قرشی مخزومی، مجاهد بن جبر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" | | | data-type="authorfatherName" |جبر | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| data-type="authorbirthDate" | | | data-type="authorbirthDate" |21ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| data-type="authorBirthPlace" | | | data-type="authorBirthPlace" |مکه | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| data-type="authorDeathDate" | | | data-type="authorDeathDate" |104 یا 105ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" |[[ | | data-type="authorTeachers" |[[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع)]] | ||
[[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] | |||
[[ | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" |[[ | | data-type="authorWritings" |[[تفسير الإمام مجاهد بن جبر]] | ||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| خط ۴۲: | خط ۳۹: | ||
==اساتید و شیوخ== | ==اساتید و شیوخ== | ||
علوم و فنون تفسیر و تأویل را از مولای خود امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) و ابن عباس اخذ کرد. برخی افزون بر این، جمع بسیاری از مشایخ او را مانند جابر بن عبدالله انصاری و ام‌سلمه و ام‌هانی دختر ابوطالب و جز ایشان یاد کرده‌اند<ref>ر.ک: شهیدی صالحی، عبدالحسین، ص30</ref>. | علوم و فنون تفسیر و تأویل را از مولای خود [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع)]] و [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] اخذ کرد. برخی افزون بر این، جمع بسیاری از مشایخ او را مانند [[جابر بن عبدالله انصاری]] و [[ام‌سلمه]] و [[ام‌هانی]] دختر ابوطالب و جز ایشان یاد کرده‌اند<ref>ر.ک: شهیدی صالحی، عبدالحسین، ص30</ref>. | ||
==جایگاه علمی و اخلاقی== | ==جایگاه علمی و اخلاقی== | ||
در تفسیر وی نشانه‌های بسیاری بر تفکر اشراقی و ایرانی و گرایش به عقل می‌توان یافت. | در تفسیر وی نشانه‌های بسیاری بر تفکر اشراقی و ایرانی و گرایش به عقل می‌توان یافت. | ||
ابونعیم اصفهانی و ابن عساکر در تاریخ دمشق و دیگران می‌نویسند که مجاهد سه بار تفسیر خویش را بر ابن عباس عرضه کرد. تفسیر آیات قرآن کریم را یکان‌یکان سؤال می‌کرد. در کسب دانش بسیار کوشا بود. مردی متواضع و متفکر و دارای اخلاق حمیده بود و همیشه در افکار خود فرو رفته بود. | |||
[[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم اصفهانی]] و [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساکر]] در تاریخ دمشق و دیگران می‌نویسند که مجاهد سه بار تفسیر خویش را بر ابن عباس عرضه کرد. تفسیر آیات قرآن کریم را یکان‌یکان سؤال می‌کرد. در کسب دانش بسیار کوشا بود. مردی متواضع و متفکر و دارای اخلاق حمیده بود و همیشه در افکار خود فرو رفته بود. | |||
برای کسب علم هر دری را می‌زد و هیچ تکبری در این مورد نداشت. حتی به اهل کتاب برای کسب دانش مراجعه می‌کرد و بهره می‌گرفت. بعضی در این مورد از او انتقاد کرده‌اند. | برای کسب علم هر دری را می‌زد و هیچ تکبری در این مورد نداشت. حتی به اهل کتاب برای کسب دانش مراجعه می‌کرد و بهره می‌گرفت. بعضی در این مورد از او انتقاد کرده‌اند. | ||
به مقام علمی و درجه بزرگ اجتهاد نائل گردید و نبوغ عظیم نشان داد و آوازه بلندی یافت و نامش محافل علمی سراسر اقالیم اسلامی را فراگرفت. شهرت بسیاری کسب کرد. بزرگان علم و فضل در مقابل او سر تعظیم فرود آوردند. او مقدم بر همه تابعین بود. حرص شدیدی به معرفت آیات و تفسیر آن‌ها داشت. | به مقام علمی و درجه بزرگ اجتهاد نائل گردید و نبوغ عظیم نشان داد و آوازه بلندی یافت و نامش محافل علمی سراسر اقالیم اسلامی را فراگرفت. شهرت بسیاری کسب کرد. بزرگان علم و فضل در مقابل او سر تعظیم فرود آوردند. او مقدم بر همه تابعین بود. حرص شدیدی به معرفت آیات و تفسیر آن‌ها داشت. | ||
