۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مرقع نینامه جامی: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'ىگ' به 'ىگ'
جز (جایگزینی متن - 'ىآ' به 'یآ') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ىگ' به 'ىگ') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
نىنامه از آثار مولانا عبدالرحمن جامى (898-817ق) است. رسالهاى آمیخته از نظم و نثر در شرح دو بیت آغاز مثنوى و نىنامه مولوى. بیتهای سرآغاز مثنوى شریف از زبان نى از دیرباز به نىنامه شهرت یافته و اهل نظر درک و فهم نىنامه را که درواقع سراسر مثنوى با همه تنوع و غناى آن گزارش و گسترش آن معانى خلاصه و زبده است، مدخل و روشنگر معانى کلى مثنوى شریف دانستهاند و به شرح و بسط و تقریر آن، چه در حوزهها و حلقههاى بحث و درس مثنوى و چه در شرحنویسى بر مثنوى، توجه خاص نشان داده شده است. | نىنامه از آثار مولانا عبدالرحمن جامى (898-817ق) است. رسالهاى آمیخته از نظم و نثر در شرح دو بیت آغاز مثنوى و نىنامه مولوى. بیتهای سرآغاز مثنوى شریف از زبان نى از دیرباز به نىنامه شهرت یافته و اهل نظر درک و فهم نىنامه را که درواقع سراسر مثنوى با همه تنوع و غناى آن گزارش و گسترش آن معانى خلاصه و زبده است، مدخل و روشنگر معانى کلى مثنوى شریف دانستهاند و به شرح و بسط و تقریر آن، چه در حوزهها و حلقههاى بحث و درس مثنوى و چه در شرحنویسى بر مثنوى، توجه خاص نشان داده شده است. | ||
جامى، چنانکه از آثار او برمیآید، مانند بسیارى دیگر از بزرگان شعر و ادب یا مشایخ صوفیه در مثنوى توغل و تتبع بسیار داشته و در مواردى هم در منظومههاى خود به تقلید از سبک مولوى سخنپردازى کرده است. جامى بر اثر همین انس و آمیزگارى و دمسازى با مثنوى منتخبى هم از مثنوى شریف برآورده که یگانه نسخه شناختهشده آن در کتابخانه دولتى مدرس موجود است. این گزیده که در منابع مربوط به سرگذشت جامى در ضمن آثار او ذکر نشده با بیت جامى در سرآغاز همین نىنامه آغاز | جامى، چنانکه از آثار او برمیآید، مانند بسیارى دیگر از بزرگان شعر و ادب یا مشایخ صوفیه در مثنوى توغل و تتبع بسیار داشته و در مواردى هم در منظومههاى خود به تقلید از سبک مولوى سخنپردازى کرده است. جامى بر اثر همین انس و آمیزگارى و دمسازى با مثنوى منتخبى هم از مثنوى شریف برآورده که یگانه نسخه شناختهشده آن در کتابخانه دولتى مدرس موجود است. این گزیده که در منابع مربوط به سرگذشت جامى در ضمن آثار او ذکر نشده با بیت جامى در سرآغاز همین نىنامه آغاز مىگردد: | ||
'''عشق جز نائى و ما جز نى نئیم***او دمى بىما و ما بىوى نئیم''' | '''عشق جز نائى و ما جز نى نئیم***او دمى بىما و ما بىوى نئیم''' | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
تفسیرى دیگر که جامى در این منظومه از نى نموده بر مبناى نى بهعنوان تمثیل قلم است. البته این تأویل که خود جامى هم آن را با شایدگویى و لحنى تردیدآمیز بیان داشته با اندیشه و نگرش مولوى سازگار نیست و قرائن صارفهاى که در خود مثنوى و دیگر آثار مولانا هست، همچنین اشارات ربابنامه سلطان ولد فرزند مولوى که مبتنى بر یادداشتهها و شنودههاى مستقیم پسر از پدر است و روایات مناقب العارفين شمسالدین احمد افلاکى (متوفی 761ق) برخلاف آمد آن صراحت دارد. بههرحال اینگونه تلقى از نى بهعنوان تمثیل قلم ناشى از حرمت و قداستى است که خط و قلم بهعنوان «پرتو آسمانى سیر علمزار ایزدى بر نزهتآباد شهرستان وجود» در قرآن مجید دارد و هم از عهد باستان در اندیشه و فرهنگ ایران رسوخ داشته است. | تفسیرى دیگر که جامى در این منظومه از نى نموده بر مبناى نى بهعنوان تمثیل قلم است. البته این تأویل که خود جامى هم آن را با شایدگویى و لحنى تردیدآمیز بیان داشته با اندیشه و نگرش مولوى سازگار نیست و قرائن صارفهاى که در خود مثنوى و دیگر آثار مولانا هست، همچنین اشارات ربابنامه سلطان ولد فرزند مولوى که مبتنى بر یادداشتهها و شنودههاى مستقیم پسر از پدر است و روایات مناقب العارفين شمسالدین احمد افلاکى (متوفی 761ق) برخلاف آمد آن صراحت دارد. بههرحال اینگونه تلقى از نى بهعنوان تمثیل قلم ناشى از حرمت و قداستى است که خط و قلم بهعنوان «پرتو آسمانى سیر علمزار ایزدى بر نزهتآباد شهرستان وجود» در قرآن مجید دارد و هم از عهد باستان در اندیشه و فرهنگ ایران رسوخ داشته است. | ||
آثار کمتر شخصی از بزرگان ادب فارسى را مانند جامى این موقعیت و بخت و نصیبه هنرى روى نموده که بیشترینه آنها به دست بزرگترین استادان خوشنویس و کتابگران هنرور کتابت و آراسته شود و در زمره آثار نفیس هنرى برآید و به شمار رود. به نوشته امیرعلیشیر نوائى در رساله خمسة المتحیرين که سرگذشتنامه جامى است به زبان ترکى جغتایى، در دربار هرات کاتبانى راتب و موظف فقط براى کتابت آثار جامى گماشته شده بود و این آثار پس از کتابت به نظر جامى مىرسید. برخى از آن نسخهها که جامى آنها را بازبینى کرده و ویراسته، هماکنون موجود است. جامى نسبت به تأثیر خط نکو در حسآمیزى و تجلى لطف سخن و قبول خاطر خواننده، اعتقاد بسیار داشته و دراینباره، علاوه بر فحواى ابیات متعدد که در دیوان و سایر آثار او آمده، در مقدمه اشعة اللمعات و پایان لیلى و مجنون، بهتفصیل و تأکید بیشتر، سخن داشته و در ضمن به بحثى دقیق در باب لزوم مقابله متن نونویس با نسخه درستنوشته و اصیل پرداخته است. روایات و اشعار غالباً ً طنزآمیزى هم از جامى در نکوهش از کاتبانى که بر اثر غفلت و سهو و حشو در کتابت باعث تغییر متن و تحریف کلام و اندیشه صاحب اثر | آثار کمتر شخصی از بزرگان ادب فارسى را مانند جامى این موقعیت و بخت و نصیبه هنرى روى نموده که بیشترینه آنها به دست بزرگترین استادان خوشنویس و کتابگران هنرور کتابت و آراسته شود و در زمره آثار نفیس هنرى برآید و به شمار رود. به نوشته امیرعلیشیر نوائى در رساله خمسة المتحیرين که سرگذشتنامه جامى است به زبان ترکى جغتایى، در دربار هرات کاتبانى راتب و موظف فقط براى کتابت آثار جامى گماشته شده بود و این آثار پس از کتابت به نظر جامى مىرسید. برخى از آن نسخهها که جامى آنها را بازبینى کرده و ویراسته، هماکنون موجود است. جامى نسبت به تأثیر خط نکو در حسآمیزى و تجلى لطف سخن و قبول خاطر خواننده، اعتقاد بسیار داشته و دراینباره، علاوه بر فحواى ابیات متعدد که در دیوان و سایر آثار او آمده، در مقدمه اشعة اللمعات و پایان لیلى و مجنون، بهتفصیل و تأکید بیشتر، سخن داشته و در ضمن به بحثى دقیق در باب لزوم مقابله متن نونویس با نسخه درستنوشته و اصیل پرداخته است. روایات و اشعار غالباً ً طنزآمیزى هم از جامى در نکوهش از کاتبانى که بر اثر غفلت و سهو و حشو در کتابت باعث تغییر متن و تحریف کلام و اندیشه صاحب اثر مىگردند نقل شده است.<ref>مقدمه مصحح، ص3-5</ref> | ||
عبارت جامی در ابتدای کتاب چنین است: | عبارت جامی در ابتدای کتاب چنین است: | ||