شوکانی، محمد

شوکانی، محمد

نام	شوکانی، محمد
نام‌های دیگر	ش‍وک‍ان‍ی‌، اب‍و ع‍ب‍دال‍ل‍ه‌ م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ع‍ل‍ی‌ ص‍ن‍ع‍ان‍ی‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ع‍ل‍ی‌
نام پدر
متولد	1760 م
محل تولد
رحلت	1250 ق یا 1834 م
اساتید
برخی آثار	‏ارشاد الفحول الی تحقیق الحق من علم الاصول البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع ‏الرسائل السلفیه فی احیاء سنه خیر البریه صلی الله تعالی علیه و سلم / نوع اثر: فیش تحقیقاتی ‏الفوائد المجموعه فی الاحادیث الموضوعه ‏فتح القدیر: الـجامع بین فنی الروایه و الدرایه من علم التفسیر
کد مؤلف	AUTHORCODE02797AUTHORCODE

محمد بن على بن عبدالله شوكانى(1173-1250 ق) در «هجرۀ شوكان» یمن به دنيا آمد.پدر وى، عالمى بود كه منصب قضاوت نيز داشت و معروف به صلاح و پاکى روح بود. در دامن پدر در صنعا پرورش يافت و با مهيا بودن محيط خانوادگى و وسايل رزق و اسباب حيات، به فراگيرى علم مشغول گشت.

جايگاه علمى

تحصيلات خود را از قرائت قرآن و حفظ آن نزد اساتيد فن آغاز و در محضر حسن بن عبدالله هبل ختم نمود.پس از آن کتاب‌هاى زيادى را در علوم مختلف حفظ كرد.از عالمان زيادى دانش آموخت.، همراه با تحصيل به تدريس نيز اشتغال ورزيد و دروس او، روزانه به بيش از ده درس در تفسير، حديث، اصول، معانى، بيان، و منطق، مى‌رسيد.در سن 20 سالگى اقدام به افتاء نمود بدون اينكه با اعتراض اساتيدش مواجه شود.وى از هوش و استعداد بسيار قوى برخوردار بود.در نتيجه در حديث و تفسير سرآمد هم روزگاران خود شد.به دليل عدم موافقت والدينش در حيات آنها موفق به سفرهاى علمى نگشت بدين جهت تحصيل و تدريسش، منحصر به صنعا و يمن بود.

شوكانى بر خلاف بسيارى از هم دورانش كه اهل حكايت و نقل بودند و کتاب‌هاى آنها مملو از آن است، اهل تحقيق و اجتهاد و نظر در ادله و منادى بازگشت به كتاب و سنت بود.اين امر او را در صف مقدم مجتهدين تلاشگر قرار داده است.از جانبى نيز حسد حسودان و نقد مقلدان بر وى بيشتر گرديد.

شغل

وى به رغم دورى از دنيا طلبى و پرهيز از پذيرفتن مناصب گوناگون و...صرف تمام توان در راه علم، در سن 36 سالگى به منصب قضاوت در صنعا برگزيده شد.سپس-وزارت را قرين آن نموده متولى امور داخلى و خارجى يمن گشت و به بهترين وجه با مردم سلوك كرده، به خوبى از عهدۀ مسئوليت برآمد.

مذهب

شوكانى در آغاز فقه را بر اساس مذهب امام زيد آموخت و از پيشوايان و مفتيان مذهب زيديه شد.آنگاه در آموزش حديث، به جايى رسيد كه تقليد را كنار گذاشت و به اجتهاد نايل آمد و كتاب «الجرار المتدقق على حدائق الأزهار» را نوشت.از آن روى كه با تقليد مخالف بود مورد بى مهرى بسيار هم مذهبان خويش قرار گرفت و وى در قبال آنان با روايت احاديثى از آل بيت پيامبر(ص) تقليد را مذموم و حرام مى‌شمرد و در اين باره رساله‌اى تحت عنوان «القول المفيد فى حكم التقليد» نوشت.در عقيده سلفى و از ابن تيميه و شاگردش ابن قيّم بسيار متأثر است.در اين باره كتابى به نام «التحف بمذهب السلف» نگاشت.در جهت تطهير اعتقاد توحيدى از مظاهر شرك و تمييز آن از بدعتها و خرافات و تبيين صحيح و روشن آن مطالب بسيارى در کتاب‌هاى خود نوشت.از جمله در كتاب «قطر الولىّ على حديث الولىّ».

اساتيد و شاگردان

وى در مورد شاگردان و اساتيد خود كتابى بنام «الإعلام بالمشايخ الأعلام و التلاميذ الكرام» نوشته و شرح حال برخى از آنان را در كتاب «البدر الطالع»آورده است.

بارزترين اساتيد وى عبارتند از:1-حسن بن ابراهيم مغربى(م 1208 ه‍)2-امام عبدالقادر بن احمد كوكبائى(م 1207 ه‍)3-يحيى بن محمد الحوتى(م 1247 ه‍)4-قاضى عبدالرحمن بن حسن الاكوع (م 1206 ه‍).

بارزترين شاگردان وى عبارتند از:1-محمد بن محمد بن زيارة(م 1381 ه‍)2-محمد بن احمد سودى (1226 ه‍)3-محمد بن احمد مشحم صعدى(1223 ه‍)4-احمد بن عبدالله ضمدى(م 1222 ه‍) 5-فرزندش احمد بن محمد شوكانى(م 1281 ه‍).

تأليفات

وى سه امر را در شخصيت خود جمع كرده است.الف)خوش فكرى و تيزهوشى و تلاش كه وى را از زمرۀ مجددين علماى اسلامى در رأس هر قرن قرار داده است.ب) کثرت تبحر در علوم مختلف.ج) تأليفات گسترده در علوم و فنون گوناگون.تأليفات چاپى ايشان را به 15 عنوان مى‌رسانند كه در تفسير، فقه، حديث، رجال، اصول و حكام مى‌باشد.تأليفات خطى وى نيز بنا به گزارش شاگردان و علماى ديگر به 114 عدد رسيده است.

وفات

شوكانى در 26 جمادى الثانى سال 1250 هجرى دار فانى را بدرود گفت و در صنعاء مدفون گشت.

وابسته‌ها

فتح القدیر

البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع

الفوائد المجموعه فی الاحادیث الموضوعه

فتح القدیر: الـجامع بین فنی الروایه و الدرایه من علم التفسیر

البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع

الرسائل السلفية في إحياء سنة خير البرية صلي الله تعالي عليه و سلم

إرشاد الفحول إلي تحقيق الحق من علم الأصول

نيل الأوطار شرح منتقي الأخبار من أحاديث سيد الأخیار

تحفة الذاکرين بعده الحصن و الحصين من کلام سيد المرسلين صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم