نوادر الأخبار فيما يتعلق بأصول‌الدين

نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین
پدیدآوران	انصاری قمی، مهدی (محقق) فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (نویسنده)
ناشر	وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگی (پژوهشگاه)
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1372 ش
چاپ	1
موضوع	احادیث شیعه - قرن 11ق. شیعه - اصول دین شیعه - عقاید
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏135‎‏ ‎‏/‎‏ف‎‏9‎‏ن‎‏9‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نوادر الأخبار فيما يتعلق بأصول‌الدين يا النوادر اثرى است، از علامه فيض كاشانى، كه پس از نگارش وافى به فكر اختصار و گزيده كتاب وافى افتاد و در پى اين مقصد كتاب شافى را نگاشت و چون در اين دو كتاب تنها روايات فقهى را از كتاب اربعه نقل كرده بود، به فكر افتاد با استفاده از ساير منابع و كتب، روايات اصول اعتقادى و فروع فقهى را در دو كتاب مستقل به شيوه كتاب شافى؛ يعنى با اختصار، گرد آورد. و در پى اين فكر، بخش روايات مربوط به اصول اعتقادى را در كتاب مورد بحث گرد آورده و در پايان كتاب آرزو كرد كه موفق به گردآورى قسمت فقهى اين طرح شود كه ظاهرا بدان توفيق نيافته است.

ساختار

كتاب حاضر مشتمل بر يك مقدمه كوتاه و 7 كتاب مستقل است و در هر كتاب باب‌هاى متنوعى ذكر شده است. مجموع ابواب كتاب بالغ به يك صد و چهار باب، و تنظيم كتب و ابواب از روشى منطقى برخوردار است. با كتاب العقل آغاز مى‌شود و با كتاب المعاد پايان مى‌پذيرد و ابواب نيز به ترتيب منطقى بحث‌ها ذكر شده‌اند.

گزارش محتوا

روايات كتاب در هفت بخش به شرح زير تنظيم شده است:

1. كتاب العقل
2. كتاب العلم
3. كتاب التوحيد
4. كتاب نبوت و امامت
5. كتاب الفتن
6. كتاب ابناء القائم
7. كتاب المعاد

كوچك‌ترين بخش آن، كتاب العقل مشتمل بر 12 صفحه و بزرگ‌ترين بخش، ابنا القائم است. مؤلف در هر كتاب باب‌هاى گوناگونى را ذكر كرده است. به عنوان مثال، برخى از عناوين اولين بخش؛ يعنى كتاب العقل به شرح زير است:

1. آغاز آفرينش عقل
2. فضيلت عقل
3. آنچه از عقل منشعب مى‌شود
4. صفات عاقل و جاهل

و برخى از عناوين آخرين بخش؛ يعنى كتاب المعاد به شرح زير است:

1. دورانها عمر
2. ياد مرگ
3. درخواست مرگ
4. قبض روح
5. چگونگى مرگ
6. كيفيت سؤال و شاهدان در قيامت
7. ميزان و حساب
8. توصيف بهشت
9. جوى‌هاى بهشت
10. فناى مرگ

تمامى روايات اين كتاب بدون سند آورده شده و مؤلف تنها به ذكر نام كتابى كه از آن نقل مى‌كند، اكتفا كرده است.

مؤلف در ابتداى كتاب اسامى 29 كتاب كه از آن‌ها روايات را نقل كرده، آورده است. اسامى برخى از آن‌ها عبارتند از:

كتب صدوق همچون: توحيد، اكمال‌الدين، معاني الأخبار، علل الشرایع. كتاب‌هاى ديگرى چون، الإختصاص شيخ مفيد، تحف‌العقول، الاحتجاج، الامالى و الغيبه شيخ طوسى، تفسیر فرات، تفسير قمى، تفسير عياشى، تفسير مجمع البيان، تفسير جوامع الجامع، تفسير منسوب به امام عسکرى، رجال كشى، رجال نجاشى، شرح نهج‌البلاغه ابن ابى‌الحديد، الغيبه نعمانى، و نيز از دو كتاب رواياتى آورده است كه مؤلف آن‌ها را نمى‌شناخته است و به مجهول بودن آنان در اول كتاب تصريح كرده است، الشهاب نيران الاحزان و جامع الاخبار.

مؤلف در اين كتاب در تفسير و توضيح روايات، تنها به بيان معانى لغات مشكله پرداخته است و فقط در موارد بسيار اندكى به توضيح روايات و يا بيان وجه جمع بين روايات مى‌پردازد.

منابع مقاله

1. متن و مقدمه كتاب
2. فرهنگ كتب حديثى شيعه از سيد محمود مدنى بجستانى