رموز الكنوز في تفسير الكتاب العزيز

رموز الکنوز في تفسیر الکتاب العزیز

نام کتاب	رموز الکنوز في تفسیر الکتاب العزیز
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	رسعنی، عبدالرزاق بن رزق‌الله (نويسنده) ابن دهیش، عبد الملک (محقق)
زبان	عربی
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏95‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏5‎‏ر‎‏8
موضوع	تفاسیر اهل سنت - قرن 7ق.
ناشر	مکتبة الأسدي
مکان نشر	مکه مکرمه - عربستان
سال نشر	1429 هـ.ق یا 2008 م
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE13969AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«رموز الكنوز في تفسير الكتاب العزيز»، اثر عبدالرزاق رسعنى حنبلى (589 - 661ق)، به زبان عربى، در سال 613ق تأليف شده است (مقدمه محقق، ص 59). اين اثر كه با تحقيق عبدالملك بن عبدالله بن دهيش منتشر شده، از جمله آثارى است كه مورد توجه علما بوده است (مقدمه محقق، ص 61).

محقق كتاب، روش تفسيرى مؤلف را بهترين شيوه تفسيرى ناميده است.

كتاب «رموز الكنوز» مرجع مهمى براى مطالعات علوم قرائات است.

ساختار

كتاب در نه جلد تدوين شده كه در هر جلد تعدادى از سوره‌هاى قرآن تفسير شده است. مؤلف، هر آيه را در چهار مرحله تفسير مى‌كند كه به ترتيب عبارتند از:

1. تفسير به قرآن و قرائاتش؛

2. به احاديث وارده؛

3. به اقوال صحابه و تابعين و مجتهدين با ذكر اسباب نزول مروى از آنها؛

4. با لغت عرب.

گزارش محتوا

در ابتداى كتاب، مطالب ارزشمندى به قلم محقق كتاب آمده است كه مشتمل بر يك مقدمه و شش مبحث است. در مقدمه، توضيحاتى در باره كتاب و در مباحث نيز شرح حال و زندگى شخصى و علمى مؤلف، اهميت كتاب، شيوه محقق و... بيان شده است.

بخش‌هايى از اين كتاب از بين رفته كه عبارت است از: مقدمه، سوره فاتحه، بقره، ابتداى آل عمران، تمامى سوره مائده و 127 آيه از انعام (مقدمه محقق، ص 4).

شيوه‌ها و ويژگى‌هاى تفسيرى مؤلف در اين كتاب بدين ترتيب است:

1. نويسنده، ابتدا آيه را ذكر و سپس قرائات وارده در مورد آن را ياد مى‌كند و پس از آن به توجيه لغوى قرائات مى‌پردازد.

2. وى معانى لغوى و مباحث اعراب و نكات بلاغى متعلق به لفظ قرآنى را ذكر مى‌كند.

3. عبارات مؤلف، موجز و روان و مراجعه به آن آسان است.

4. مؤلف، در ذكر احاديث نبوى، سند آن روايت به رسول‌الله(ص) را ذكر مى‌كند، اما غالباً رواياتى را كه از صحابه يا تابعين نقل مى‌كند سند آن را ذكر نمى‌كند.

5. وى در رابطه با اسناد برخى از احاديثى كه ذكر مى‌كند، حكم به صحت يا سقم مى‌كند.

6. وى اختلافات تفسيرى گذشتگان را با ذكر چند نمونه بيان مى‌كند.

7. وى به دنبال برخى آيات، فصل‌هاى ارزشمندى را مى‌آورد كه مشتمل بر احكام فقهى، مسائل اصول دين و فوائدى متعلق به آيه است.

ذكر فوائد و لطائفى را كه ديده يا شنيده، جمع بين روايات متعارض در يك موضوع، ذكر اعتراضات و پاسخ به آنها و تعليقه بر اقوال و گفته‌ها از ديگر كارهاى مؤلف كتاب است (مقدمه مصحح، ص 62 - 75).

محقق كتاب، اهميت تفسير الرسعنى را در گردآورى و تنسيق و نقد و بررسى آراء مفسرين مى‌داند و لذا منابع اين كتاب را به دو گروه اصلى و فرعى تقسيم مى‌كند؛ به‌عنوان مثال، كتاب «زاد المسير» ابن جوزى (ت597ق) از مصادر درجه اول كتاب است و رسعنى بسيارى از توضيحات لغوى مفردات قرآنى و آراء علما را اقتباس كرده است. «الكشاف» زمخشرى و «إعراب القرآن» العكبرى نيز از ديگر منابع اصلى كتاب است.

محقق، منابع دست دوم را در پنج بخش دسته‌بندى كرده است: تأليفات (48 كتاب)، اسناد، شواهد شعرى، نقل از معاصرين و مصادر مجهول. در بخش تأليفات، الإبانة الكبرى ابن بطة (ت 387ق)، الاستيعاب ابن عبدالبر، تاريخ بغداد خطيب بغدادى و تأويل مختلف الحديث ابن قتيبه از جمله آن موارد است.

وضعيت كتاب

فهارس احاديث و آثار، راويان، اعلام، مسائل فقهى، مسائل لغوى، كتب، اشعار، مقطعات، امثال، مصادر و مراجع در انتهاى كتاب ذكر شده است. در پاورقى‌هاى كتاب، آدرس آيات و روايات و اقوال و امثال، توضيح و تكميل ابيات، توضيح الفاظ دشوار و اصطلاحات، ذكر اختلاف متن با منابع، معرفى اعلام، اماكن و شهرها ذكر شده است. در تصحيح متن از سه نسخه استفاده شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

پیوندها

مطالعه کتاب رموز الکنوز في تفسیر الکتاب العزیز در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور