المشجر الكشاف لتحقيق أصول السادة الأشراف

‏المشجر الكشاف لتحقيق أصول السادة الأشراف
پدیدآوران	حسيني نجفي، محمد بن احمد (نويسنده) عبدالغني، عارف احمد (محقق) ساده، عبدالله (محقق) مرتضی زبیدی، محمد (نويسنده)
ناشر	دار کنان
مکان نشر	سوريه - دمشق
سال نشر	مجلد1: 2001م , 1422ق, مجلد2: 2001م , 1422ق,
موضوع	آل ابو طالب - نسب نامه خاندان نبوت - نسب نامه سادات - نسب نامه
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏‏BP‎‏ ‎‏53‎‏/‎‏7‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏م‎‏5
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

المشجر الكشاف لتحقيق أصول السادة الأشراف، تألیف محمد بن احمد بن عمیدالدین حسینی نجفی نسابه (متوفی 927)، کتابی است قدیمی پیرامون انساب اهل‎بیت(ع) و ذریه آنها که با تحقیق عارف احمد عبدالغنی و عبدالله بن حسین ساده به چاپ رسیده است

ساختار

کتاب با مقدمه محققین آغاز و مطالب در پانزده باب، در دو جلد، تنظیم شده است.

اثر حاضر، دارای شهرت فراوانی بوده؛ زیرا زمان زیادی برای نگارش آن صرف شده و نویسنده پس از تحقیقات میدانی و بازدید از بسیاری از شهرهای اسلامی، آن را به نگارش درآورده است.

گزارش محتوا

در مقدمه محققین، به سابقه تحقیق و کتبی که پیرامون سلسه انساب و پیش از اثر حاضر، تألیف شده‎اند، اشاره شده است که از جمله آنها عبارتند از: «الجوهر الشفاف في أنساب السادة الأشراف»، تألیف عارف عبدالغنی و «رياض زهر النقب في معرفة قبائل العرب»، نوشته بهجةالدین حسنی زعبی.

محققین به این نکته اشاره دارند که پس از خواندن این کتاب و خواندن ده‎ها کتاب پیرامون انساب آل‎البیت(ع)، می‎توان به این نکته پی برد که جز دو کتاب «عمدة الطالب في نسب آل أبي‎طالب» ابن عنبه (متوفی 828ق) و «جمهرة أنساب العرب» ابن حزم که به انساب آل‎البیت(ع) در اقطار عالم و تفصیل در مورد هر شخص به شکلی موجز و پراکنده پرداخته‎اند، هیچ کتابی با اثر حاضر، نمی‎تواند برابری نماید. برتری کتاب حاضر از دو اثر مذکور نیز در این است که به دلیل متأخر بودن آن از آن دو، محتوی معلومات و مطالب بیشتری پیرامون آل‎البیت است.

اگر پیرامون امتیاز مذکور، چنین عنوان شود که کتاب «تحفة الأزهار و زلال الأنهار في نسب السادة أبناء الأئمة الأطهار» اثر ضامن بن ضدقم حسنی (متوفی بعد از 1090)، حدودا 60 سال بعد از این کتاب نوشته شده است، باید به این نکته خاطرنشان نمود که ترتیب و تبویب اثر حاضر، بهتر از کتاب «التحفة» می‎باشد.

نویسنده در هر مورد، ابتدا به ذکر نام و اجداد افراد پرداخته و سپس کنیه، لقب و محل و زمان تولد و نام مادر را ذکر نموده و پس از آن، به مسائلی همچون مدت عمر، زمان و مکان وفات یا شهادت، نحوه وفات یا شهادت و اقوال مطرح‎شده پیرامون آن و محل دفن، پرداخته است. در مواردی نیز به‎صورت مختصر، به معرفی اوضاع و شرایط اجتماعی و سیاسی دوران زندگانی اشخاص، همت نهاده است.

جلد اول، باب اول تا دهم را در خود جای داده است. باب اول، مربوط به چگونگی ولادت و بعثت پیامبر(ص) و مدت عمر و چگونگی وفات ایشان بوده و مطالبی نیز پیرامون مهدی منتظر(عج)، در آن عنوان گردیده است. نویسنده در این باب، به اسامی پیامبر(ص) و معانی هریک از آنها نیز اشاره نموده است.

در باب دوم، ذریه امام محمدباقر(ع) معرفی شده و در باب سوم، به معرفی ذریه زید بن علی بن الحسین(ع) پرداخته شده است.

باب چهارم، ذریه امام باقر(ع) را در خود جای داده و در سایر ابواب، به‎ترتیب، ذریه عمر اشرف، فرزند امام سجاد(ع) (باب پنجم)، ذریه حسین اصغر، فرزند امام سجاد(ع) (باب ششم)، ذریه علی اصغر فرزند امام سجاد(ع) (باب هفتم)، ذریه جعفر خطیب بن حسن مثنی، فرزند امام حسن(ع) (باب هشتم)، ذریه عبدالله محض، فرزند امام حسن(ع) (باب نهم) و ذریه ابراهیم غمر، فرزند حسن مثنی، فرزند امام حسن(ع) (باب دهم).

جلد دوم، با باقی‎مانده باب دهم، در ذکر ذریه ابراهیم غمر، آغاز شده و سپس در باب یازدهم، به معرفی ذریه داود، فرزند امام حسن(ع) پرداخته شده است.

باب دوازدهم، به معرفی ذریه حسن مثلث، فرزند حسن مثنی، فرزند امام حسن(ع) اختصاص یافته و در باب سیزدهم، ذریه حسن بن زید، فرزند امام حسن(ع) معرفی شده است.

باب چهاردهم نیز ذریه امیرالمؤمنین علی(ع) را در خود جای داده و در آخرین باب، ذریه عباس و ابوطالب بن عبدالمطلب معرفی شده است.

از جمله ویژگی‎های کتاب، وجود فهرست درختواره‎ای در انتهای آن می‎باشد. با تمام محسنات و ویژگی‎های ذکرشده برای کتاب، این چاپ از کتاب، دارای نقص قابل توجهی است و آن اینکه با وجود تهیه فهارس فنی، کتاب فاقد فهرستی است که بتوان بر اساس آن، ابواب کتاب را به‎راحتی پیدا نموده و مطالب مربوط به هر باب را دریافت؛ به‎گونه‎ای که پیدا کردن هر باب، نیازمند تورق و جستجوی صفحه‎به‎صفحه است.

وضعیت کتاب

فهرست اسامی اشخاص مذکور در جلد اول و دوم، به‎ترتیب حروف الفبا، در انتهای همان جلد قرار گرفته و فهارس فنی کتاب، شامل فهرست اعلام و القاب، در انتهای جلد دوم آمده است.

پاورقی‎ها بسیار مختصر بوده و به توضیحات محققین، پیرامون اضافات هریک در متن و یا توضیح کلمات و عبارات متن اختصاص یافته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.