پرش به محتوا

فضل الكوفة و فضل أهلها: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۲ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ب‎ه' به 'ب‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا')
جز (جایگزینی متن - 'ب‎ه' به 'ب‌ه')
خط ۳۳: خط ۳۳:


==ساختار==
==ساختار==
کتاب دارای مقدمه سید موسی سید تقی خلخالی درباره مسجد کوفه و مزارات ملحق به آن، مقدمه محقق، محتوای مطالب و ملحقات شامل: کتاب فضل الکوفه و مساجدها (اثر [[ابن مشهدی، محمد بن جعفر|محمد بن جعفر مشهدی حائری]])؛ بابی در مساجد کوفه اثر شیخ حسین نوری؛ مسجد کوفه شیخ مامقانی؛ قبله مسجد کوفه؛ رساله فضل الکوفه اثر سید محمد طباطبایی؛ خزائن کتاب‎های اسلامی قدیمی کوفه و دیگر کتابخانه‎ها؛ مخازن قدیمی کتاب‎های اسلامی در کوفه اثر محمد سعید طریحی به ترجمه سید حسین اسلامی؛ خریطة المثلث الحضاری (الحیرة، النجف، الکوفه)؛ خطط الکوفه و شرح خریطتها اثر [[ماسینیون، لویی|لوئیس ماسینیون]]؛ و... است.
کتاب دارای مقدمه سید موسی سید تقی خلخالی درباره مسجد کوفه و مزارات ملحق به آن، مقدمه محقق، محتوای مطالب و ملحقات شامل: کتاب فضل الکوفه و مساجدها (اثر [[ابن مشهدی، محمد بن جعفر|محمد بن جعفر مشهدی حائری]])؛ بابی در مساجد کوفه اثر شیخ حسین نوری؛ مسجد کوفه شیخ مامقانی؛ قبله مسجد کوفه؛ رساله فضل الکوفه اثر سید محمد طباطبایی؛ خزائن کتاب‌های اسلامی قدیمی کوفه و دیگر کتابخانه‎ها؛ مخازن قدیمی کتاب‌های اسلامی در کوفه اثر محمد سعید طریحی به ترجمه سید حسین اسلامی؛ خریطة المثلث الحضاری (الحیرة، النجف، الکوفه)؛ خطط الکوفه و شرح خریطتها اثر [[ماسینیون، لویی|لوئیس ماسینیون]]؛ و... است.


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
خط ۴۲: خط ۴۲:
خوشبختانه این کتاب برای اولین بار از این انتشارات منتشر شده و نویسنده آن علامه مسند کوفه علوی حسنی از بزرگان همین شهر بوده و محقق آنکه بسیاری از مباحث متعلق به مسجد کوفه را به آن افزوده نیز یکی دیگر از شخصیت‎های کوفی در عصر حاضر و رئیس آکادمی کوفه در هلند می‎باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/3 ر.ک: مقدمه سید موسی سید تقی خلخالی، ص3]</ref>
خوشبختانه این کتاب برای اولین بار از این انتشارات منتشر شده و نویسنده آن علامه مسند کوفه علوی حسنی از بزرگان همین شهر بوده و محقق آنکه بسیاری از مباحث متعلق به مسجد کوفه را به آن افزوده نیز یکی دیگر از شخصیت‎های کوفی در عصر حاضر و رئیس آکادمی کوفه در هلند می‎باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/3 ر.ک: مقدمه سید موسی سید تقی خلخالی، ص3]</ref>


به‎هرحال به علت اهمیت مسجد کوفه در تاریخ امت‎های اسلامی و عربی، بسیاری از مؤلفان پیشین در نگارش کتابی دراین‎ارتباط همت گماشته‌اند و کتاب‎های مستقلی در این زمینه تألیف کرده‌اند که یکی از آن‎ها فضل الکوفه و فضل اهلها اثر محمد بن علی بن حسن بن عبدالرحمن علوی حسنی کوفی است. محقق در مقدمه از 32 کتاب که دراین‎ارتباط نوشته شده، نام می‎برد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص5-7]</ref>
به‎هرحال به علت اهمیت مسجد کوفه در تاریخ امت‎های اسلامی و عربی، بسیاری از مؤلفان پیشین در نگارش کتابی دراین‎ارتباط همت گماشته‌اند و کتاب‌های مستقلی در این زمینه تألیف کرده‌اند که یکی از آن‎ها فضل الکوفه و فضل اهلها اثر محمد بن علی بن حسن بن عبدالرحمن علوی حسنی کوفی است. محقق در مقدمه از 32 کتاب که دراین‎ارتباط نوشته شده، نام می‎برد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص5-7]</ref>


