الرسائل مع رسائل أخر

‏الرسائل مع رسائل أخر
پدیدآوران	خوانساری، حسین بن محمدشریف (نويسنده) بحرانی، ماجد بن هاشم (نويسنده) رفیعا، محمد بن حیدر (نويسنده) محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمومن (نويسنده) محقق خوانساری، حسین بن محمد (نويسنده) استادی، رضا (اعداد)
ناشر	کنگره آقا حسين خوانساری
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1378 ش
چاپ	1
موضوع	اصول فقه شیعه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الرسائل شامل ده رساله فلسفى، اصولى و كلامى از آقا حسين خوانسارى و چند رساله ديگر به قلم تعدادى از علماست كه با تحقيق و تصحيح آیت‌الله رضا استادى به زيور طبع آراسته شده است

ساختار

كتاب از دو بخش تشكيل شده است. در بخش اول رسائل آقا حسين خوانسارى ارائه شده است. در بخش دوم نيز يك رساله در اصول از سيد ماجد بحرانى و يك رساله اصولى از محقق سبزوارى و يك رساله كلامى از ايشان بر حاشيه محقق دوانى، رساله‌اى در تشكيك از رفيع‌الدين نائينى و دو رساله از نوه آقا رضى خوانسارى فرزند محقق خوانسارى به نام حسين بن محمد بن رضى درباره ظرف مستقر و تعريف كلى تشكيك مى‌باشد.

گزارش محتوا

رساله‌هايى كه در اين مجموعه مورد بررسى قرار مى‌گيرند عبارتند از:

