إقراء القرآن الكريم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '| تعداد جلد =1 | کد پدیدآور =' به '| تعداد جلد =1 | کتابخانۀ دیجیتال نور = | کد پدیدآور =') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =33421 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
# معرفی شخصیت‌ها در اولین بار ذکر آن اگر بیش از یک‌بار ذکر شده باشد؛ | # معرفی شخصیت‌ها در اولین بار ذکر آن اگر بیش از یک‌بار ذکر شده باشد؛ | ||
# معرفی مذاهب، قبائل و جای‌ها؛ | # معرفی مذاهب، قبائل و جای‌ها؛ | ||
# عدم ذکر مطالب مصادر و مراجع در درون بحث و اکتفا به ذکر نام مصدر و مرجع و مؤلف آن ولی معلومات متعلق به آن دو در ضمن ثبت مصادر و مراجع ذکر شده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص14-13</ref>. | # عدم ذکر مطالب مصادر و مراجع در درون بحث و اکتفا به ذکر نام مصدر و مرجع و مؤلف آن ولی معلومات متعلق به آن دو در ضمن ثبت مصادر و مراجع ذکر شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/13 ر.ک: مقدمه محقق، ص14-13]</ref>. | ||
بررسی شیوه پیامبر(ص) در تعلیم و تعلم قرآن کریم مبحث مهمی است که در ابتدای باب اول کتاب مطرح شده است. نویسنده این باب را پایه و زیربنای اساسی در تعلیم و تعلم قرآن کریم دانسته است. وی ابتدا به این نکته مهم اشاره کرده که قرآن عظیم را خداوند بر حضرت محمد(ص) نازل کرد: نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ ﴿شعراء، 193﴾؛ «روح‌الامین آن را بر دلت نازل كرد». آن‌حضرت امر پروردگارش به تبلیغ قرآن و تعلیم آن به مردم و تلاوتش را پذیرفت. البته این تکلیف الهی به تبلیغ و بیان منحصر نبوده و شامل علم و تعلیم هم می‌شود. در تعلم جبرئیل(ع) نسبت به پیامبر(ص) و همچنین تعلیم نبی(ص) نسبت به اصحاب، اثری است که علما و متعلمین را به شناخت راه روشمند تعلیم و تعلم قرآن کریم ترغیب می‌کند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص24</ref>. | بررسی شیوه پیامبر(ص) در تعلیم و تعلم قرآن کریم مبحث مهمی است که در ابتدای باب اول کتاب مطرح شده است. نویسنده این باب را پایه و زیربنای اساسی در تعلیم و تعلم قرآن کریم دانسته است. وی ابتدا به این نکته مهم اشاره کرده که قرآن عظیم را خداوند بر حضرت محمد(ص) نازل کرد: نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ ﴿شعراء، 193﴾؛ «روح‌الامین آن را بر دلت نازل كرد». آن‌حضرت امر پروردگارش به تبلیغ قرآن و تعلیم آن به مردم و تلاوتش را پذیرفت. البته این تکلیف الهی به تبلیغ و بیان منحصر نبوده و شامل علم و تعلیم هم می‌شود. در تعلم جبرئیل(ع) نسبت به پیامبر(ص) و همچنین تعلیم نبی(ص) نسبت به اصحاب، اثری است که علما و متعلمین را به شناخت راه روشمند تعلیم و تعلم قرآن کریم ترغیب می‌کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/24 ر.ک: متن کتاب، ص24]</ref>. | ||
پس از استعداد شخصی و اخلاص برای خداوند و بلندی همت، اولین چیزی که طالب قرائت قرآن شایسته است انجام دهد تصحیح نطق به قرائت است، چراکه قاری پرتلاش و استوار پیش از آغاز قرائت چاره‌ای از سماع ندارد؛ چراکه قرآن به پیامبر(ص) القا شد و حضرت با شنیدن از جبرئیل که امین وحی است آن را دریافت نمود و جبرئیل هم از خداوند تبارک‌وتعالی دریافت کرد. اجتهادات پیامبر(ص) برای حفظ قرآن به هنگام القاء جبرئیل به ایشان، از آن‌حضرت پذیرفته نشد بلکه از اجتهادهایی که مخالف توقیف الهی بود نهی شد<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>؛ حرکت دادن زبان و تلاوت کلام الهی پیش از فراغت جبرئیل(ع) از آن؛ شتاب‌زدگی از ترس فراموشی آیات به‌گونه‌ای که کار بر آن‌حضرت دشوار شد و شتاب در پرسش از معانی آیات از جمله اجتهاداتی است که با ذکر آیات مربوطه تشریح شده است.