مشایخ مؤلف در روایت این کتاب عبارتند از: ابوحسین علی بن حسن بن یحیی علوی با دو حدیث، احمد بن محمد بن ابی الاشتر عطار با یک حدیث، محمد بن عبدالله جعفی با بیست‎وهشت حدیث، محمد بن حسین بن جعفر تمیلی با سه حدیث، عبدالله بن جعفر بن محمد حفری با یک حدیث، حسین بن احمد بن ابوداود جعفری قطان با بیست‎وهشت حدیث، علی بن محمد بن فضل مؤدب دهقان با هشت حدیث، ابوطالب محمد بن عباس حذاء مقری با چهل‎وشش حدیث، ابوحسن محمد بن علی بن عامر کندی بن بندار با یک حدیث، محمد و زید فرزندان ابوهاشم جعفر بن محمد علوی با سه حدیث، ضحاک بن عبدالله بن ابوقتیبه غنوی و محمد بن حسین قرشی و ابوخازم محمد بن علی بن حسن وشاء هرکدام با یک حدیث، محمد بن حسین بن نخاس با هفت حدیث، و محمد بن زید بن احمد تمیمی با چهار، علی بن یعقوب بن سری یک، محمد بن حسین بن غزال پنج، حسین بن محمد بن حسن بجلی مقری یک، علی بن محمد بن اسحاق مقری یک، حسین بن احمد مقری سه، ابوطیب محمد بن حجاج یک، زید بن جعفر بن حاجب دو، عبدالله بن مجالد بن بشر محاربی پنج، جعفر بن احمد بن لیث بجلی قصار یک، عبدالسلام بن احمد بن جبه خزاز یک، حسن بن حسین بن حبیش مقری سه، محمد بن حسین سلمی دو، ابوخازم احمد بن عبدالله جوالیقی دو، علی و یحیی فرزندان حسین بن یحیای علوی یک، ابوعبدالله احمد بن علی عطار مقری دو، محمد بن علی بن حکم همدانی یک، ابوالحسن محمد بن جعفر تمیمی دو، محمد بن حسین بن عبدالصمد جعفی یک و علی بن محمد بنان با یک حدیث هستند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/20 ر.ک: همان، ص20-21]</ref>
مشایخ مؤلف در روایت این کتاب عبارتند از: ابوحسین علی بن حسن بن یحیی علوی با دو حدیث، احمد بن محمد بن ابی الاشتر عطار با یک حدیث، محمد بن عبدالله جعفی با بیست‎وهشت حدیث، محمد بن حسین بن جعفر تمیلی با سه حدیث، عبدالله بن جعفر بن محمد حفری با یک حدیث، حسین بن احمد بن ابوداود جعفری قطان با بیست‎وهشت حدیث، علی بن محمد بن فضل مؤدب دهقان با هشت حدیث، ابوطالب محمد بن عباس حذاء مقری با چهل‎وشش حدیث، ابوحسن محمد بن علی بن عامر کندی بن بندار با یک حدیث، محمد و زید فرزندان ابوهاشم جعفر بن محمد علوی با سه حدیث، ضحاک بن عبدالله بن ابوقتیبه غنوی و محمد بن حسین قرشی و ابوخازم محمد بن علی بن حسن وشاء هرکدام با یک حدیث، محمد بن حسین بن نخاس با هفت حدیث، و محمد بن زید بن احمد تمیمی با چهار، علی بن یعقوب بن سری یک، محمد بن حسین بن غزال پنج، حسین بن محمد بن حسن بجلی مقری یک، علی بن محمد بن اسحاق مقری یک، حسین بن احمد مقری سه، ابوطیب محمد بن حجاج یک، زید بن جعفر بن حاجب دو، عبدالله بن مجالد بن بشر محاربی پنج، جعفر بن احمد بن لیث بجلی قصار یک، عبدالسلام بن احمد بن جبه خزاز یک، حسن بن حسین بن حبیش مقری سه، محمد بن حسین سلمی دو، ابوخازم احمد بن عبدالله جوالیقی دو، علی و یحیی فرزندان حسین بن یحیای علوی یک، ابوعبدالله احمد بن علی عطار مقری دو، محمد بن علی بن حکم همدانی یک، ابوالحسن محمد بن جعفر تمیمی دو، محمد بن حسین بن عبدالصمد جعفی یک و علی بن محمد بنان با یک حدیث هستند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/20 ر.ک: همان، ص20-21]</ref>


