ربعی، علی بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
همتی مقدم، حمیده، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، چاپ اول، 1392ش، درج در پایگاه دانشنامه جهان اسلام، به آدرس: | همتی مقدم، حمیده، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، چاپ اول، 1392ش، درج در پایگاه دانشنامه جهان اسلام، به آدرس: | ||
https://rch.ac.ir/article/Details/13746 | https://rch.ac.ir/article/Details/13746 | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[فضائل الشام]] | |||
[[فضائل الشام و دمشق]] | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده: | [[رده:مرداد (99)]] | ||
نسخهٔ ۳ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۱۴:۳۱
| نام | ربعی، علی بن محمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | محمد |
| متولد | سده پنجم |
| محل تولد | |
| رحلت | متوفی ۴۷۸ق |
| اساتید | ابوالطیب عبدالمنعم قیروانى |
| برخی آثار | [[ ]]
[[ ]] |
| کد مؤلف | AUTHORCODE13299AUTHORCODE |
علی بن محمد ربعى (متوفی ۴۷۸ق)، معروف به لخمى، فقیه و محدّث مالکى سده پنجم.
تولد و اصل و نسب
تاریخ ولادت او معلوم نیست. اصل او را از قَیروان دانسته‌اند. اشتهارش به لخمى به سبب شهرت جدّ مادرى‌اش به این نام بود. به گزارش منابع، لخمیان از قبایل یمنى بودند که به شام مهاجرت کرده بودند.
تحصیلات و اساتید
ربعى تحصیلات دینى را در قیروان با فراگیرى قرآن و حدیث آغاز کرد و سپس فقه مالکى را نزد استادانى چون علی بن محمد قابسى (متوفى ۴۰۳)، عبدالرحمان بن مُحرِز (متوفى ۴۵۰)، ابوالفضل بن بنت خلدون، ابوالطیب عبدالمنعم قیروانى (متوفى ۴۳۵) و عبدالخالق بن عبدالوارث سیورى (متوفى ۴۶۰)، آموخت.
تدریس و شاگردان
پس از آنکه مُعز بن بادیس، والى وقت قیروان، به ترویج مذهب مالکى روى آورد و مدرسه‌اى در آن شهر بنا کرد، ربعى در شمار استادان آنجا درآمد. او در ۴۴۹ در پى نابسامانىِ اوضاع اجتماعى و سیاسى قیروان به صَفَاقُس رفت و در مسجدى که بعدها به نام وى شهرت یافت، به تدریس پرداخت.
از شاگردان او محمد بن على مازرى، ابوالفضل یوسف بن محمد بن النحوى، ابوعلى کلاعى، عبدالحمید صفاقسى و عبدالجلیل بن مفوز بوده‌اند.
مقام افتا
بعدها، ربعى به ریاست مالکیان افریقیه رسید و مفتى آنجا شد. وى را فقیهى فاضل و محدّثى ثقه و صاحب‌نظر در ادبیات وصف کرده‌اند. ربعى با اینکه پیرو مذهب مالکى بود، گاهى بر پایه استنباط خویش از کتاب و سنّت با الهام از آراى دیگر مذاهب چون حنفى و شافعى فتواى جدیدى صادر مى‌کرد که با مبانى مالکیان هم‌خوانى نداشت؛ ازاین‌رو، شمارى از مالکیان، از جمله استادش سیورى، با وى به مخالفت برخاستند.
وفات
ربعى در ۴۷۸ در صفاقس درگذشت. مقبره وى زیارتگاه است.
آثار
- تنها اثر ربعى، التبصرة، حاشیه‌اى مفصّل بر المُدوَّنَة الكبرى، اثر سَحنون بن سعید درباره فقهِ مالک بن انس، است. توفیق صایغ بر این باور است که این کتاب فقط در ترتیب مباحث، فصل‌بندى و تدوین از «المُدوَّنة» بهره برده و در واقع اثرى مستقل است با کاستی‌ها و افزوده‌هایى نسبت به «المُدوَّنة». اهمیت این اثر ازآن‌روست که حاوى برخى آراى فقهاى متقدم مالکى، مانند: محمد بن سَحنون (متوفى ۲۵۶) و عبدالملک بن ماجِشون (متوفى ۲۱۲) است که آثار آنان در دسترس نیست. به گفته توفیق صایغ، نسخه‌هاى خطى «التبصرة» در کتابخانه‌هایى چون کتابخانه دولتى برلین، جامعة القرویین فاس، اسکوریال اسپانیا و کتابخانه ملک عبدالعزیز در مدینه موجود است.
- زرکلى کتاب «فضائل الشام» ابوالحسن علی بن محمد بن صافى بن شجاع ربعى (متوفى ۴۴۴) را به‌اشتباه، به ربعى لخمى نسبت داده است[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: همتی مقدم، حمیده، ج19، به نقل از پایگاه دانشنامه جهان اسلام
منابع مقاله
همتی مقدم، حمیده، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، چاپ اول، 1392ش، درج در پایگاه دانشنامه جهان اسلام، به آدرس: https://rch.ac.ir/article/Details/13746