<ref>ر.ک: همان، ص29-27</ref>. | پس از استعداد شخصی و اخلاص برای خداوند و بلندی همت، اولین چیزی که طالب قرائت قرآن شایسته است انجام دهد تصحیح نطق به قرائت است، چراکه قاری پرتلاش و استوار پیش از آغاز قرائت چاره‌ای از سماع ندارد؛ چراکه قرآن به پیامبر(ص) القا شد و حضرت با شنیدن از جبرئیل که امین وحی است آن را دریافت نمود و جبرئیل هم از خداوند تبارک‌وتعالی دریافت کرد. اجتهادات پیامبر(ص) برای حفظ قرآن به هنگام القاء جبرئیل به ایشان، از آن‌حضرت پذیرفته نشد بلکه از اجتهادهایی که مخالف توقیف الهی بود نهی شد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/27 ر.ک: همان، ص27]</ref>؛ حرکت دادن زبان و تلاوت کلام الهی پیش از فراغت جبرئیل(ع) از آن؛ شتاب‌زدگی از ترس فراموشی آیات به‌گونه‌ای که کار بر آن‌حضرت دشوار شد و شتاب در پرسش از معانی آیات از جمله اجتهاداتی است که با ذکر آیات مربوطه تشریح شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/27 ر.ک: همان، ص29-27]</ref>. | ||
در باب دوم، ابتدا شروط اقراء در هفت مبحث مطرح شده است؛ سنت تلقی، قرائت شاذ، رسم مصحف، نظر در مصحف از جمله این موارد است. حامل قرآن باید عقاید قرآن، ناسخ و منسوخ، فرائض و احکام و سوره‌های مکی و مدنی را به‌خوبی بشناسد<ref>ر.ک: همان، ص134</ref>. | در باب دوم، ابتدا شروط اقراء در هفت مبحث مطرح شده است؛ سنت تلقی، قرائت شاذ، رسم مصحف، نظر در مصحف از جمله این موارد است. حامل قرآن باید عقاید قرآن، ناسخ و منسوخ، فرائض و احکام و سوره‌های مکی و مدنی را به‌خوبی بشناسد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/134 ر.ک: همان، ص134]</ref>. | ||
در بحث اسالیب اقراء به مباحثی چون اسلوب تلقین، تدبر در قرآن، جمع قرائات و افراد آن و وقف و ابتدا اشاره شده است. در موضوع جمع قرائات، تعاریف زرکشی، [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]]، [[قسطلانی، احمد بن محمد|قسطلانی]]، [[طاش کبری‌زاده، احمد بن مصطفی|طاش کبری‌زاده]] و [[زرقانی، محمد عبدالعظیم|زرقانی]] از اصطلاح قرائات ذکر شده است؛ مثلاً [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]]، قرائات را در اصطلاح علوم قرآن علم به کیفیت اداء کلمات قرآن و اختلاف آن‌ها با انتساب به ناقل آن‌ها دانسته است.<ref>ر.ک: همان، | در بحث اسالیب اقراء به مباحثی چون اسلوب تلقین، تدبر در قرآن، جمع قرائات و افراد آن و وقف و ابتدا اشاره شده است. در موضوع جمع قرائات، تعاریف زرکشی، [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]]، [[قسطلانی، احمد بن محمد|قسطلانی]]، [[طاش کبری‌زاده، احمد بن مصطفی|طاش کبری‌زاده]] و [[زرقانی، محمد عبدالعظیم|زرقانی]] از اصطلاح قرائات ذکر شده است؛ مثلاً [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزری]]، قرائات را در اصطلاح علوم قرآن علم به کیفیت اداء کلمات قرآن و اختلاف آن‌ها با انتساب به ناقل آن‌ها دانسته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/262 ر.ک: همان، ص263-262]</ref>. | ||
ذکر تفاوت اسلوب و وسیله اقراء مبحث دیگری که در انتهای فصل دوم از این باب مطرح شده است. اسلوب در حقیقت روش و کیفیتی است که معلم در تدریسش به کار می‌گیرد؛ اما وسیله، ابزاری است که معلم آن را به کار می‌گیرد؛ مثلاً تلقین یکی از اسلوب‌های تعلیم و مصحف کریم یکی از وسایل به کار گرفته شده در این اسلوب است.<ref>ر.ک: همان، ص319</ref>. | ذکر تفاوت اسلوب و وسیله اقراء مبحث دیگری که در انتهای فصل دوم از این باب مطرح شده است. اسلوب در حقیقت روش و کیفیتی است که معلم در تدریسش به کار می‌گیرد؛ اما وسیله، ابزاری است که معلم آن را به کار می‌گیرد؛ مثلاً تلقین یکی از اسلوب‌های تعلیم و مصحف کریم یکی از وسایل به کار گرفته شده در این اسلوب است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/319 ر.ک: همان، ص319]</ref>. | ||
