كتاب الحج (میانجی)

‏کتاب الحج
پدیدآوران	احمدي ميانجي، علي (نويسنده)
ناشر	دفتر معظم له
مکان نشر	ايران - قم
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

كتاب الحج، اثر آیت‌الله علی احمدی میانجی (متوفی 1421ق)، مجموعه‌ای است از احادیث و روایات مرتبط با حج و اعمال آن.

ساختار

کتاب فاقد مقدمه بوده و مطالب بدون تبویب و فصل‌بندی خاصی، در چندین عنوان، ارائه گردیده است.

بیشتر روایات این اثر از منابع اهل سنت اخذ شده است.

گزارش محتوا

در یک تقسیم‌بندی، می‌توان عناوینی که روایات بر اساس آن قرار گرفته است را به ترتیب ذیل، تقسیم‌بندی نمود (به‌منظور آشنایی با محتوای کتاب، در هر عنوان، به‌عنوان نمونه به برخی از روایاتش اشاره می‌شود):

1. فضیلت حج و روایات ماءالبیت: در روایتی از پیامبر(ص) از زید بن علی از حضرت علی(ع) به نقل از پیامبر(ص)، پیرامون فضیلت حج، چنین آمده است: «من أراد الدنیا و الآخرة فلیؤم هذا البیت» (هرکه دنیا و آخرت می‌خواهد به فکر مکه باشد).
2. وجوب حج به‌واسطه مستطیع شدن و حد استطاعت: در روایتی از پیامبر(ص) پیرامون تارک حج، چنین آمده است: «مَن مَلَكَ زاداً و راحِلَةً تُبَلِّغُهُ إلي بَيتِ اللهِ و لَم‌يَحُجَّ فَلا عَلَيهِ أن يَمُوتَ يَهُودِيّاً أو نَصرانِيّاً»، هر کس ره‌توشه و مرکبی داشته باشد که او را به خانه خدا برساند، ولی حج نرود، فرقی نیست که یهودی یا نصرانی بمیرد (مسلمان نمی‌میرد) . در این قسمت، روایتی نیز پیرامون حج اعرابی و حج کودک، ذکر شده است.
3. وجوب حج عمره مانند حجةالإسلام: در این قسمت، ابتدا پنج روایات ذکر گردیده که در آنها، به وجوب عمره اشاره شده و سپس، به روایاتی پرداخته شده که دربردارنده احکام عمره می‌باشد.
4. نیابت و وصیت به حج: در اولین روایتی که در این قسمت آمده، چنین ذکر شده است که پیامبر(ص) متوجه شد که شخصی در حج، از طرف شخص دیگری به نام شبرمه، لبیک می‌گفت که پیامبر(ص) پرسید: شبرمه کیست؟ او گفت برادرم است. پیامبر(ص) فرمود اگر خودت حج را به جای آورده‌ای، از طرف او لبیک بگو اما اگر هنوز حج به جای نیاورده‌ای، از طرف خودت حج بگذار. مؤلف از این روایت، عدم صحت نیابت در حج درصورتی‌که حج به گردن خود آدمی باشد را استفاده نموده است.
5. نذر پیاده‌روی به حج و عدم توانایی بر آن: در روایتی از حضرت علی(ع) درباره زنی که نذر کرده است پیاده به حج برود اما توان انجام این کار را ندارد، سؤال پرسیده شده و آن حضرت در پاسخ فرموده‌اند: سواره به حج رفته و گوسفندی قربانی کند. در این قسمت، به روایاتی پیرامون تعداد حج‌هایی که پیامبر(ص) به جای آورده‌اند، اشاره شده است.
6. حج پیامبر(ص) در حجةالوداع و تشریع حج تمتع در آن: روایات ذکر شده در این زمینه، به دو طایفه روایات عامه و روایات خاصه تقسیم شده است.
7. وجوب حج تمتع: در این قسمت، روایتی از سلیمان از ابوطاوس و ابراهیم بن میسره نقل شده است که در آن، به وجوب حج تمتع از طرف پیامبر(ص)، اشاره گردیده است.
8. اختلاف علی(ع) و عثمان در حج تمتع: در روایتی که در این قسمت ذکر گردیده، چنین آمده است که: «...ان المقداد بن الاسود دخل على على بن ابى‌طالب بالسقيا و هو ينجع بكرات له دقيقا و خبطاً فقال هذا عثمان بن عفان ينهى عن ان يقرن بين الحج و العمرة فخرج على بن ابى‌طالب و على يديه اثر الدقيق و الخبط فما انسى اثر الدقيق و الخبط على ذراعيه حتى دخل على عثمان بن عفان فقال انت تنهى ان يقرن بين الحج و العمرة فقال: عثمان ذلك رأيى فخرج علىّ مغضباً و هو يقول لبّيك اللّهمّ لبيك بحجّ و عمرة معاً» ...مقداد بن اسود در منطقه «سقیا» بر علی بن ابی‌طالب(ع) وارد شد، درحالی‌که ایشان به بچه شتران، مخلوطی از آب و آرد و گیاه را می‌خوراند. عرض کرد: عثمان بن عفان از جمع میان حج و عمره نهی می‌کند. علی(ع) درحالی‌که بر دستانش اثر آرد نمایان بود، وارد بر عثمان شد و فرمود: تو از جمع میان حج و عمره نهی کرده‌ای؟ عثمان گفت: این اعتقاد من است. علی(ع) درحالی‌که خشمگین بود، بیرون آمد و به نیت حج و عمره می‌گفت: «لَبَّیْکَ اَللّهُمَّ لَبَّیک بِحَجٍّ وَ عُمْرَةٍ مَعا» .
9. حج قران: در این بخش، با استفاده از روایاتی از حضرت علی(ع)، به بحث پیرامون حج قران پرداخته شده است.
10. برخی از اعمال حج: در این بخش، روایاتی ذکر گردیده که اشاره به حکم برخی اعمال حج مانند تلبیه در میقات، غسل احرام و احرام مرد و زن، دارد.

وضعیت کتاب

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

متن کتاب.