كفاية المحصلين في تبصرة أحكام الدين: تفاوت میان نسخه‌ها

از برای تبصرة المتعلمین شرح‎ها و حاشیه‎ها و ترجمه‎ها نوشته و حتی آن را به نظم کشیده‌اند. در‎ میان‎ شروح متعدد تبصرة المتعلمین، یکی از شروح مقبول افتاده و کارآمد، اثر حاضر می‎باشد. این اثر باآنکه (در اصل) به زبان فارسی تنظیم و تحریر شده (هم‎اکنون این اثر به زبان عربی برگردانده شده است)، در کمال‎ تعجب‎انگیزی، مرزهای‎ زبان فارسی را درنوردیده و تا حوزه ارجاعات و پژوهش‎های محققان عرب دامن گسترده است؛ چنان‎که به‎عنوان‎مثال، عمر عبدالسلام تَدْمُری در تحقیق تاریخ الاسلام ذَهَبی به‎ آن‎ ارجاع‎ می‎دهد! <ref>ر.ک: جهانبخش، جویا و دیگران، ص98</ref>‎.

کفایة المحصلین نشان می‎دهد که آن فقید چه مهارت و تتبع گسترده‌ای در فقه‎ داشته و چگونه از باریکی‎های آرای فقهی علامه حلی و چم‎وخم تبصرة المتعلمین‎ او با خبر بوده‎ است‎. این کتاب را مدرس به‎قصد «تنقیح مقاصد و مبانی» و «توضیح الفاظ و معانی» تبصرة المتعلمین نوشته و -چنان‎که خود یادآور گردیده از‎ ایجاز‎ مخل و اطناب ممل در آن پرهیز کرده است. مقصود عمده او «تفسیر» و «تقریر» سخن ماتن بوده و نه رد و نقد که نمودار آرای فقهی شارح باشد<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص36</ref>‎. وی حتی‌المقدور‎ به‎ مقصود خود وفادار مانده و بدین‎‎ترتیب‎ شرحی‎ منضبط و پر اطلاع فراهم ساخته که «فایده آموزشی» دارد<ref>ر.ک: جهانبخش، جویا؛ و دیگران، ص98</ref>‎.

مدرس خیابانی در شرح خود از فرهنگ‎ فارسی‎ آنندراج گفتاوردهایی آورده بی‎آنکه به عربی ترجمه کند؛ مانند توضیح «ربیثا» که نوعی ماهی کوچک است و یا «اربیان» که ملخ آبی است که عرب‎ها آن را جراد البحر و شیرازی‎ها میگو می‌گویند<ref>ر.ک: متن کتاب، ج2، ص261</ref>‎. پنداری، وی اگرچه‎ کتابش‎ را‎ به زبان عربی تحریر کرده، ایرانیان را مخاطب اصلی آن می‎دانسته‎ و از‎ همین‎ رو ترجمه گفتاوردهای فارسی را لازم ندیده است<ref>ر.ک: جهانبخش، جویا؛ و دیگران، ص99</ref>‎.