در آموزش و یادگیری قرآن کریم، استاد قرائت و قاری باید آدابی را رعایت کنند. استاد به‌منزله پیشوای قاری است که باید در حرکات و سکنات از او پیروی کند و علم و عمل و گفتار و خاموشی را از او فرا می‌گیرد. استاد قرائت همچنین باید رعایت عدل و انصاف را کرده و نسبت به برخی تواضع و نسبت به برخی تکبر نکند. این موضوع از علمای گذشته پنهان نبوده و معلم را به عدل وصیت کرده و از خلاف آن برحذر می‌داشتند<ref>ر.ک: همان، ص390 و 407</ref>. | در آموزش و یادگیری قرآن کریم، استاد قرائت و قاری باید آدابی را رعایت کنند. استاد به‌منزله پیشوای قاری است که باید در حرکات و سکنات از او پیروی کند و علم و عمل و گفتار و خاموشی را از او فرا می‌گیرد. استاد قرائت همچنین باید رعایت عدل و انصاف را کرده و نسبت به برخی تواضع و نسبت به برخی تکبر نکند. این موضوع از علمای گذشته پنهان نبوده و معلم را به عدل وصیت کرده و از خلاف آن برحذر می‌داشتند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/390 ر.ک: همان، ص390] و [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/407 407]</ref>. | ||
ازآنجاکه موضوع آموزش یک مسئله دو طرفه بین معلم و شاگرد و دانشجو و هم‌کلاسی‌های اوست، رعایت یک سری آداب، موجب تقویت ارتباط و استمرار آن می‌شود؛ لذا اهل علم به تعدادی از آداب تصریح کرده‌اند که شایسته است که دانشجو و همتایانش به آن مؤدب شوند: به هنگام حضور در مجلس استاد بر حاضرین با صدایی که بشنوند سلام کند و نسبت به استاد با تحیت و اکرام بیشتری سلام کند و به هنگام وداع نیز همین‌گونه رفتار کند؛ سعی کند نزدیک‌تر به استاد بنشیند تا سخن او را به‌راحتی بفهمد. به‌شرط آن‌که از کسی که افضل از اوست بالاتر ننشیند. همچنین با دوستان و حاضرین در مجلس استاد با ادب رفتار کند چراکه مؤدب بودن با دوستان در حقیقت رعایت ادب نسبت به شیخ و احترام مجلس اوست<ref>ر.ک: همان، ص473-472</ref>. | ازآنجاکه موضوع آموزش یک مسئله دو طرفه بین معلم و شاگرد و دانشجو و هم‌کلاسی‌های اوست، رعایت یک سری آداب، موجب تقویت ارتباط و استمرار آن می‌شود؛ لذا اهل علم به تعدادی از آداب تصریح کرده‌اند که شایسته است که دانشجو و همتایانش به آن مؤدب شوند: به هنگام حضور در مجلس استاد بر حاضرین با صدایی که بشنوند سلام کند و نسبت به استاد با تحیت و اکرام بیشتری سلام کند و به هنگام وداع نیز همین‌گونه رفتار کند؛ سعی کند نزدیک‌تر به استاد بنشیند تا سخن او را به‌راحتی بفهمد. به‌شرط آن‌که از کسی که افضل از اوست بالاتر ننشیند. همچنین با دوستان و حاضرین در مجلس استاد با ادب رفتار کند چراکه مؤدب بودن با دوستان در حقیقت رعایت ادب نسبت به شیخ و احترام مجلس اوست<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/472 ر.ک: همان، ص473-472]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
این اثر رساله کارشناسی ارشد نویسنده بوده که با درجه ممتاز پذیرفته و توصیه به چاپ شده است <ref>مطلع کتاب، ص4</ref>. نویسنده در انتهای کتاب به ذکر فهرست مصادر و مطالب بسنده کرده و دلیل این موضوع را کم کردن حجم رساله دانسته است <ref>مقدمه، ص13، پاورقی1</ref>. | این اثر رساله کارشناسی ارشد نویسنده بوده که با درجه ممتاز پذیرفته و توصیه به چاپ شده است <ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/4 مطلع کتاب، ص4]</ref>. نویسنده در انتهای کتاب به ذکر فهرست مصادر و مطالب بسنده کرده و دلیل این موضوع را کم کردن حجم رساله دانسته است <ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33421/1/13 مقدمه، ص13، پاورقی1]</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
