رفع الیدین في الصلاة

‏رفع الیدین في الصلاة
پدیدآوران	بخاري، محمد بن اسماعيل (نويسنده) راشدي، بديع‌الدين (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	جلاء العينين بتخريج الروايات البخاري في جزء رفع اليدين
ناشر	دار ابن حزم
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	مجلد1: 1996م , 1416ق,
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏

رفع الیدین في الصلاة، اثر ابوعبدالله محمد بن اسماعیل بخاری (متوفی 256ق) با تحقیق و حاشیه‌نویسی بدیع‌الدین راشدی، کتابی است یک‌جلدی به زبان عربی با موضوع فقه و روایات اسلامی. نویسنده در این اثر مشروعیت بلند کردن دستان در رکوع و پس از سر برداشتن از رکوع را اثبات کرده است.

نام حاشیه کتاب، «جلاء العینین بتخريج روايات البخاري في جزء رفع الیدین» است.

در ابتدای این اثر مقدمه‌ای به قلم بدر بن عبدالله بدر آمده است.

ساختار

کتاب دارای مقدمه بدر بن عبدالله بدر، مقدمه ابومحمد بدیع‌الدین شاه راشدی سندی با عنوان «بدایة الکتاب» و محتوای مطالب است.

محتوای این اثر بر مبنای روایات است که این روایات در انتهای کتاب به عدد 198 ختم می‌شود.

گزارش محتوا

بدر بن عبدالله بدر در مقدمه کتاب پس از حمد الهی و شهادت بر وحدانیت و رسالت پیامبر اسلام(ص) می‌نویسد: «اما بعد فان خیر الکلام کلام‌الله عز و جل و خیر الهدی هدی محمد(ص) و شر الامور محدثاتها و کل محدث بدعة و کل بدعة ضلالة و کل ضلالة فی النار» سپس می‌نویسد: این اثر یعنی کتاب «رفع الیدین فی الصلاة» گنجی از گنجه‌ای امام حفاظ و رئیس محدثان ابوعبدالله محمد بن اسماعیل بخاری است که برای خواننده گرامی تقدیم می‌گردد. در آغاز کتاب درباره رفع الیدین فی الصلاة آمده: مسئله رفع الیدین در رکوع و برخاستن از آن و هنگام قیام، از اموری است که سلف و بزرگان پیشین از اهل سنت به آن اهتمام داشته‌اند تا جایی که ابن قیم گفته: «و هو عمل كانه رأی عین». مروزی هم می‌نویسد: «أجمع علماء الأمصار علی مشروعية ذلك الا أهل الكوفه»؛ یعنی جز اهل کوفه، سایر علما بر مشروع بودن این کار اجماع دارند. شافعی هم می‌نویسد ترک این عمل جایز نیست. سلف از علمای اهل سنت معتقدند این کار زینت نماز است و بسیاری از بندگان متمسکین مانند شیخ ابوبکر فهری در این راستا اذیت‌های بسیاری کشیدند تا جایی که برخی قصد کشتنش را کردند و خداوند از این فتنه حفظش کرد. یا مانند شیخ ابوالحسن سندی که زندانیش کردند. او صبر کرد و خداوند نجاتش داد.

ائمه سلف و خلف از اهل سنت در این مسئله مصنفاتی داشته‌اند. طبق پژوهش محقق کتاب، اولین آن‌ها ابوعبدالله صاحب «الصحیح» است که کتابش نزد اهل علم به «قرة العینین» معروف است. پس از وی امام محمد بن نصر مروزی و دیگران از ائمه اهل سنت هستند و از میان متأخرین شیخ تقی‌الدین سبکی و حافظ ابن قیم و دیگران از بزرگان علمای اهل تسنن هستند. کتاب بخاری اصل در این مسئله است و تعلیقاتی که ابومحمد بدیع‌الدین شاه راشدی بر آن زده در تخریج روایات و اقوال و آثار و... را به «جلاء العینین بتخریج روایات البخاری فی جزء رفع الیدین» نام‌گذاری کرده است.

رد کسی که منکر بلندکردن هر دو دست در نماز در هنگام رکوع و سر برداشتن از رکوع است واجب است؛ چراکه وی درکش را در این مورد بر عجمیان استوار کرده در موردی که فعل و قول و روایات از ایشان و اصحابشان و همچنین فعل تابعین و اقتدای سلف به آنان در روایات وارده ثقه از ثقه، بر آن استوار شده و از روی عداوت و تنگی سینه و تنفر از سنت رسول خدا دست به چنین کاری زده و البته مستحق چنین کاری است زیرا گوشت و پوست و استخوانش از این دشمنی‌ها رشد کرده است.

وضعیت کتاب

صفحات 12 و 13 کتاب حاوی رونوشت تصویر صفحات اول و یکی دیگر از صفحات نسخه خطی کتاب است. فهارس فنی کتاب شامل، فهارس آیات، احادیث، اسماء، ابناء، مراجع تحقیق و فهرست موضوعات در انتهای اثر ذکر شده است.

این اثر از روی نسخه خطی حافظ ابن حجر عسقلانی که آن را از اساتیدش عبدالرحیم بن حسین عراقی و نورالدین هیثمی شنیده، ارائه شده است. در آخر اثر ذکر شده که این کتاب با اصلش تطبیق و مقابله شده و دوباره با نسخه‌ای به خط ابوالفضل قلقشندی هم مقابله گردیده است. این نسخه در دارالکتب قاهره در هشت صفحه به شماره 23327 ب موجود است. شیخ بدیع‌الدین راشدی به تعلیقه بر احادیث کتاب مذکور بر نسخه خطی آن قیام کرده و بدر عبدالله بدر متن کتاب را از نسخه خطی مشارالیه اثبات کرده است. همچنین به ترتیب فقرات کتاب قیام کرده و فهارس آیات و احادیث مرفوعه و اسمای روات و اعلام هم کار هموست. وی برای به دست آوردن مراجع حدیثی چاپ‌های قدیم هند و... را هم مشاهده کرده است. کار شیخ بدیع را هریک از شیخ فیض رحمن ثوری و شیخ ارشاد حق الاثری مراجعه کرده‌اند و نام هریک از این دو در هنگام ذکر تذکراتشان در میان پرانتز ذکر شده است. لازم به ذکر است که نسخه خطی دو اثر را در خود دارد که در نسخه چاپی به آن‌ها اشاره نشده است که عبارتند از این چاپ به شماره 90-91 که نووی در تهذیب به آن اشاره کرده است.

منابع مقاله

مقدمه‌ها و متن کتاب.