دیوان داوری شیرازی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>'
جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی')
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۸: خط ۳۸:
دیوان داوری در چهار بیاض مشتمل بر قصائد، غزلیات، قطعات، مسمطات، ترکیب‎بندها و مثنوی‎ها به خط وی موجود است. همچنین قطعات و مثنوی‎هایی بر اوراق پراکنده از وی به‎جای مانده که کلا در این دیوان به حلیه طبع آراسته شده است. برای شناخت تحول و کیفیت شاعری وی اشعار چهار دفتر به‎ترتیب تقدم و تأخر در پایان دیوان آورده شده تا دانش‎پژوهان را راهگشای سیر شاعری شاعر از ابتدا تا پایان عمر باشد.
دیوان داوری در چهار بیاض مشتمل بر قصائد، غزلیات، قطعات، مسمطات، ترکیب‎بندها و مثنوی‎ها به خط وی موجود است. همچنین قطعات و مثنوی‎هایی بر اوراق پراکنده از وی به‎جای مانده که کلا در این دیوان به حلیه طبع آراسته شده است. برای شناخت تحول و کیفیت شاعری وی اشعار چهار دفتر به‎ترتیب تقدم و تأخر در پایان دیوان آورده شده تا دانش‎پژوهان را راهگشای سیر شاعری شاعر از ابتدا تا پایان عمر باشد.


اشعار داوری از تازگی و کیفیت خاصی برخوردار است؛ به‎طوری‎که معانی و مضامین و طرز ادای کلام وی را در دیگر دواوین کمتر می‎توان یافت و صبغه سخن وی کاملا از دیگر شعرا ممتاز است. منتقدین و صاحبان تذکره همه کم‎وبیش به بزرگی مقام او در شاعری اذعان کرده‎اند. شادروان مهدی حمیدی، وی را اشعر شعرای عصر قاجار می‎داند و درباره سنخ سخن و امتیاز وی بر دیگران بیان می‎دارد که داوری گل سرسبد خانواده وصال است و باآنکه زود از دنیا رفته، یک دنیا ذوق و لطف از خود به یادگار گذاشته. سبک اصلی او را از این جهت قصیده‎سرایی می‎توان گفت که این نوع شعر در دیوان او بیشتر از سایر انواع شعر یافت می‎شود و الا در اقسام سخن بیش‎وکم مهارت و هنرمندی داشته. اکثر مسمط‎های او که به سبک و شیوه مسمطات منوچهری پرداخته شده، از جهت لفظ و معنی بهترین مسمط‎های زبان فارسی است<ref>ر.ک: شرح حال داوری، ص26-27</ref>.
اشعار داوری از تازگی و کیفیت خاصی برخوردار است؛ به‎طوری‎که معانی و مضامین و طرز ادای کلام وی را در دیگر دواوین کمتر می‎توان یافت و صبغه سخن وی کاملا از دیگر شعرا ممتاز است. منتقدین و صاحبان تذکره همه کم‎وبیش به بزرگی مقام او در شاعری اذعان کرده‎اند. شادروان مهدی حمیدی، وی را اشعر شعرای عصر قاجار می‎داند و درباره سنخ سخن و امتیاز وی بر دیگران بیان می‎دارد که داوری گل سرسبد خانواده وصال است و باآنکه زود از دنیا رفته، یک دنیا ذوق و لطف از خود به یادگار گذاشته. سبک اصلی او را از این جهت قصیده‎سرایی می‎توان گفت که این نوع شعر در دیوان او بیشتر از سایر انواع شعر یافت می‎شود و الا در اقسام سخن بیش‎وکم مهارت و هنرمندی داشته. اکثر مسمط‎های او که به سبک و شیوه مسمطات منوچهری پرداخته شده، از جهت لفظ و معنی بهترین مسمط‎های زبان فارسی است.<ref>ر.ک: شرح حال داوری، ص26-27</ref>.


بیشتر قصائد داوری نعت رسول اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) و مدح ناصرالدین شاه و شاهزادگان و حکام فارس و برخی دیگر همچون محمد شاه قاجار، حسین خان نظام‎الدوله والی فارس، حسام‎الدوله و غیره است<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>.
