تاریخ مکه

تاریخ مکه
پدیدآوران	جعفریان، رسول (مترجم) سباعی، احمد (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	از آغاز تا پایان دولت شرفای مکه (1344ق)
ناشر	مشعر
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1385 ش
چاپ	1
شابک	‎964-540-004-x
موضوع	زیارتگاههای اسلامی - عربستان سعودی - مکه مکه - تاریخ
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏DS‎‏ ‎‏248‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏7‎‏ ‎‏س‎‏2041
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تاريخ مكه اثر معروف احمد سباعى است، اثرى است عمومى كه شامل همه ابعاد تاريخى، سياسى، تمدنى، اجتماعى و فرهنگى مى شود. هدف سباعى از تأليف اين اثر نگارش كتاب براى تمامى كسانى بوده است كه علاقمند بوده‌اند يك نگاه جامع و فراگير به طور همزمان نسبت به اين شهر داشته باشند. روشن است كه در چنين اثرى، جاى بحث هاى تخصصى نيست، اما تمام تلاش مؤلف آن بوده است تا تصويرى هرچه دقيق تر نسبت به تاريخ اين شهر به دست بدهد.

ساختار

محدوده كتاب، از تاريخ مكه از دورترين ادوار تاريخى تا پايان حكومت اشراف و ورود وهابيان به مكه در آغاز دهه پنجم قرن چهاردهم هجرى است. طبعا طى فصول پايانى كتاب، شرحى از درگيرهاى يك صد و پنجاه ساله اهالى وهابى نجد را با دولت شرفا به دست داده است.

گزارش محتوا

شايد مهم ترين ويژگى كتاب جز جامع بودن نگاه وى، آن است كه نويسنده وهابى نيست و به همين دليل به هيچ روى، نگاه متعصبانه اى ندارد. اين رويّه وى گاه تا آنجا پيش مى رود كه انسان چنان مى انديشد كه وى به نوعى به عقايد شرفا نزدیک بوده است. بارها در اين كتاب اخبارى مربوط به برخوردهاى تند با شيعه نقل شده و آن رفتارها مورد انتقاد وى واقع شده است. اين موارد را از عناوين و سرفصل هاى كتاب مى توان به دست آورد.

ويژگى ديگر، نگاه نافذ اجتماعى - انتقادى اوست. وى مكى است و به تاريخ اين شهر دلبستگى دارد و تلاش مى‌كند علل عقب ماندگى اين مردم را كه عمدتاً در بذل و بخشش هاى معنا دار دولت‌ها مى بيند، تحليل كند. در بخش هاى ديگر هم نگاه تحليلى وى راهنماى كسانى است كه علاقه مند هستند آثار تاريخى آنان، چيزى بيش از نگارش معمولى رخدادها باشد.

روزگارى كه احمد سباعى اين اثر را مى نوشت، به رغم فراوانى آثار، بسيارى از تواريخ مكه مخطوط بود و وى آن آثار را جز اندكى در اختيار نداشت. به همين دليل، جز آن كه از برخى از مخطوطات استفاده كرده، كتاب به لحاظ عدم استفاده از منابع معتبرى كه طى اين سالها چاپ شده است، رنج می‌برد.

شايد بتوان گفت، اساس اين كتاب بر كتاب خلاصة الكلام في بيان اُمراء البلد الحرام احمد بن زينى دحلان است كه به عنوان يك متن چاپى در اختيار مؤلف بوده و بسيارى از آثار ديگر تاريخ مكه آن زمان مخطوط بوده است. اما حُسن كار دحلان و نظم و انسجام آن كتاب، اثر ياد شده را به عنوان يكى از بهترين و منظم ترين آثار مربوط به تاريخ مكه درآورده و مؤلف هم به همين دليل، آن را پايه كار خود قرار داده است. كتاب خلاصة الكلام كه به شدت ضد وهابى است و حتى در بخش هايى از آن به شبهات وهابيان پاسخ داده شده و جنايات آنان به خصوص در حمله به طائف شرح داده شده، تاكنون اجازه نشر نيافته و در نقطه اى ديگر از جهان اسلام هم هنوز تصحيح انتقادى نشده است.

برخى از آثار خطى ديگرى كه مورد استفاده وى قرار گرفته است، عبارت است از اتحاف الورى، اتحاف فضلاء الزمن، منائح الكرم.

وضعيت كتاب

كتاب تاريخ مكه، بارها و بارها چاپ شده است. در يك مقطع، استاد عاتق بن غيث بلادى كه خود از سرآمدان تاريخنگارى مكه در چند دهه گذشته است، آن را براى چاپ آماده كرده و حواشى مختصرى كه با امضاى «عاتق» است بر آن افزود. اين متن، چندين بار چاپ شد تا آن كه در سال 1419 به مناسبت يكصدمين سال دولت سعودى، يك صد اثر تاريخى براى چاپ مجدد انتخاب شد كه يكى از آنها همين تاريخ مكه بود. مصححان جديد جز افزودن برخى از پاورقى هاى غير ضرورى كارى نكردند و صرفا متن حروفچينى شده جديدى را با صدها غلط افزوده و حتى حذف صفحاتى از آن، در دو مجلد عرضه كردند.

منابع مقاله

كتابخانه تخصصى حج