مبانی و روشهای تفسیر قرآن

مبانی و روشهای تفسیر قرآن
پدیدآوران	عمید زنجانی، عباسعلی (نويسنده)
ناشر	وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1367 ش
چاپ	3
موضوع	تفسیر - فن
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏91‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏م‎‏2
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مبانى و روشهاى تفسير قرآن تألیف عباسعلى عميد زنجانى

كتاب پيرامون يكى از مسائل علوم قرآنى يعنى موضوع:مبانى و روشهاى تفسيرى نوشته شده است.مؤلف كه يكى از قرآن‌پژوهان معاصر مى‌باشد در اين كتاب روشهاى تفسيرى را بحث نموده وى در فصل اول،ضرورت شناخت قرآن را بررسى، آنگاه سير تحولات در تفسير قرآن را توضيح داده است

در فصل دوم وجوه شناخت قرآن را بحث و در ادامۀ آن علل اختلاف در تفسير قرآن را بررسى مى‌نمايد.در فصل سوم مبانى و روشهاى تفسيرى و تقسيم‌بنديهايى كه از طرف صاحب‌نظران ارائه شده را توضيح مى‌دهد و به همين مناسبت شرائط و منابع و آداب تفسير قرآن را ذكر نموده است

در فصل چهارم تفسير نقلى را بررسى مى‌كند و به همين مناسبت رواياتى كه مى‌توان به آنها استناد نمود را ذكر و پاسخ آنها را مى‌دهد.

در فصل پنجم تفسير به راى را مورد بحث قرار داده و مفاد روايات وارده در اين باب را بررسى، آنگاه برخى از موارد تفسير به راى را ذكر نموده است

فصل ششم را اختصاص به تفسير رمزى، اشارى و شهودى داده و فصل

هفتم مربوط است به تفسير عقلى و اجتهادى كه در آن دلايل اين نوع تفسير را از نظر قرآن-بناء عقلاء-عقل و سيرۀ علماى اسلام مورد بررسى قرار داده است در فصل هشتم تفسير قرآن به قرآن و در فصل نهم تفسير قرآن بر اساس كتاب و سنت و عقل مورد بحث قرار گرفته است از نكات قابل ذكر در مورد كتاب، تقسيم‌بنديهاى مختلف از طرف مؤلف آن و نيز بيان مطالب در قالب و اسلوبى كه براى اكثر خوانندگان آن قابل فهم و درك مى‌باشد.و همين علت باعث استقبال گسترده از آن شده به گونه‌اى كه تا سال 1373 سه نوبت به چاپ رسيده است.

ساختار

كتاب داراى نه فصل مى‌باشد كه فهرست مطالب آن

به قرار زير است:

فصل اول:كليات شامل:

1. ضرورت شناخت قرآن
2. جايگاه علم تفسير
3. سير تحولات در تفسير قرآن شامل:

زبان قرآن، منابع تفسير و قرآن، انتقال تفسير از صحابه به تابعين، عصر تدوين تفسير، طبقه‌بندى مفسران، معروفترين تفاسير اهل سنت، علوم قرآن، تحول مبانى و روشهاى تفسيرى، سير تحولات علم تفسير در ميان مفسران شيعه، منابع تفسيرى شيعه، طبقات مفسران شيعه و آثار شيعه در علوم قرآنى

فصل دوم:وجوه شناخت قرآن شامل:

1. وجوه شناخت قرآن
2. علل اختلاف در تفسير قرآن
3. علل پيدايش اختلاف

فصل سوم:مبانى و روشهاى تفسيرى شامل:

تعريف مبانى و روشهاى تفسيرى، تقسيم‌بندى روشهاى تفسيرى، شرايط تفسير، منابع تفسير، آداب تفسير، قواعد تفسير و مذاهب و مناهج

تفسيرى

فصل چهارم:تفسير نقلى يا تفسير به مأثور شامل:

استدلال به روايات تفسير به راى، اعتماد به ظن در تفسير قرآن جايز نيست، مبيّن قرآن رسول خداست، ناتوانى عقل از تفسير قرآن، استدلال به حديث ثقلين، تحريف قرآن و اهم تفاسير نقلى شيعه و اهل سنت.

