معالم العلماء في فهرست كتب الشيعة و أسماء المصنفين منهم قديماً و حديثاً (تتمة كتاب الفهرست للشيخ أبي‌جعفر الطوسي): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ب‌ش' به 'ب‌ش') |
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== ' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} ') |
||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[الفهرست (طوسي)]] | [[الفهرست (طوسي)]] | ||
نسخهٔ ۹ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۲:۱۱
| معالم العلماء في فهرست كتب الشيعة و أسماء المصنفين منهم قديماً و حديثاً (تتمة كتاب الفهرست للشيخ أبي‌جعفر الطوسي) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طوسی، محمد بن حسن (نویسنده)
ابن شهرآشوب، محمد بن علی (نویسنده) بحرالعلوم، محمد صادق (مقدمه نويس) |
| عنوان‌های دیگر | تتمة کتاب الفهرست للشیخ أبي‌جعفر الطوسي |
| ناشر | المطبعة الحيدرية |
| مکان نشر | نجف اشرف - عراق |
| سال نشر | 1380 ق یا 1961 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | محدثان شیعه - فهرستها
محدثان شیعه - کتاب‌شناسی نویسندگان شیعه - کتاب‌شناسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 55/2 /الف2م6 1340 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
معالم العلماء فى فهرست كتب الشيعة و أسماء المصنفين تألیف ابوجعفر محمد بن على بن شهرآشوب مازندرانى
موضوع كتاب
مؤلف در اين باره مى‌نويسد: «معالم العلماء در فهرست كتب شيعه و نامهاى نويسندگان آنها چه كتب قديمى و چه كتب جديد است. اگر چه شيخ بزرگوار ما ابوجعفر محمد طوسى -رضوان‌الله‌عليه- در آن زمان كتاب بى‌نظيرى در اين باب نوشت ولى بايد گفت در كتاب مختصر ما مطالب اضافى و فوايدى هست كه مى‌تواند تتمه‌اى بر كتاب شيخ طوسى باشد. در اين كتاب من در حدود ششصد (نسخه بدل سيصد) نویسنده افزودم و به مواردى كه در كتاب شيخ محذوف است اشاره كردم گر چه کتاب‌هاى در اين زمينه بيشمار است.»
تاريخ تأليف
تاريخ تأليف اين كتاب ديرتر از 581 قمرى نيست چون مؤلف در اجازه‌اش به تاريخ 15 جمادى الثانى سال 581 قمرى براى شيخ جمال‌الدين ابوالحسن على بن شعرۀ حلّى جامعانى از كتاب معالم العلماء ياد كرده است. و معروف است كه كتاب معالم العلماء و كتاب فهرست شيخ منتجب‌الدين از حيث زمان تأليف به يكديگر نزديك‌اند و هر دو كتاب ذيل و متمم فهرست شيخ طوسى مى‌باشند.
محتواى كتاب
كتاب محتوى ذكر 990 شخص است. در آخر آن فصلى است در مورد کتاب‌هايى كه نويسندگانشان ناشناخته‌اند و بابى است در مورد بعضى از شاعران اهل‌بيت -عليهم‌السلام- كه چهار طبقه را تشكيل مى‌دهند: آشكارگويان، ميانه‌روها، پارساها و متكلفان.
كتاب در بردارندۀ نام 90 مؤلف و 600 كتاب بيشتر از آنچه در «الفهرست» آمده، مى‌باشد. و احيانابه ضعف يا وثاقت برخى از مؤلفان و به تاريخ وفاتشان اشاره مى‌كند كه اين از امتيازات اين كتاب بر كتاب «الفهرست» است.
چاپهاى كتاب
اين كتاب يك جلدى تاكنون دو بار به چاپ رسيده است يك بار در سال 1353 قمرى در 141 صفحه در تهران و بار ديگر در سال 1381 قمرى با تحقيق در 153 صفحه در نجف اشرف به چاپ رسيد و همچنان نيازمند تحقيق عميق است.
روش تنظيم
كتاب طبق «الفهرست» شيخ الطائفه طوسى به ترتيب الفبا تأليف شده نه بر طبق طبقات يا سال، در اين ترتيب الفبايى فقط حرف اول ملاك بوده نه حرف دوم و سوم بنابر اين بين مدخلهاى ابراهيم و بلال ترتيب هست ولى بين ابراهيم و احمد ترتيب الفبايى وجود ندارد.
موقعيت كتاب
كتاب «معالم العلماء» جزء منابع و مآخذ مهم براى علماء رجال شده است علمايى همچون علامۀ حلى صاحب «خلاصة الرجال»، و شيخ حر عاملى صاحب «أمل الآمل» و مير مصطفى تفرشى، و ميرزا محمد استرآبادى و علامۀ مجلسى و شيخ ابوعلى حائرى و آقا محمدباقرخوانسارى و ديگران از اين كتاب استفاده مى‌كرده‌اند.
دامنۀ كتاب
از آنجا كه «معالم العلماء» تكمله‌اى است بر «الفهرست» شيخ طوسى، خط مشى مؤلف آن كتاب را دنبال كرده فقط از مؤلفان شيعه نام مى‌برد. البته از 43 شخص شيعه غير دوازده امامى از قبيل فطحيه، واقفيه، اسماعيليه، زيديه، غُلات و اهل سنّت نام مى‌برد.
آثار مؤلف
آثار مؤلف بر سه بخش است، چاپى، خطى، مفقود.
آثار چاپ شده: «مناقب آل ابى‌طالب عليهم‌السلام، «معالم العلماء» (كتاب حاضر) و «متشابه القرآن و مختلفه»
آثار خطى: «مثالب النواصب» (مدرسۀ شهيد مطهرى -سپهسالار سابق- شمارۀ 498/5) در كتاب «الذريعه» آمده كه: «نسخۀ خطى آن در خزانۀ سيد ناصر حسين هندى است. و نسخۀ ديگرى در تهران در كتابخانۀ سيد محمد محيط موجود است.»
آثار مفقود: «المخزون و المكنون فى عيون الفنون»،«الطرائق فى الحدود و الحقائق»،«مائدة الفائدة»،«المثال فى الأمثال»،«الاسباب و النزول على مذهب آل الرسول»،«الحاوى»،«الاوصاف»،«المنهاج».