معجم القبائل العربية

‏معجم القبائل العربية
پدیدآوران	بلادي، عاتق بن غيث (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	معجم القبائل العربية (المتفقة اسما المختلفة نسبا أو ديارا)
ناشر	دار النفائس
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	مجلد1: 2002م , 1423ق,
شابک	‎9953-18-067-9
موضوع	قبايل و نظام قبيله‌ای - کشورهای عربي - واژه نامه‌ها
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏‏DS‎‏ ‎‏36‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏آ‎‏1‎‏ب‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

معجم القبائل العربية، تألیف عاتق بن غیاث بلادی، از جمله فرهنگ‎های موضوعی است که در سال 1422 نگارش شده است. در این اثر با استفاده از بیش از پنجاه منبع، اسامی قبایل یا اعلامی که به جهت اشتراک اسمی احتمال اشتباه در آنها وجود داشته، گردآوری و توضیح داده شده است.

ساختار

این اثر مشتمل بر مقدمه مختصر نویسنده و اسامی قبایل عرب و اعلام به‌ترتیب حروف الفبا است؛ بدین‎ترتیب که در جلد اول از حرف الف تا ظاء و در جلد دوم از حرف عین تا یاء ارائه شده است.

گزارش محتوا

نویسنده سبب و نیاز به نگارش این اثر را این‌گونه توضیح می‌دهد: «در زمان حاضر آثاری فراوان در موضوع قبایل عربی تألیف شده است. این کار به‌خودی‌خود کار قابل قبولی است؛ جز اینکه بسیاری از کسانی که دانشی نسبت به انساب قبایل و تاریخ آنها ندارند، آثاری پرغلط و اشتباه نوشته‌اند و برخی - ‎با وجود اختلاف انساب قبایل - ‎هیچ سابقه‌ای در شناخت نام قبایل و سرزمین آنها ندارند؛ لذا وقتی قبیله‌ای را می‌یابند که مثلاً بنی‎عامر نامیده شده است، تمام کسانی را که عامر نامیده شده‌اند، به آن ملحق می‌کنند. همچنین حابل با نابل اشتباه می‌شود و هر فردی را که اسم قبیله‌اش بنی‌هلال است، از از نسل هلال بن عامر می‌دانند یا کسی را که اسم قبیله‌اش حرب است، از نسل حرب خولانیه ساکن بین مکه و مدینه می‌دانند. چون دانستم که بسیاری از قبایلی که مشترک در اسم هستند ارتباطی به برخی دیگر ندارند، تصمیم گرفتم که این کتاب را تدوین کنم»‎.

شیوه ارائه الفاظ بدین‎ صورت است که در ذیل نام قبیله الفاظ مرتبط ذکر و شرح شده است؛ مثلاً در ذیل «ابانی» چنین آمده و معرفی شده است: ابان بن عثمان، ابان، بنوابان، بنوابان بن عدی و بنوابان بن ابی‌سود‎ یا در ذیل «یعقوبی» می‌خوانیم: بنویعقوب، یعاقبه، یعاقیب، یعاقبه و آل یعقوب‎. در انتهای هریک از این الفاظ، منبع مطلب به‌صورت رمزی دو حرفی در کروشه ذکر شده است. این رموز در فهرست مراجع انتهای کتاب تعریف شده است؛ به‌عنوان مثال: [ق ع]، یعنی «معجم قبائل العرب» عمر رضا کحاله یا [ج ع]، یعنی «جمهرة أنساب العرب» ابن حزم‎.

وضعیت کتاب

در انتهای کتاب فهرست منابع، با ذکر نام مؤلف و اطلاعات چاپ ذکر شده است. همچنین راهنمای اعلام، قبائل و سرزمین‌ها به‌ترتیب حروف الفبا ارائه شده است. پس از آن آثار مؤلف و فهرست موضوعات آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.