رحلة بنيامين التطيلي

رحلة بنيامين التطيلي
پدیدآوران	شیخ، عبدالرحمن عبدالله (محقق) تطیلی، بنیامین بن یونه (نويسنده) حداد، عزرا (تعريب)
ناشر	المجمع الثقافي
مکان نشر	ابوظبی - امارات
سال نشر	2002 م
چاپ	1
موضوع	سفر نامه‎ها کشورهای اسلامی - سیر و سیاحت یهودیان - کشورهای اسلامی - قرن 6ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏DS‎‏ ‎‏35‎‏/‎‏57‎‏ ‎‏/‎‏ت‎‏6‎‏ر‎‏3
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رحله بنيامين التّطيلى اثر بنيامين بن يونه تطيلى اندلسى، شرح سفر وى به كشورهاى اسلامى در بين سال‌هاى 561-569ق است كه در سال 569ق به عبرى نوشته و توسط عَزرا حدّاد به عربى ترجمه شده است. انگيزه نويسنده از سفر و تدوين كتاب، شناختن بلاد جهان اسلام بوده است.

جایگاه کتاب

آنچه باعث اهميت كتاب شده اطلاعات مهم و جالبى است كه نويسنده از احوال اكثر مناطق جهان به‌ويژه شرق دنياى اسلام در قرن ششم هجرى، برجاى گذاشته است.

ساختار

كتاب مشتمل بر چهار بخش است كه به ترتيب عبارت است از: 1-مقدمه تحقيقى به قلم عبدالرحمن الشيخ، 2-مقدمه مترجم، 3-متن كتاب، 4-ملحقات مترجم. متن سفرنامه پس از مقدمه مختصرى در معرفى اثر، بدون تبويب و فصل‌بندى خاص به سبک ساير سفرنامه‌ها نگارش شده است.

گزارش محتوا

محقق كتاب در مقدمه پس از بيان انگيزه و هدف نويسنده از سفر، تحليل وى از اوضاع دول مسيحى و موقعيت او در دربار عباسى را بررسى كرده و خط سير وى در هند، شرق آسيا، جنوب يمن و مصر را دنبال نموده است. در ادامه، نسخ به جاى مانده از كتاب، بررسى شده است.

مترجم در مقدمه، پس از بيان رابطه جغرافيا با مسلمانان و سفرهاى ايشان، يهوديان و مسيحيان در قرون وسطى، به بيان خط سير و تاريخ حركت نويسنده پرداخته و پس از اشاره به اهميت و جايگاه اين سفرنامه نزد مراجع تاريخى، به بررسى و تحليل اوضاع بلاد شرقى اسلامى در زمان وى پرداخته است.

بنيامين تطيلى سفر خويش را در حدود سال 561ق/ 1165م، از سرقسطه (سراكوزه) تطيله، در شمال شرقى اسپانيا، به مقصد شرق جهان اسلام آغاز كرده است. در آن زمان اين مناطق از تحت سيطره حكومت اسلامى خارج شده و در تصرف مسيحيان قرار داشته است. وى از شهرهاى گوناگونى گذر كرده و در نهايت، در بغداد رحل اقامت افكنده است.

تطيلى اولين جهانگرد اروپايى غيرمسلمان بوده كه از فرات گذشته و به بغداد گام نهاده است و به نحو زيبايى آن را توصيف كرده است.

بنيامين از مشاهده گروه‌هاى يهودى كه در امنيت و رفاه در سايه خلافت اسلامى مى‌زيستند شگفت‌زده شده و از اين‌رو به مدح خليفه مسلمانان پرداخته است.

او در بين راه، از مقابر و مقامات صلحاء و اتقياء ديدار كرده و آنچه را كه ديده به تصوير كشيده است. به نظر نمى‌رسد كه وى به جزيرة العرب سفر كرده باشد و ظاهراً آنچه درباره اين سرزمين در سفرنامه خويش گردآورده، از زبان يهوديان شنيده و يا در آثار عربى ديده است.

بنابراين به‌نظر مى‌رسد وى از بغداد به واسطو، سپس بصره و از آنجا به خوزستان، خراسان، كردستان، همدان، اصفهان، شيراز، طبرستان، سمرقند، نيشابور، كيش و هند سفر كرده است.

از زمان ورود بنيامين به هر يك از شهرهايى كه از آنها ديدن كرده، از مدت زمان اقامت و كوچيدنش از آنجا سخنى به ميان نيامده است.

همين مقدار مى‌دانيم كه وى در انتهاى سفر خويش بنابر تقويم عبرى در سال 4933 مطابق سال 569ق1173/م، به محل تولد خويش قشتاله، بازگشته و در همان سال در آنجا درگذشته است.

وضعيت كتاب

اين سفرنامه از قرن 13م به بعد، مورد توجه مورخان و نويسندگان انساب يهود و غيره قرار گرفته و ايشان به تأييد محتواى آن پرداخته‌اند. پس از آن، كتاب به زبان‌هاى مختلف اروپايى ترجمه شده و به عنوان منبع تاريخى مهم و مورد اطمينان و نيز سندى جغرافيايى، مورد توجه واقع شده است.

فهرست محتويات، در انتهاى كتاب آمده است. پاورقى‌ها توسط محقق و مترجم، بيشتر به ذكر منابع و توضيح كلمات و عبارات مشكل متن اختصاص يافته است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب.
2. كراچكوفسكى، ايگناتى، تاريخ نوشته‌هاى جغرافيايى در جهان اسلامى، ترجمه ابوالقاسم پاينده، ص 263.