نقد كتاب أصول مذهب الشيعة

نقد كتاب أصول مذهب الشيعة
پدیدآوران	حسينی قزوينی، محمد (نويسنده)
ناشر	مؤسسة ولي العصر عليه‌السلام للدراسات الإسلامية
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	مجلد1: 2009م , 1430ق ,
چاپ	1
زبان	عربي
تعداد جلد	2

نقد كتاب أصول مذهب الشيعة، تألیف سید محمد حسینی قزوینی، نقدی بر رساله دکترای نویسنده معاصر، ناصر بن عبدالله بن علی قفاری به نام «أصول مذهب الشيعة الإمامية الاثني‌عشرية» است.

ناصر قفاری از اساتید وهابی دانشگاه محمد بن سعود ریاض، است که کتابش را در سال 1414ق، در رد مذهب تشیع نوشته است. او در این رساله، شبهات زیادی علیه شیعه گردآوری کرده است و معتقد است که برای نگارش این رساله از کتب معتبر شیعی استفاده برده است و سعی نموده که شبهاتی که در چهارده قرن علیه شیعه بدون منبع و سند نوشته شده است را مستند کرده و آن را به قلم و بیان روز تألیف کند.

از ویژگی‌های این رساله این است که رساله به‌صورت کتاب درسی تدوین شده و در دوره کارشناسی ارشد دانشگاه بین‌المللی مدینه در حال تدریس است.

سید محمد حسینی قزوینی به‌همراه گروه علمی مؤسسه ولیعصر(عج) به نامهای فلاح عبدالحسن دوخی، یحیی عبدالحسن دوخی و سید حاتم کاطع بختایی، در جواب شبهات مطرح‌شده در کتاب مذکور این کتاب را تألیف نموده‌اند.

ساختار

کتاب از یک مقدمه و دو باب تشکیل شده است؛ باب دوم، شامل چهار فصل است.

کتب اهل سنت، بیشترین منابعی است که مؤلف از آن استفاده برده است.

گزارش محتوا

در مقدمه نسبتا طولانی مؤلف، به اهمیت مسئله وحدت و به معرفی و شیوه نگارش کتاب قفاری به‌همراه برخی اشکالات و شبهات مطرح‌شده در آن اشاره شده، سپس درباره ویژگی کتاب حاضر و شیوه چینش مطالب آن نکاتی بیان شده است.

بخش اول کتاب، پاسخ به شبهاتی است که قفاری آنها را پیرامون اعتقاد شیعه به سنت نبوی اختصاص داده است؛ چراکه او میگوید: سنت شیعیان با سنت سایر مسلمانان اختلاف داشته و شیعیان از سنت نبوی رویگردان هستند.

بخش دوم کتاب، اختصاص به مباحثی پیرامون امامت دارد؛ زیرا امامت، مهم‌ترین نقطه اختلاف میان شیعه و اهل سنت به حساب می‌آید. این بخش دارای چهار فصل است:

فصل اول، پیرامون شبهات مفهوم امامت و جایگاه آن نزد شیعه است. در این بخش از اصل شیعه و اینکه آیا عبدالله بن سبا مؤسس شیعه بوده، پاسخ داده شده است.

فصل دوم، پاسخ به شبهاتی پیرامون ادله امامت را در بر دارد؛ قفاری کوشیده است تا تمامی دلایلی را که شیعه بر صحت عقیده خویش به امامت داشته، زیر سؤال برده و آنها را باطل نماید. او ابتدا ادله قرآنی را مورد مناقشه قرار داده است؛ ازاین‌رو در این فصل، صحت تمام ادله قرآنی را ثابت و تمامی شبهات او را پاسخ داده و از حقایقی که دگرگون جلوه داده شده، پرده برداشته است.

فصل سوم، پیرامون جواب به شبهات روائی امامت است.

فصل چهارم، حاوی جواب شبهاتی پیرامون نصوص و شواهد امامت است.

روش مؤلف در پاسخگویی به شبهات قفاری چنین است:

1. جواب شبهات را بر اساس منهج عموم اهل سنت داده است؛ بدین معنا که پاسخ‌ها طبق مبانی رجالی، حدیثی، اصولی، فقهی و اقوال علمای آنها در این علوم و مباحث داده شده است.

   در این روش به شکل گسترده به روایات صحیح - البته بر اساس تصحیح سندی که از سوی علمای اهل سنت صورت گرفته است - اعتماد کرده و از روایات ضعیف دوری جسته و با توجه ویژه روایات را از منابع اصلی آن استخراج کرده و در تصحیح آن نیز دقت کافی را مبذول داشته تا بحث بر اساس روایتی ضعیف بنا نگردد.

2. در پاسخ‌های خود از وارد شدن به مباحث فلسفی و عقلی عمیق و پیچیده و تأویل و تفسیرهای عرفانی پرهیز کرده و علاوه بر آن مؤلف، در استفاده از برخی اصطلاحات، که بهجز برای برخی از متخصصان علوم اسلامی قابل فهم نیست، دوری جسته است.
3. پاسخ‌ها را با ادبیاتی به‌دور از حمله و سب و دشنام و الفاظ تند و خشن و با رعایت احترام به شخصیت‌هایی که برای طرف مقابل دارای احترام است، بیان نموده است.
4. تا حد امکان در نقل و اقتباس احادیث از مصادر و منابع اصلی (مادر) و اقوال علمای بزرگ استفاده کرده و در نقل قول از منابع، نهایت دقت را مبذول داشته تا هیچ کلام و سخنی بدون ذکر منبع رها نگردد.
5. در رد شبهات از طولانی نمودن پاسخ‌ها دوری جسته و بنا را بر رعایت اختصار گذارده و فقط به علاج شبهه و پاسخ کافی برای آن بسنده نموده و از وارد شدن به مباحث لغوی طولانی و یا مقدمات زیادی که در پاسخ نیازی به آن وجود ندارد، دوری کرده است.
6. شبهه مطرح‌شده در کتاب قفاری را با دقت مطالعه کرده و پس از فهم دقیق آن، تلاش کرده عنوانی کلی و مناسب برای آن بیابد و آن را در ابتدای پاسخ قرار دهد.
7. اقتباس و بیان مختصری از اصل شبهه با استفاده از کتاب قفاری جهت آشنایی با متن شبهه از کتاب وی، نکته دیگری است که مؤلف به آن توجه نموده است.
8. پس از وضع عنوان بیان شبهه، شروع به توضیح آن به شکلی متین نموده، آنگاه به پاسخ و دفع آن پرداخته است.
9. تقریباً برای هر شبهه‌ای مبحثی را تحت عنوان: «أساسيات الشبهة» قرار داده و در آن مقدماتی را که قفاری در شبهه خویش به آنها استناد نموده (چگونگی پیدایش شبهه در ذهن قفاری) را بیان کرده؛ اعم از اینکه آن مقدمات در کتاب وی ذکر شده باشد یا خیر.
10. بعد از این مراحل، بر وفق مقدماتی که در ذیل عنوان «أساسيات الشبهة» آورده، به پاسخگویی و رد همه آن مقدمات پرداخته است.

یکی از شبهاتی که ناصر قفاری در کتابش مطرح نموده و جناب آقای حسینی قزوینی آن را بازگو نموده، چنین است:

استدلال به آیه ولایت برای اثبات امامت علی(ع)، مذهب دوازده امامی را نقض می‌کند؛ چراکه در این آیه با ادات حصر، یعنی «إنما» ولایت، مختص به امیرالمؤمنین شده، که نتیجه آن سلب امامت از دیگر ائمه می‌باشد و اگر جواب نقضی داده و بگویند که مراد از آن، حصر ولایت در برخی از اوقات، یعنی وقت زمان امامت اوست و نه وقت امامت کسانی که بعد از او می‌آیند، در این صورت با اهل سنت هم‌نظر شده‌اند؛ چه، آنان هم ولایت عامه را در زمان امام بودن حضرت امیر (نه قیل از آن زمان، یعنی زمان خلافت سه خلیفه پیشین)، مخصوص وی می‌دانند.

جناب آقای حسینی قزوینی بعد از ذکر مطالبی در ذیل عنوان «بيان الشبهة» - که به توضیح شبهه اختصاص دارد – به دفع شبهه مذکور پرداخته است.

او در ابتدای پاسخ میگوید:

این شبهه از سست‌ترین شبهات و اشکالات طرحشده پیرامون استدلال به آیه ولایت بر امامت امیرالمؤمنین(ع) است، که از شبهات قدیمی است و قفاری آن را از محمود آلوسی در تفسیر خود برگرفته... سپس با سه تقریب «عدم توانایی معارضه مفهوم آیه (که دلالت بر نفی امامت بقیه ائمه می‌کند) با منطوق ادله‌ای که دال بر امامت آنان است»، «حصر اضافی نسبت به وقت امامت حضرت امیر(ع) مستلزم لغویت است» و «امامت ائمه در طول امامت امیرالمؤمنین است نه در عرض آن»، به شبهه پاسخ میدهد.

وضعیت کتاب

پاورقی‌های کتاب به ذکر مستندات مطالب آن و بررسی برخی از روات و اسناد روایات اختصاص یافته است.

شیوه پاورقی‌ها چنین است که ابتدا نام مؤلف، سپس نام کتاب و در ادامه ناشر و محل و سال نشر آمده است.

فهرست محتویات هر جلد در پایان آن آمده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. سایری، سلیمه، «بررسی کتاب أصول مذهب الشيعة الاثني‌عشرية»، درج در پایگاه مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران، به آدرس:

http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/9514c6a2041b11448de6578ed416c8e5.pdf

وابسته‌ها

مع الدكتور ناصر القفاري في أصول مذهبه

تنزيه الشيعة الاثني عشرية عن الشبهات الواهية