1. رساله مقدّمه واجب، سيد ماجد بحرانى
2. رساله مقدّمه واجب، محقق سبزوارى
3. رساله مقدّمه واجب آقا حسين خوانسارى: اردبيلى در جامع الرواة اين كتاب را از خوانسارى دانسته است كما اينكه در رياض مفصلاً معرّفى شده است. اين رساله در واقع ردّ رساله‌هاى مقدّمه واجب سيد ماجد بحرانى و محقق سبزوارى و ديگران است.
4. حاشيه محقق سبزوارى بر حاشيه دوانى بر بحث تشكيك شرح تجريد قوشجى:دوانى در حاشيه قديم خود بر شرح تجريد قوشجى فصل مشبعى در مبحث تشكيك دارد، سپس محقق سبزوارى بر حاشيه قديم دوانى حاشيه‌اى نوشته است. پس از آن آقا حسين خوانسارى بر حاشيه سبزوارى حاشيه نوشته است.
5. رساله در نفى اولويّت: اين رساله در هيچ يك از كتب شرح حال و كتاب‌شناسى معرّفى نشده است و تنها آقا جمال خوانسارى فرزند آقا حسين در كتاب حاشيه‌اش بر شرح مختصر الاصول به آن اشاره كرده است
6. رساله‌اى در علم باريتعالى: در كتب تراجم و شرح حال چنين رساله‌اى از آقا حسين نام برده نشده است و تنها در فهارس نسخه خطى كتابخانه‌ها تصريح شده كه اين رساله از آقا حسين خوانسارى است.
7. رساله در اجماع: در فهرست نسخه‌هاى خطى دانشگاه تهران رساله‌اى در اجماع به آقا حسين نسبت داده شده است ولى در كتب شرح حال و كتاب‌شناسى از اين رساله هيچ اطلاعى در دست نبود و لكن با فحص و تتبع فراوانى كه در كتاب مشارق الشموس انجام شد معلوم گرديد كه اين رساله قسمتى از كتاب مشارق آقا حسين خوانسارى است.
8. رساله‌اى در حكم عقل به حسن و قبح افعال: اوّلين بار صاحب رياض العلماء اين رساله را به آقا حسين نسبت مى‌دهد. تهرانى تصريح مى‌كند كه رساله حسن و قبح با رساله جبر و اختيار متفاوت است. حال آنكه اين دو رساله يكى است و اين رساله را به درخواست فرزندش آقا جمال نوشته است. وقتى كه آقا جمال حاشيه بر شرح مختصرالاصول عضدى مى‌نوشته است از پدرش درخواست مى‌كند كه به جهت اهميت اين بحث، حاشيه‌اى بر اين مبحث بنويسد بنابراين رساله‌اى كه توسّط آقا جمال نوشته شده همان تعليقه‌اى است كه بر شرح مختصرالاصول عضدى نوشته است پس هر دو رساله يكى است.
9. رساله درباره شبهه هبوط حجر (سقوط آزاد اجسام): اين رساله پيرامون سقوط سنگ تحت عنوان «شك و حل» نگاشته شده است. اين رساله گرچه مختصر و موجز نوشته شده است ليكن از ژرفاى نسبتاً خوبى برخوردار است و بر پايه فلسفه مشاء و هيئت بطلميوس استوار است. آقا حسين نخست اشكالى را بدين گونه مطرح كرده است: هرگاه سنگى به زمين سقوط كند، بدون شك بايد هوايى كه سر راه سنگ قرار دارد كنار رود تا امكان سقوط فراهم آيد وگرنه تداخل هوا در سنگ و سنگ در هوا لازم مى‌آيد كه چنين امرى محال است. وى در پاسخ سوال فوق، به مواردى اشاره مى‌كند كه قابل توجّه است.
10. رساله در پاسخ به شبهه: يكى ديگر از رسائل آقا حسين كه تحت عنوان شك و حل نوشته شده درباره شبهه اجتماع ظن و يقين است. بدين نحو كه فرض كنيم اكثر اهل بلدى مسلمان هستند و بعضى از آنان كافرند و ما علم به اين موضوع داريم امّا بعينه نمى-توانيم بر هر شخصى حكم كنيم، يعنى هر كسى را كه از اهل آن بلد مى‌بينيم، مظنه پيدا مى‌كنيم كه مسلمان است، بنابراين كه ظن تابع اعم اغلب است از طرفى چون مى‌دانيم كه قطعاً بعضى از افراد اين بلد كافر هستند، اين شبهه پيش مى‌آيد كه ظن اسلام آن شخص متضاد است با يقين كفر. پس جايز نيست اجتماع ظن و يقين در محل واحد باشد.
11. رساله‌اى درباره قابليت جسم براى قسمت شدن الى غيرالنهايه: از اين رساله در كشف الحجب و الذريعه نام برده شده است ولى در كتب تراجم از چنين رساله‌اى از آقا حسين نام نبرده‌اند.
12. حاشيه مربوط به ابتداء بحث جواهر و اعراض شرح تجريد قوشجى: در كتب تراجم و رجال دست اول، مثل جامع الرواة و امل الآمل و رياض العلماء چنين رساله‌اى را به آقا حسين نسبت نداده‌اند و به احتمال قوى رساله‌اى مستقل از آقا حسين نمى‌باشد بلكه قسمتى از حواشى آقا حسين بر كتاب حاشيه قديم دوانى است. مؤيد اين احتمال اين است كه قسمتى از حاشيه آقا حسين بر مبحث جواهر از شرح تجريد مستقلاً همراه با رساله مقدّمه واجب خوانسارى در سال 1316ق با رساله اجتماع امر و نهى سيد محمّد كاظم يزدى به طبع رسيده است.
13. رساله‌اى در تشكيك: تألیف ميرزا رفع‌الدين نائينى
14. رساله در ظرف مستقر و لغو.
15. رساله در تعريف كلى و تشكيك آن: تألیف حسين بن محمد شريف خوانسارى

وضعيت كتاب

كتاب مشتمل بر پاورقى و ارجاعات محقق است. فهرست مطالب در انتهاى كتاب آمده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب
2. جامع الرواة، مرحوم اردبيلى