در بخشی از کتاب که با عنوان «مخازن قدیمی کتاب‎های اسلامی در کوفه» به قلم محمد سعید طریحی و ترجمه سید حسین اسلامی در ملحقات آن ذکر شده می‌خوانیم: «کوفه»، مرکز و پایتخت عرب، در دوره شکوفایی فکری‎ خود‎، در زمینه فرهنگی، کتابخانه‎های فراوانی را در خود داشت. این گنجینه‎ها سهم بسزایی در تحولات جنبش فکری داشت. این جنبش و نهضت علمی از پشتوانه دانشمندان آن سامان -که بیشترین‎ تأثیر‎ را‎ در تاریخ عربی و اسلامی داشتند‎- بهره‎مند‎ بود‎.
در بخشی از کتاب که با عنوان «مخازن قدیمی کتاب‌های اسلامی در کوفه» به قلم محمد سعید طریحی و ترجمه سید حسین اسلامی در ملحقات آن ذکر شده می‌خوانیم: «کوفه»، مرکز و پایتخت عرب، در دوره شکوفایی فکری‎ خود‎، در زمینه فرهنگی، کتابخانه‎های فراوانی را در خود داشت. این گنجینه‎ها سهم بسزایی در تحولات جنبش فکری داشت. این جنبش و نهضت علمی از پشتوانه دانشمندان آن سامان -که بیشترین‎ تأثیر‎ را‎ در تاریخ عربی و اسلامی داشتند‎- بهره‎مند‎ بود‎.


اگر گنجینه‎های بزرگ کتاب‎ها که در خانه عالمان و ادیبان کوفه قرار داشت و مرکز تجمع بزرگان حدیث، تفسیر، لغت، فقه، تاریخ و ادب‎ و نیز‎ آثار‎ فراوان دانشمندان و تراوشات قریحه و ذهن آنان را بررسی‎ کنیم‎، چهره درخشان علمی آن سامان را خواهیم شناخت.
اگر گنجینه‎های بزرگ کتاب‌ها که در خانه عالمان و ادیبان کوفه قرار داشت و مرکز تجمع بزرگان حدیث، تفسیر، لغت، فقه، تاریخ و ادب‎ و نیز‎ آثار‎ فراوان دانشمندان و تراوشات قریحه و ذهن آنان را بررسی‎ کنیم‎، چهره درخشان علمی آن سامان را خواهیم شناخت.


بدون تردید هر امیر، عالم، شاعر و ادیبی از این دسته، در‎ خانه‎ خود‎ گنجینه گران‎بهایی از کتاب داشت. البته دانشجویان و شیفتگان ادب و افراد‎ خوش‎ذوق از این قافله عقب نمانده بودند.
بدون تردید هر امیر، عالم، شاعر و ادیبی از این دسته، در‎ خانه‎ خود‎ گنجینه گران‎بهایی از کتاب داشت. البته دانشجویان و شیفتگان ادب و افراد‎ خوش‎ذوق از این قافله عقب نمانده بودند.


نویسنده کتاب «الحوادث الجامعة» به عشق و علاقه مردم کوفه نسبت‎ به‎ کتاب‎، اشاره کرده می‌گوید: آنان مواد غذایی را به بغداد برده و با‎ فروش‎ آن‎ها، کتاب‎های نفیس و ارزشمند تهیه می‌کردند...
نویسنده کتاب «الحوادث الجامعة» به عشق و علاقه مردم کوفه نسبت‎ به‎ کتاب‎، اشاره کرده می‌گوید: آنان مواد غذایی را به بغداد برده و با‎ فروش‎ آن‎ها، کتاب‌های نفیس و ارزشمند تهیه می‌کردند...


آنچه به سابقه حرفه وراقی در کوفه مربوط می‎شود، بیانگر این‎ امر‎ است‎ که در اواخر دوره امویان به حرفه‌ای کم‎درآمد بدل شد. بااین‎وجود این شغل توانست برای چند قرن به فعالیت و حیات خویش ادامه دهد. بنا‎ به‎ اظهار «[[ماسینیون، لویی|ماسینیون]]» بازار «وراقان» در شمال مسجد جامع کوفه قرار داشت...
آنچه به سابقه حرفه وراقی در کوفه مربوط می‎شود، بیانگر این‎ امر‎ است‎ که در اواخر دوره امویان به حرفه‌ای کم‎درآمد بدل شد. بااین‎وجود این شغل توانست برای چند قرن به فعالیت و حیات خویش ادامه دهد. بنا‎ به‎ اظهار «[[ماسینیون، لویی|ماسینیون]]» بازار «وراقان» در شمال مسجد جامع کوفه قرار داشت...


آنچه قابل‎تأمل است گسترش صنعت دباغی در کوفه است که با حرفه وراقان ارتباط دارد. وراقان کوفه‎ برای‎ نوشتن و جلد کتاب‎ها، از پوست دباغی شده در کوفه بهره می‎بردند. ازاین‎رو در کنار حرفه وراقی صنعت دباغی نیز رونق گرفت‎. ابن‎ ندیم دراین‎باره می‌گوید‎: «کار‎ دباغی پوست ابتدا با آهک صورت می‌گرفت که به‎سختی و شکنندگی آن می‎انجامید. ولی دباغی در کوفه با خرما انجام می‎شد که پوستِ نرم‎ به‎ دست می‎آمد...
آنچه قابل‎تأمل است گسترش صنعت دباغی در کوفه است که با حرفه وراقان ارتباط دارد. وراقان کوفه‎ برای‎ نوشتن و جلد کتاب‌ها، از پوست دباغی شده در کوفه بهره می‎بردند. ازاین‎رو در کنار حرفه وراقی صنعت دباغی نیز رونق گرفت‎. ابن‎ ندیم دراین‎باره می‌گوید‎: «کار‎ دباغی پوست ابتدا با آهک صورت می‌گرفت که به‎سختی و شکنندگی آن می‎انجامید. ولی دباغی در کوفه با خرما انجام می‎شد که پوستِ نرم‎ به‎ دست می‎آمد...


درباره پوست (محصول) کوفه در بسیاری منابع، سخن به میان آمده است. «به ابن راحه گفته شد کتاب‎های ابوالشمقمق را بیرون بیاور و آن را با پوست‎ کوفی‎ در میان دو جلد قرار داشت که خطی بس نیکو داشت.
درباره پوست (محصول) کوفه در بسیاری منابع، سخن به میان آمده است. «به ابن راحه گفته شد کتاب‌های ابوالشمقمق را بیرون بیاور و آن را با پوست‎ کوفی‎ در میان دو جلد قرار داشت که خطی بس نیکو داشت.


در کتاب‎های تاریخ، سِیَر و تراجم با نام‎های زیادی مواجه می‎شویم که در کوفه به کار وراقی شهرت یافته و به‎ این‎ شغل منسوبند‎. از آن جمله «اشعریون وراق» اند که ابن حجر در ضمن شرح‎حال محمد بن قیس اشعری‎، بدانها اشارت دارد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/190 ر.ک: متن کتاب، ص190-191]</ref>
در کتاب‌های تاریخ، سِیَر و تراجم با نام‎های زیادی مواجه می‎شویم که در کوفه به کار وراقی شهرت یافته و به‎ این‎ شغل منسوبند‎. از آن جمله «اشعریون وراق» اند که ابن حجر در ضمن شرح‎حال محمد بن قیس اشعری‎، بدانها اشارت دارد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/190 ر.ک: متن کتاب، ص190-191]</ref>


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش