احسائی، علی‌نقی بن احمد

احسائی، علی‎نقی بن احمد

نام	احسائی، علی‎نقی بن احمد
نام‌های دیگر
نام پدر	شیخ احمد احسایی
متولد
محل تولد	احساء عربستان
رحلت	1246ق
اساتید	شیخ احمد احسایی
برخی آثار	نهج المحجة في إثبات إمامة الاثنی عشر عليهم‌السلام
کد مؤلف	AUTHORCODE47726AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، احسائی (ابهام زدایی) را ببینید.

علی‎نقی احسائی (متوفی ۱۲۴۶ق / 5 ژوئن 1831م)، ملقب به بدرالایمان از علمای فرقه شیخیه است. او فرزند احمد بن زین‎الدین بن ابراهیم احسایی بود (متوفی 1241ق) و در پاسخ به اشکالات به پدرش، رسائلی نوشت. وی پس از وفات پدر، در کرمانشاه به مرجعیت علمی و فقهی پیروان شیخیه رسید. سید کاظم رشتی او را «حامل اسرار» پدرش لقب داده است. او به قوت حافظه و حفظ اشعار و احادیث بسیار، مشهور است.

نام، نسب و لقب، ولادت، خانواده

علینقی احسایی، فرزند شیخ احمد احسایی، ملقب به بدرالایمان، فقیه و ادیب است. برخی نام او را به‎اختصار علی نوشته‎اند. نسب او این‎چنین است: علی‎نقی بن شیخ احمد بن زین‎الدین بن ابراهیم بن داغر بن راشد بن دهیم بن شمروخ آل صقر مطیرفی احسائی. وی از پدرش، دو برادر تنی دارد که از وی بزرگترند؛ نام‎های ایشان محمدتقی و عبدالله بوده و هردو مانند علی‎نقی و پدرشان از علما بوده‎اند. ظاهراً هردوی این برادران در زمان پدرشان از دنیا رفته‎اند. البته برخی در وفات دومی در زمان پدر تردید کرده‎اند.

وی در احساء (یکی از مناطق عربستان) به دنیا آمد.

وفات

درگذشت او به سبب طاعونی همه‎گیر در کرمانشاه روی داد و چون انتقال جنازه برخلاف عقیده او بود، بنا به وصیتی که کرده بود، او را در حومه شهر بر سر راه کربلا به خاک سپردند.

عقاید

علی‎نقی بر مشرب پدرش، احمد احسایی و از پیروان مکتب شیخیه بود. از اینکه سید کاظم رشتی وی را از «حاملان اسرار» خوانده است، احتمال می‎رود که بهره او از تعالیم پدرش در نظر پیروان شیخ با اهمیت تلقی می‎شده است.

ویژگی و جایگاه علمی

منقول است که هیچ شعری نزد او خوانده نمی‎شد مگر این‎که از اول تا آخر آن را می‌دانست و می‎خواند. همچنین مشهور است که پدرش درباره وی گفته: «علی احفظ منی» یعنی حافظه علی از من بهتر است.

وی در بیشتر سفرهای شیخ احمد احسایی همراه او بود و در مقام وصی پدر بر جنازه‎اش نماز گزارد. وی پس از وفات پدرش در کرمانشاه مقیم شد و برای بسیاری از پیروان او مرجعیت علمی و فقهی یافت.

از استادان او کسی جز پدرش که به او اجازه علمی داده است، شناخته شده نیست. گفته‎اند که حافظه سرشاری داشته است، چنانکه ۱۲ هزار حدیث را با اسناد آن‎ها و نیز شمار بسیاری اشعار و متون کتاب‎ها را در سینه داشت.

آثار

چاپی

1. دیوان شعر، که به کوشش محمدکاظم طریحی در ۱۳۷۵ق در تهران به چاپ رسیده است؛
2. رسالة في تفسير قاب قوسین؛
3. منهاج السالكين في السلوك و الأخلاق؛
4. نهج المحجة، در اثبات امامت امامان شیعه؛

خطی

1. خلاصة مختصر الرسالة الحیدرية، خلاصه‎ای از گزیده‎ای که شیخ احمد احسایی از رساله عملیه خود فراهم کرده است؛
2. رساله‎ای در وحدت وجود؛
3. رساله‎ای در شرح رسالة التوحید عبدالکریم گیلانی که صورت ردیه دارد؛
4. رساله في علمه تعالی یا الرسالة العلمية، در این رساله در برابر برخی ایراد‎ها وارد شده بر اندیشه پدرش دفاع می‌کند؛
5. کشکول؛
6. معاد الأجسام، رساله در پاسخ اعتراض به عقیده شیخ احمد احسایی در باب معاد جسمانی؛
7. واضح المنار في علم الأسرار.

نیز از آثار او رساله «الأمر بین الأمرین»، «شرح رسالة الإمام الهادي(ع)» و «مشرق الأنوار» در حکمت را نیز نام برده‎اند که از نسخه‌های آن‎ها نشانی در دست نیست.

بخشی از آثار علینقی احسایی در جواب سؤال‎هایی است که از پدرش پرسیده‎اند و او نوشتن پاسخ را به فرزندش واگذار کرده است. از جمله آنهاست رساله‎ای با عنوان «بحرانیه» در ماجرای موسی با خضر و نیز در باب کیفیت رجعت.

منبع مقاله

1. انواری، محمدجواد، دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1373ش.
2. المسکین، عقیل بن ناجی، «الشیخ علی‎نقی الأحسائی لمحات من سیرته و أدبه»، الواحة، الربع الاول 2000م، العدد 16؛ درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز).
3. حائری، علی بن موسی، نهج المحجة في إثبات إمامة الإثنی عشر علیهم‎السلام، تألیف علی‎نقی احسائی، مطبعة العدل الاسلامی، النجف الاشرف، 1370ق.

وابسته‌ها

نهج المحجة في إثبات إمامة الاثنی عشر عليهم‌السلام