[[رده:25 مهر الی 24 آبان]] | [[رده:25 مهر الی 24 آبان]] | ||
[[رده:25 دی الی 24 بهمن(97)]] | |||
نسخهٔ ۲۷ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۰۶
| إقراء القرآن الكريم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دخيل، دخيل عبدالله (نویسنده) دوسري، ابراهيم بن سعيد (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | منهجه و شروطه و أساليبه و آدابه |
| ناشر | مرکز الدراسات و المعلومات القرآنيه بمعهد الامام الشاطبي |
| مکان نشر | عربستان - جده |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - تجوید
قرآن - قرائت قرآن - قرائت - آداب و رسوم |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 76 /د3الف7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
إقراء القرآن الكريم با نام کامل «إقراء القرآن الكريم منهجه و شروطه و أساليبه و آدابه» تألیف دخیل بن عبدالله دخیل از جمله آثار معاصر پیرامون علوم قرآنی است. در این اثر شیوه پیامبر در قرائت و تعلیم قرآن کریم و تعداد دیگری از مباحث علوم قرآنی مطرح شده است. ابراهیم بن سعید دوسری بر کتاب مقدمه نوشته است.
ساختار
کتاب مشتمل بر یک مقدمه (در ذکر اهمیت و سبب انتخاب این موضوع و شیوه طرح مباحث)؛ تمهید (در تبیین معنای قرائت و قرآن کریم) و سه باب است که ابواب اول و دوم در ضمن سه فصل و باب سوم در دو فصل تنظیم شده است. مطالب هر فصل نیز در ذیل چند «مبحث» مطرح شده است. مهم‌ترین نتایج به‌دست آمده از مباحث کتاب نیز در «خاتمه» ذکر شده است.
گزارش محتوا
نویسنده در این اثر شیوه خود در این اثر را استقرایی وصفی تحلیلی دانسته که بر طبق موارد ذیل پیاده شده است:
- استفاده از کتابت عثمان طه به روایت حفص از عاصم با شماره‌گذاری آیات و انتساب آن به سوره؛
- استخراج قرائات و احادیث از منابع اصلی اهل سنت و ذکر متواتر و شاذ بودن آن‌ها؛
- ذکر ضبط کلمات مشکل و غریب با استناد به مصادر لغوی؛
- ذکر اقوال مختلف و توجیه اختلاف اقوال و تبیین راجح؛
- ذکر تاریخ تأسیس برخی مسائل؛
- ذکر روش‌ها و شیوه‌های جدید و چگونگی استفاده از آن‌ها؛ انتساب ابیات و امثال به سراینده و گوینده و استناد به مصادر؛
- معرفی شخصیت‌ها در اولین بار ذکر آن اگر بیش از یک‌بار ذکر شده باشد؛
- معرفی مذاهب، قبائل و جای‌ها؛
- عدم ذکر مطالب مصادر و مراجع در درون بحث و اکتفا به ذکر نام مصدر و مرجع و مؤلف آن ولی معلومات متعلق به آن دو در ضمن ثبت مصادر و مراجع ذکر شده است.[۱].
بررسی شیوه پیامبر(ص) در تعلیم و تعلم قرآن کریم مبحث مهمی است که در ابتدای باب اول کتاب مطرح شده است. نویسنده این باب را پایه و زیربنای اساسی در تعلیم و تعلم قرآن کریم دانسته است. وی ابتدا به این نکته مهم اشاره کرده که قرآن عظیم را خداوند بر حضرت محمد(ص) نازل کرد: نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ ﴿شعراء، 193﴾؛ «روح‌الامین آن را بر دلت نازل كرد». آن‌حضرت امر پروردگارش به تبلیغ قرآن و تعلیم آن به مردم و تلاوتش را پذیرفت. البته این تکلیف الهی به تبلیغ و بیان منحصر نبوده و شامل علم و تعلیم هم می‌شود. در تعلم جبرئیل(ع) نسبت به پیامبر(ص) و همچنین تعلیم نبی(ص) نسبت به اصحاب، اثری است که علما و متعلمین را به شناخت راه روشمند تعلیم و تعلم قرآن کریم ترغیب می‌کند[۲].
