العبر: تاریخ ابن خلدون

‏العبر: تاریخ ابن خلدون
پدیدآوران	ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (نویسنده) آیتی، عبدالمحمد (مترجم)
عنوان‌های دیگر	کتاب العبر و دیوان المبتدا و الخبر فی ایام العرب و العجم و البربر تاریخ ابن خلدون
ناشر	وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگی (پژوهشگاه)
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1363 ش
چاپ	1
موضوع	اسلام - تاریخ ایران - تاریخ تاریخ جهان - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	فارسی
تعداد جلد	6
کد کنگره	‏DS‎‏ ‎‏35‎‏/‎‏63‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏ع‎‏2041‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

العبر:تاريخ ابن خلدون ترجمه متن كتاب تاريخ ابن خلدون است كه توسط عبدالمحمد آیتی در شش مجلد به فارسی سليس و روان ترجمه گشته است.

مترجم در اين كتاب، تصحيح و ترجمه را با هم به سامان رسانده است. اما تصحيح قاعده بايد از روى نسخه اصلى يا نسخه‌هاى كهن باشد. نسخه‌اى از اين كتاب كه مى‌گويند ابن خلدون خود آن را خوانده و بر حواشى اصلاحاتى كرده در كتابخانه جامع تركيه موجود است.

مترجم راهى كه براى تصحيح غلطها و جبران افتادگى‌ها و نظم درهم ريختگى‌هاى عبارات كتاب در پيش گرفت چنين بود كه به مآخذ و منابعى كه ابن خلدون در تألیف تاريخ خود از آنها استفاده كرده و آنها به شيوه امروزى تصحيح و با نسخ متعدد مقابله گرديده‌اند، رجوع نموده است؛ مثلاً برخى عباراتى كه در متن آمده و دستخوش چند بار تحريف و تصحيف شده را تصحيح كرده و البته روايت متن كتاب هم براى حفظ امانت در زير صفحه آمده است.

در ضبط نام قيصرها و سرداران رومى و امثال آنان، كوشش كرده كه تا جايى كه ميسر بوده ضبط‌هاى اصلى آنها آورده شود. البته آنجا كه كمبوجيه يا كنبوجيه قمبسيس و شارلمانى قارله مى‌شود مترجم نتوانست ضبط درست همه اعلام متن را بيابد. چنانكه مشهود است به نامهاى تحريف و تصحيف شده يك دو بار در ذيل صفحات اشارت رفته است. اين نكته نيز در خور ذكر است كه اين تجاسر تنها در قلمرو بعضى نام‌ها است، نه مكانها. بنابراین اشبيليه و صقليه حتى جرجان و جرفاذقان همچنان بر جاى خود محفوظند.

در قسمت تاريخ اسلام و ایران نيز تصحيف اعلام و بريدگى‌ها و جاهاى سفيد در متن و درهم‌ريختگى‌ها بسيار است. مترجم براى رفع اين نقائص و نواقص، تا وقايع سال 302ق را كه پایان تاريخ طبرى است، از روى آن تصحيح كرده است.

اين كتاب را علاوه بر دخويه و ياران خاورشناس او، محمد ابوالفضل ابراهیم به شيوه امروزى تصحيح كرده است. در ضمن به سيره ابن هشام، تصحيح مصطفى السقا و ابراهیم الابيارى و عبدالحفيظ شلبى و نيز ترجمه آن سيرت رسول‌الله(ص) به تصحيح استاد دكتر اصغر مهدوى- هر جا كه مؤلف به آن اشارت كرده- رجوع شده است. از سال 302ق به بعد وسيله تصحيح متن، تاريخ الكامل ابن اثير به تصحيح تورنبرگ بوده است. در اين موارد هر جا متن سفيد بوده يا گسستگى در مطلب بوده كه حكايت از افتادگى به هنگام استنساخ يا علل ديگر داشته، از روى اين متون تكميل و ميان دو قلاب [] گذاشته شده است.

ابن خلدون به هنگام سخن از انساب عرب و بربر، از ابن حزم يا جمهره ياد مى‌كند كه مرادش جمهرة انساب العرب ابن حزم است. خوشبختانه از اين كتاب نيز چاپى منقح و مصحح به همت عبدالسلام محمد هارون فراهم آمده كه بسيارى از مشكلات بدان گشوده شده و بسيارى از غلطها تصحيح گرديده است.

در باب وقايع خلافت امويان اندلس و عبيديان و به‌طور كلى آنچه به مغرب و افريقيه و مصر مربوط مى‌شود، علاوه بر الكامل ابن اثير از چاپهاى تصحيح شده النجوم الزاهره ابن تغرى بردى و المقتبس ابن حيان و البيان المغرب ابن عذارى و الحلة السيراء ابن الابار مدد گرفته شده است. بنابر اين مترجم مى‌تواند ادعا كند كه اين ترجمه -به شرطى كه مطلبى را غلط ترجمه نكرده باشد يا غلط چاپى نباشد- از چاپهاى موجود كتاب العبر به صحت نزدیک تر است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب

وابسته‌ها

تاريخ ابن خلدون