز و نیاز؛ | |||
# نگارستان دارا؛ | |||
# همایون‌نامه (مثنوی‌ای در احوال مختار ثقفی)<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
عبدالرزاق دنبلی، در تألیف کتاب تاریخ «زينة التواريخ»، با میرزا رضی تبریزی متخلص به بنده، از منشیان و دانشمندان بزرگ آذربایجان در نیمه اول قرن 13ق، همکاری داشته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
==پانویس== | |||
<references /> | |||
== | |||
==منابع مقاله== | |||
یحیی‌آبادی، مرضیه، «عبدالرزاق دنبلی»، برگرفته از سایت مطالعات تاریخ معاصر ایران، چهارشنبه 12 آذر 1399، به آدرس اینترنتی: | |||
http://www.iichs.ir/News-992/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D9%8F%D9%86%D8%A8%D9%84%DB%8C/?id=992 | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
نسخهٔ ۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۵۵
| نام | دنبلی، عبدالرزاق بیک |
|---|---|
| نامهای دیگر | دنبلی بیگلربیگی، عبدالرزاق بيگ بن نجفقلى بيگلربيگى
مفتون |
| نام پدر | نجفقلى بيگلربيگى |
| متولد | 1176ق |
| محل تولد | خوى |
| رحلت | 1243 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | المآثر السلطانية (تاريخ إيران و حروبها مع روسيا) «في نهاية القرن الثامن عشر و بداية القرن التاسع عشر الميلاديين» |
| کد مؤلف | AUTHORCODE04124AUTHORCODE |
عبدالرزاق بن نجفقلی مفتون دنبلی (1167-1242ق)، متخلص به «مفتون»، نویسنده، ادیب، مورخ، شاعر پارسی‌گوی و مترجم زبان ترکی به فارسی بود. «مآثر سلطانیه» معروف‌ترین اثر اوست.
خاندان
وی فرزند نجفقلی خان بن شهباز خان بیگلربیگی معروف تبریز در دوران کریم خان زند بود. طایفه دنبلی از کردان خوی بودند و حکومت این ولایت از دوران صفویه با خوانین دنبلی و اجداد نجفقلی خان بود و پس از قتل نادرشاه افشار، دامنه حکومت خوانین دنبلی گسترده شد و به تبریز رسید و این شهر نزدیک به چهل سال تحت حکومت خوانین دنبلی بود[۱].
زادروز و زادگاه
عبدالرزاق بیگ مفتون دنبلی در سال 1176ق، در خوی به دنیا آمد. وی از ده سالگی مقیم و گروگان دربار کریم خان زند بود و تا پایان عمر کریم خان، در شیراز به سر برد و مدتی نیز همراه علی‌مردان خان در اصفهان بود و پس از تصرف اصفهان به دست آقامحمدخان قاجار در سال 1200ق، عبدالرزاق بیگ با موافقت خان قاجار به تبریز بازگشت و از اوایل حکومت عباس‌میرزا نایب‌السلطنه در آذربایجان وارد دیوان انشا و به‌تدریج از بزرگان طراز اول دربار کوچک عباس‌میرزا شد[۲].
مهارت‌ها
عبدالرزاق بیگ، در زمان خود از علمای بزرگ آذربایجان بود و در رشته‌های مختلف علمی نظیر شاعری و تاریخ‌نویسی و تراجم احوال و تذکره شاعران تبحر بسیار داشت و در ترجمه کتاب از زبان ترکی عثمانی به فارسی نیز دستی داشت[۳].
سفر به مکه
در سال 1241ق، به سفر مکه رفت و چند ماهی بعد در تبریز درگذشت.
جایگاه ادبی
دنبلی یکی از شاعران مکتب ادبی بازگشت و به سهم خود در تغییر شیوه نگارش نظم و نثر در اوایل قاجار مؤثر بوده است[۴].
آثار
- تجربة الأحرار و تسلية الأبرار (درباره طایفه دنبلی و حکام موروثی آن تا زمان کریم خان زند و شرح احوال گروه بزرگی از علما و شعرای معاصر خود او)؛
- ترجمه عبرت‌نامه (از زبان ترکی به فارسی)؛
- جامع خاقانی؛
- حدائق الأدباء»؛
- حدائق الجنان (شرح احوال نویسنده در سال‌های اقامت در شیراز و مختصری درباره کریم خان و تراجم یک دسته از شاعران و علما و مشاهیر زمان)؛
- حدیقه؛
- حقائق الأنوار؛
- دیوان قصاید و غزلیات؛
- روضة الآداب و جنة الألباب؛
- رياض الجنة (حاوی تاریخ سلسله دنبلی‌های خوی و تبریز)؛
- شرح مشاعر ملاصدرا؛
- مآثر سلطانیه (در تاریخ سلسله قاجاریه از فتحعلی خان قاجار پدر محمدحسن خان و جد آقامحمدخان قاجار تا سال 1241ق)؛
- مثنوی ناز و نیاز؛
- نگارستان دارا؛
- همایون‌نامه (مثنوی‌ای در احوال مختار ثقفی)[۵].
عبدالرزاق دنبلی، در تألیف کتاب تاریخ «زينة التواريخ»، با میرزا رضی تبریزی متخلص به بنده، از منشیان و دانشمندان بزرگ آذربایجان در نیمه اول قرن 13ق، همکاری داشته است[۶].
پانویس
منابع مقاله
یحیی‌آبادی، مرضیه، «عبدالرزاق دنبلی»، برگرفته از سایت مطالعات تاریخ معاصر ایران، چهارشنبه 12 آذر 1399، به آدرس اینترنتی: http://www.iichs.ir/News-992/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D9%8F%D9%86%D8%A8%D9%84%DB%8C/?id=992