پس از استعداد شخصی و اخلاص برای خداوند و بلندی همت، اولین چیزی که طالب قرائت قرآن شایسته است انجام دهد تصحیح نطق به قرائت است، چراکه قاری پرتلاش و استوار پیش از آغاز قرائت چاره‌ای از سماع ندارد؛ چراکه قرآن به پیامبر(ص) القا شد و حضرت با شنیدن از جبرئیل که امین وحی است آن را دریافت نمود و جبرئیل هم از خداوند تبارک‌وتعالی دریافت کرد. اجتهادات پیامبر(ص) برای حفظ قرآن به هنگام القاء جبرئیل به ایشان، از آن‌حضرت پذیرفته نشد بلکه از اجتهادهایی که مخالف توقیف الهی بود نهی شد[۳]؛ حرکت دادن زبان و تلاوت کلام الهی پیش از فراغت جبرئیل(ع) از آن؛ شتاب‌زدگی از ترس فراموشی آیات به‌گونه‌ای که کار بر آن‌حضرت دشوار شد و شتاب در پرسش از معانی آیات از جمله اجتهاداتی است که با ذکر آیات مربوطه تشریح شده است.[۴].
در باب دوم، ابتدا شروط اقراء در هفت مبحث مطرح شده است؛ سنت تلقی، قرائت شاذ، رسم مصحف، نظر در مصحف از جمله این موارد است. حامل قرآن باید عقاید قرآن، ناسخ و منسوخ، فرائض و احکام و سوره‌های مکی و مدنی را به‌خوبی بشناسد[۵].
در بحث اسالیب اقراء به مباحثی چون اسلوب تلقین، تدبر در قرآن، جمع قرائات و افراد آن و وقف و ابتدا اشاره شده است. در موضوع جمع قرائات، تعاریف زرکشی، ابن جزری، قسطلانی، طاش کبری‌زاده و زرقانی از اصطلاح قرائات ذکر شده است؛ مثلاً ابن جزری، قرائات را در اصطلاح علوم قرآن علم به کیفیت اداء کلمات قرآن و اختلاف آن‌ها با انتساب به ناقل آن‌ها دانسته است.[۶].
ذکر تفاوت اسلوب و وسیله اقراء مبحث دیگری که در انتهای فصل دوم از این باب مطرح شده است. اسلوب در حقیقت روش و کیفیتی است که معلم در تدریسش به کار می‌گیرد؛ اما وسیله، ابزاری است که معلم آن را به کار می‌گیرد؛ مثلاً تلقین یکی از اسلوب‌های تعلیم و مصحف کریم یکی از وسایل به کار گرفته شده در این اسلوب است.[۷].
در آموزش و یادگیری قرآن کریم، استاد قرائت و قاری باید آدابی را رعایت کنند. استاد به‌منزله پیشوای قاری است که باید در حرکات و سکنات از او پیروی کند و علم و عمل و گفتار و خاموشی را از او فرا می‌گیرد. استاد قرائت همچنین باید رعایت عدل و انصاف را کرده و نسبت به برخی تواضع و نسبت به برخی تکبر نکند. این موضوع از علمای گذشته پنهان نبوده و معلم را به عدل وصیت کرده و از خلاف آن برحذر می‌داشتند[۸].
ازآنجاکه موضوع آموزش یک مسئله دو طرفه بین معلم و شاگرد و دانشجو و هم‌کلاسی‌های اوست، رعایت یک سری آداب، موجب تقویت ارتباط و استمرار آن می‌شود؛ لذا اهل علم به تعدادی از آداب تصریح کرده‌اند که شایسته است که دانشجو و همتایانش به آن مؤدب شوند: به هنگام حضور در مجلس استاد بر حاضرین با صدایی که بشنوند سلام کند و نسبت به استاد با تحیت و اکرام بیشتری سلام کند و به هنگام وداع نیز همین‌گونه رفتار کند؛ سعی کند نزدیک‌تر به استاد بنشیند تا سخن او را به‌راحتی بفهمد. به‌شرط آن‌که از کسی که افضل از اوست بالاتر ننشیند. همچنین با دوستان و حاضرین در مجلس استاد با ادب رفتار کند چراکه مؤدب بودن با دوستان در حقیقت رعایت ادب نسبت به شیخ و احترام مجلس اوست[۹].
وضعیت کتاب
این اثر رساله کارشناسی ارشد نویسنده بوده که با درجه ممتاز پذیرفته و توصیه به چاپ شده است [۱۰]. نویسنده در انتهای کتاب به ذکر فهرست مصادر و مطالب بسنده کرده و دلیل این موضوع را کم کردن حجم رساله دانسته است [۱۱].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.