بیشتر قصائد داوری نعت رسول اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) و مدح ناصرالدین شاه و شاهزادگان و حکام فارس و برخی دیگر همچون محمد شاه قاجار، حسین خان نظام‎الدوله والی فارس، حسام‎الدوله و غیره است.<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>.


اشعاری که به بحر متقارب، از او وجود دارد و آن مقدمه‎ای است که بر شاهنامه فردوسی گفته شده، شعرهای تمام‎عیاری است که با اشعار خوب فردوسی برابری می‎کند. ترجیع‎بند‎ها و ترکیب‎بندها و سایر اقسام شعری که از وی باقی مانده، غالبا خواندنی و لذت‎بخش و بر ذوق سرشار و لطف بیان وی شاهدی حی و حاضر است. موضوعات اشعار او از موضوعات اشعار محمود خان و سروش و قائم‎مقام متنوع‎تر و دیوان او محتوی تغزلات، تشبیبات، شکواییه‎ها و مدایح و مناقب انبیا و مراثی ائمه(ع) و بعضی موضوعات خاص دیگر است. وجه امتیاز داوری بر دیگران همین موضوعات خاص است که در این اشعار به حقیقت معنای شعر، به درجات، از معاصرین خود نزدیک‎تر شده و در بعضی از آنها داد فصاحت را داده است.
اشعاری که به بحر متقارب، از او وجود دارد و آن مقدمه‎ای است که بر شاهنامه فردوسی گفته شده، شعرهای تمام‎عیاری است که با اشعار خوب فردوسی برابری می‎کند. ترجیع‎بند‎ها و ترکیب‎بندها و سایر اقسام شعری که از وی باقی مانده، غالبا خواندنی و لذت‎بخش و بر ذوق سرشار و لطف بیان وی شاهدی حی و حاضر است. موضوعات اشعار او از موضوعات اشعار محمود خان و سروش و قائم‎مقام متنوع‎تر و دیوان او محتوی تغزلات، تشبیبات، شکواییه‎ها و مدایح و مناقب انبیا و مراثی ائمه(ع) و بعضی موضوعات خاص دیگر است. وجه امتیاز داوری بر دیگران همین موضوعات خاص است که در این اشعار به حقیقت معنای شعر، به درجات، از معاصرین خود نزدیک‎تر شده و در بعضی از آنها داد فصاحت را داده است.
در این اشعار است که با قبر پدرش سخن می‎گوید، از مسافرت و فراق برادرانش حرف می‎زند، از دست کسانی که با او می‎ستیزند به لحن جان‎سوزی گله می‎کند، برادران به‎هندرفته خود را با لطف بیانی به شیراز و رکن‎آباد، می‎خواند، نشستن کنیزک سیاه خود را در بستر سفید به هنگام خواب ترسیم می‎نماید، چیزهایی که دیگران از ذکر آنها عجز داشته یا به خیال ذکر آنها نیفتاده‎اند به نظم می‎آورد، نقش پندارها و آرزوها و تأثرات را می‎نماید و چشم خواننده روشن می‎گردد که بعد از سال‎های سال، شاعری پیدا شده که برخلاف دیگران معلوم است دلی در سینه‎اش می‎تپد و قلبی در نهادش می‎خروشد، متأثر می‎شود، شکوه می‎کند، خوشحال می‎شود، فریاد شادی می‎کشد، سریع التأثیر است، زود می‎رنجد، کسانی را که به پدرش خرده می‎گیرند به زندگی و زبان‎آوری خود تهدید می‎کند، عرق حمیتی دارد، بوی محبت و الفتی از گفتار او به مشام می‎رسد، گرمی حرارت خانوادگی که در دواوین دیگر تجلی نیافته، در دیوان وی آشکار شده، قلب افسرده را گرم و روشن می‎کند و این نکات مجموعا نشان می‎‎دهد که داوری را موجب و باعثی بر سخن گفتن بوده است<ref>ر.ک: همان، پاورقی ص‎27</ref>.