سفر کردن بسیار را خوش می‌داشت و در بلاد اسلامی به سیر و سیاحت می‌پرداخت و در اکثر شهرها به تدریس مشغول می‌گشت. درازترین ایام عمر خویش را در مکه مکرمه و عراق سپری کرد. کرسی تدریس علوم قرآن کریم را در مسجد کوفه برپا کرد. جمعی بسیار از مفسران فریقین سنی و شیعی و استوانه‌های علوم قرآن کریم و قرائات، در حوزه او تربیت یافتند و از محضرش بهره‌مند گشتند. | سفر کردن بسیار را خوش می‌داشت و در بلاد اسلامی به سیر و سیاحت می‌پرداخت و در اکثر شهرها به تدریس مشغول می‌گشت. درازترین ایام عمر خویش را در مکه مکرمه و عراق سپری کرد. کرسی تدریس علوم قرآن کریم را در مسجد کوفه برپا کرد. جمعی بسیار از مفسران فریقین سنی و شیعی و استوانه‌های علوم قرآن کریم و قرائات، در حوزه او تربیت یافتند و از محضرش بهره‌مند گشتند. | ||
ابن سعد در طبقات کبری وی را عالم ثقه و فقیه بزرگ و کثیر الحدیث و... دانسته است. شمس‌الدین محمد | |||
[[ابن سعد، محمد بن سعد|ابن سعد]] در [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|طبقات کبری]] وی را عالم ثقه و فقیه بزرگ و کثیر الحدیث و... دانسته است. [[ذهبی، محمد بن احمد|شمس‌الدین محمد ذهبی]]، در «[[العبر في خبر من غبر|العبر]]» او را اعلم تابعین در تفسیر خوانده است. نویسنده «[[تذكرة الحفاظ]]» وی را مقری و مفسر و حافظ قرآن کریم وصف کرده است. در «[[ميزان الاعتدال في نقد الرجال|ميزان الاعتدال]]» وی را یکی از اعلام ثبت اسلام و ثقه خوانده است که اجماع ملت بر امامت او متفق‌القول هستند. [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساکر]] متوفی 571ق در «[[تاریخ دمشق (سهیل زکار)|تاریخ دمشق]]» از قول سفیان ثوری آورده است که: تفسیر قرآن کریم را از چهار نفر فراگیرید: [[سعید بن جبیر]]، مجاهد، [[عکرمه]]، [[ضحاک بن مزاحم]]. قتاده می‌گفت: اعلم تابعین در تفسیر قرآن مجید مجاهد است. [[یحیی بن معین]] و [[ابن ابی‌زرعه، عیسی|ابوزرعه]] و [[نسائی، احمد بن علی|ابوعبدالرحمن نسایی]] همگی متفق‌القول بودند که مجاهد از تابعین مورد اعتماد و از اصحاب ابن عباس بوده است<ref>همان، ص31-34</ref>. | |||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
بیش از سی نفر از شاگردان او را ابن حجر عسقلانی در | بیش از سی نفر از شاگردان او را [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]] در «[[تهذيب التهذيب|تهذیب]]» و [[ذهبی، محمد بن احمد|ذهبی]] در «[[سير أعلام النبلاء]]» نام برده است. خلق بسیاری از محدثان و آشنایان علوم قرآن کریم و قراء از شاگردان مجاهد بودند که همگی بعد از وی در عراق و حجاز کرسی تدریس علوم قرآن مجید و تفسیر را به خود اختصاص دادند<ref>ر.ک: همان، ص33</ref>. | ||
==مذهب مجاهد== | ==مذهب مجاهد== | ||
برخی همچون: شیخ ابوالقاسم فرات | برخی همچون: شیخ [[کوفی، فرات بن ابراهیم|ابوالقاسم فرات کوفی]]، [[قمی، علی بن ابراهیم|علی بن ابراهیم قمی]]، شیخ [[قزوینی رازی، عبدالجلیل|ابوالرشید عبدالجلیل قزوینی]]، [[برغانی قزوینی حایری، محمدصالح|شیخ محمدصالح برغانی حایری]] و [[خویی، سید ابوالقاسم|آیت‌الله خویی]]، مجاهد را از ثقات مفسران و محدثان شیعی دانسته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص43</ref>. | ||
==مبارزات مجاهد با حکام بنی‌امیه== | ==مبارزات مجاهد با حکام بنی‌امیه== | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۷: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
نسخهٔ ۳ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۱:۱۹
| نام | قرشی مخزومی، مجاهد بن جبر |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | جبر |
| متولد | 21ق |
| محل تولد | مکه |
| رحلت | 104 یا 105ق |
| اساتید | امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) |
| برخی آثار | تفسير الإمام مجاهد بن جبر |
| کد مؤلف | AUTHORCODE45908AUTHORCODE |
مجاهد بن جبر قرشی مخزومی (21-104 یا 105ق)، از بزرگان مفسران تابعی و علمای ایرانی‌تبار علوم قرآن است.
تولد
ابوالحجاج مجاهد فرزند جبر و یا جبیر مکی مخزومی، در سال 21 در مکه متولد شد[۱].
اساتید و شیوخ
علوم و فنون تفسیر و تأویل را از مولای خود امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) و ابن عباس اخذ کرد. برخی افزون بر این، جمع بسیاری از مشایخ او را مانند جابر بن عبدالله انصاری و ام‌سلمه و ام‌هانی دختر ابوطالب و جز ایشان یاد کرده‌اند[۲].
جایگاه علمی و اخلاقی
در تفسیر وی نشانه‌های بسیاری بر تفکر اشراقی و ایرانی و گرایش به عقل می‌توان یافت.
ابونعیم اصفهانی و ابن عساکر در تاریخ دمشق و دیگران می‌نویسند که مجاهد سه بار تفسیر خویش را بر ابن عباس عرضه کرد. تفسیر آیات قرآن کریم را یکان‌یکان سؤال می‌کرد. در کسب دانش بسیار کوشا بود. مردی متواضع و متفکر و دارای اخلاق حمیده بود و همیشه در افکار خود فرو رفته بود.
برای کسب علم هر دری را می‌زد و هیچ تکبری در این مورد نداشت. حتی به اهل کتاب برای کسب دانش مراجعه می‌کرد و بهره می‌گرفت. بعضی در این مورد از او انتقاد کرده‌اند. به مقام علمی و درجه بزرگ اجتهاد نائل گردید و نبوغ عظیم نشان داد و آوازه بلندی یافت و نامش محافل علمی سراسر اقالیم اسلامی را فراگرفت. شهرت بسیاری کسب کرد. بزرگان علم و فضل در مقابل او سر تعظیم فرود آوردند. او مقدم بر همه تابعین بود. حرص شدیدی به معرفت آیات و تفسیر آن‌ها داشت.
سفر کردن بسیار را خوش می‌داشت و در بلاد اسلامی به سیر و سیاحت می‌پرداخت و در اکثر شهرها به تدریس مشغول می‌گشت. درازترین ایام عمر خویش را در مکه مکرمه و عراق سپری کرد. کرسی تدریس علوم قرآن کریم را در مسجد کوفه برپا کرد. جمعی بسیار از مفسران فریقین سنی و شیعی و استوانه‌های علوم قرآن کریم و قرائات، در حوزه او تربیت یافتند و از محضرش بهره‌مند گشتند.
ابن سعد در طبقات کبری وی را عالم ثقه و فقیه بزرگ و کثیر الحدیث و... دانسته است. شمس‌الدین محمد ذهبی، در «العبر» او را اعلم تابعین در تفسیر خوانده است. نویسنده «تذكرة الحفاظ» وی را مقری و مفسر و حافظ قرآن کریم وصف کرده است. در «ميزان الاعتدال» وی را یکی از اعلام ثبت اسلام و ثقه خوانده است که اجماع ملت بر امامت او متفق‌القول هستند. ابن عساکر متوفی 571ق در «تاریخ دمشق» از قول سفیان ثوری آورده است که: تفسیر قرآن کریم را از چهار نفر فراگیرید: سعید بن جبیر، مجاهد، عکرمه، ضحاک بن مزاحم. قتاده می‌گفت: اعلم تابعین در تفسیر قرآن مجید مجاهد است. یحیی بن معین و ابوزرعه و ابوعبدالرحمن نسایی همگی متفق‌القول بودند که مجاهد از تابعین مورد اعتماد و از اصحاب ابن عباس بوده است[۳].
شاگردان
بیش از سی نفر از شاگردان او را ابن حجر عسقلانی در «تهذیب» و ذهبی در «سير أعلام النبلاء» نام برده است. خلق بسیاری از محدثان و آشنایان علوم قرآن کریم و قراء از شاگردان مجاهد بودند که همگی بعد از وی در عراق و حجاز کرسی تدریس علوم قرآن مجید و تفسیر را به خود اختصاص دادند[۴].
مذهب مجاهد
برخی همچون: شیخ ابوالقاسم فرات کوفی، علی بن ابراهیم قمی، شیخ ابوالرشید عبدالجلیل قزوینی، شیخ محمدصالح برغانی حایری و آیت‌الله خویی، مجاهد را از ثقات مفسران و محدثان شیعی دانسته‌اند[۵].
مبارزات مجاهد با حکام بنی‌امیه
مجاهد سخت با حکومت بنی‌امیه در ستیز بود و در این راه مرارت‌های بسیاری کشید و به زندان افتاد[۶].
وفات
مجاهد در سال 104ق، در مسجدالحرام در حال سجده از دنیا رفت[۷].
پانویس
منابع مقاله
- معرفت، محمدهادی، «تفسیر و مفسران»، مؤسسه فرهنگی التمهيد، ایران، قم، چاپ اول، 1379ش.
- شهیدی صالحی، عبدالحسین، «تفسیر مجاهد کهن‌ترین تفسیر»، بینات، تابستان 1376، شماره 14