فصل پنجم:تفسير به راى شامل:

نظراتى چند دربارۀ تفسير به راى، مفاد روايات تفسير به راى، مواردى از تفسير به راى، نمونه‌هاى جديد تفسير به راى و نظريۀ علمى بودن قرآن.

فصل ششم:تفسير رمزى شامل:

تفسير اشارى و تفسير شهودى

فصل هفتم:تفسير عقلى و اجتهادى شامل:

دلايل قرآنى، دلايل روايى، دليل عقلى، سيرۀ علماى اسلام، روش و بناى عقلاء و بررسى دلايل تفسير اجتهادى.

فصل هشتم:تفسير قرآن به قرآن شامل:

ارزش سنت در تفسير قرآن و به هم زدن ترتيب آيات قرآن.

فصل نهم:تفسير قرآن براساس كتاب، سنت، عترت و عقل.

ويژگى‌ها

1. در فصل دوم:پيرامون وجوه شناخت قرآن سخن مى‌گويد در ابتدا واژۀ تفسير را معنا نموده آنگاه معناى اصطلاحى آنرا در كلام مفسران و دانشمندان علوم قرآنى مورد بررسى قرار داده است
2. يكى از مباحث مهم در اين فصل مسالۀ علل اختلاف در تفسير قرآن است، وى در ابتدا تفسير در زمان پيامبر و توسط آن حضرت را توضيح داد.

   در ادامه علل پيدايش اختلاف تفسير را در محورهاى زير بررسى مى‌كند:

   پيدايش مذاهب مختلف، نفوذ افكار و انتقال علوم به بلاد اسلامى، اصالت عقل و اعتماد به راى، اختلاف مردم به درك معارف قرآن.

3. در فصل سوم:مبانى و روشهاى تفسيرى را بررسى كرده است براى اين منظور ابتدا ديدگاهها مفسران همچون طبرى، ابن عباس را دربارۀ تقسيم‌بندى تفاسير مطرح نموده، در ادامه مذاهب و مناهج تفسيرى را نام مى‌برد
4. در فصل اول جايگاه علم تفسير در ميان ديگر علوم را بررسى كرده، آنگاه به سير تحول تفسير پرداخته، آن را در دو مذهب شيعه و اهل سنت به صورت جداگانه بررسى و تأليفاتى از آنان را نام مى‌برد(بر اساس تاريخ)
5. در فصل دوم.پس از بيان معناى تاويل از نظر لغت و ذكر اقوال برخى از مفسران در اين‌باره، بعضى از روايات كه در آنها بحث تاويل وجود دارد را ذكر نموده آنگاه بحث مى‌كند كه آيا همۀ قرآن تاويل دارد يا برخى از آيات آن، به جهت توضيح آن اقوال و نظرات مفسران را ذكر نموده است.
6. در فصل چهارم:روش تفسير نقلى(يا مأثور) را بحث نموده ابتدا تاريخچۀ مختصرى از آن را ذكر و به دنبالۀ آن برخى از مهمترين ادلۀ قائلين تفسير نقلى را ذكر و پاسخ آنها را مى‌دهد.
7. در فصل هفتم:تفسير عقلى و اجتهادى را توضيح مى‌دهد ادله‌اى كه قائلين به اين نوع تفسير ارائه نموده‌اند تقسيم‌بندى و آنها را در محورهاى همچون:آيات، روايات، عقل، و بناء عقلا بررسى مى‌نمايد.

نسخه‌شناسى

كتاب يك جلد، متن آن فارسى و داراى 343 صفحه مى‌باشد

و مشخصات آن به قرار زير است

1. نوع كاغذ:معمولى
2. جلد:شوميز
3. نوبت چاپ:سوم
4. تاريخ انتشار:سال 1373
5. تيراژ:3300 نسخه
6. ناشر:سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى
7. داراى فهرست:

   الف:منابع و مآخذ

   ب:موضوعات كتاب

8. نام كتاب:مبانى و روشهاى تفسير قرآن
9. نام مؤلف:عباس على عميد زنجانى