در این اشعار است که با قبر پدرش سخن می‎گوید، از مسافرت و فراق برادرانش حرف می‎زند، از دست کسانی که با او می‎ستیزند به لحن جان‎سوزی گله می‎کند، برادران به‎هندرفته خود را با لطف بیانی به شیراز و رکن‎آباد، می‎خواند، نشستن کنیزک سیاه خود را در بستر سفید به هنگام خواب ترسیم می‎نماید، چیزهایی که دیگران از ذکر آنها عجز داشته یا به خیال ذکر آنها نیفتاده‎اند به نظم می‎آورد، نقش پندارها و آرزوها و تأثرات را می‎نماید و چشم خواننده روشن می‎گردد که بعد از سال‎های سال، شاعری پیدا شده که برخلاف دیگران معلوم است دلی در سینه‎اش می‎تپد و قلبی در نهادش می‎خروشد، متأثر می‎شود، شکوه می‎کند، خوشحال می‎شود، فریاد شادی می‎کشد، سریع التأثیر است، زود می‎رنجد، کسانی را که به پدرش خرده می‎گیرند به زندگی و زبان‎آوری خود تهدید می‎کند، عرق حمیتی دارد، بوی محبت و الفتی از گفتار او به مشام می‎رسد، گرمی حرارت خانوادگی که در دواوین دیگر تجلی نیافته، در دیوان وی آشکار شده، قلب افسرده را گرم و روشن می‎کند و این نکات مجموعا نشان می‎‎دهد که داوری را موجب و باعثی بر سخن گفتن بوده است.<ref>ر.ک: همان، پاورقی ص‎27</ref>.


«پاکی، مناعت، صدق، وفا و خلوص از اشعار وی می‎تراود و از انتقادهای شدید پروا نمی‎کند؛ به این دلایل است که نگارنده معتقد است در این قرن کسی بالفطره از داوری شاعرتر نیست و برخی از اشعار اوست که دل خواننده را تکان می‎دهد و شنونده را در جذبه و خلسه‎ای فرومی‎برد. از این لحاظ داوری یکی از بزرگ‎ترین شعرای این عصر محسوب می‎شود و بعضی از قصاید او از قصاید طراز اول فارسی محسوب می‎گردد. اما در طرز ادای مطالب، یعنی در آنجا که فکر برای نمایش خود به قالب کلمات نیازمند است، شاعری است در اغلب اشعار، بادقت؛ ولی در مدیحه‎سرایی به حکم مجاورت و مصاحبت گاه‎گاه زیر نفوذ گفتار قاآنی قرار گرفته و متأسفانه مدایحی شبیه به مدایح او گفته است. بااین‎همه در قدرت فکر و ابداع معانی شور و هیجانی که خاص شاعر است، بر همه معاصرین خود پیشی گرفته و بیشتر از دیگران شعر را وسیله ابراز احساسات لطیف و عواطف و تأثرات انسانی قرار داده است.
«پاکی، مناعت، صدق، وفا و خلوص از اشعار وی می‎تراود و از انتقادهای شدید پروا نمی‎کند؛ به این دلایل است که نگارنده معتقد است در این قرن کسی بالفطره از داوری شاعرتر نیست و برخی از اشعار اوست که دل خواننده را تکان می‎دهد و شنونده را در جذبه و خلسه‎ای فرومی‎برد. از این لحاظ داوری یکی از بزرگ‎ترین شعرای این عصر محسوب می‎شود و بعضی از قصاید او از قصاید طراز اول فارسی محسوب می‎گردد. اما در طرز ادای مطالب، یعنی در آنجا که فکر برای نمایش خود به قالب کلمات نیازمند است، شاعری است در اغلب اشعار، بادقت؛ ولی در مدیحه‎سرایی به حکم مجاورت و مصاحبت گاه‎گاه زیر نفوذ گفتار قاآنی قرار گرفته و متأسفانه مدایحی شبیه به مدایح او گفته است. بااین‎همه در قدرت فکر و ابداع معانی شور و هیجانی که خاص شاعر است، بر همه معاصرین خود پیشی گرفته و بیشتر از دیگران شعر را وسیله ابراز احساسات لطیف و عواطف و تأثرات انسانی قرار داده است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش