مرقاة الأصول: بحوث تمهیدیة في أصول الفقه

مرقاة الأصول: بحوث تمهیدیة في أصول الفقه
پدیدآوران	نجفی، بشیر حسین (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	بحوث تمهیدیه فی اصول الفقه
ناشر	دار الفقه للطباعة و النشر
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1383 ش
چاپ	2
شابک	‎964-8220-56-5
موضوع	اصول فقه شیعه - قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏159‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏3‎‏م‎‏4*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مرقاة الأصول: بحوث تمهیدیة في أصول الفقه به زبان عربى، تأليف آيت‌الله بشير النجفى است كه در آن به‌طور مختصر تمامى مباحث مربوط به علم اصول فقه، اعم از مباحث الفاظ و اصول عمليه درج گرديده است. هدف از تأليف اين كتاب، ارائه مباحث دشوار اصول فقه براى طلاب مبتدى بوده است تا يك دوره كامل اصول فقه به‌طور موجز و آسان براى يادگيرى طلاب در يك‌جا گردآورى شود.

ساختار

كتاب، در يك مقدمه، هشت مقصد و يك خاتمه، كليه مباحث الفاظ و اصول عمليه را بيان كرده و مقدمات ورود به دانش فقه را فراهم آورده است.

در مقدمه، برخى از مباحث اساسى كه مقدمه بحث الفاظ در علم اصول فقه است، مطرح شده و در خاتمه، مباحث مربوط به اجتهاد و تقليد ارائه گرديده است. در مقاصد هشت‌گانه نيز مباحث الفاظ و اصول عمليه به صورت مبسوط بيان شده است.

گزارش محتوا

در ابتداى كتاب، مقدمه نسبتاً مفصلى در مورد برخى از كليات علم اصول فقه ارائه شده است. در اين مقدمه، نويسنده، ابتدا تعريفى از علم اصول فقه، موضوع آن و غرض و هدف از اين علم ارائه كرده است، سپس، مباحث مربوط به وضع را بيان كرده و اقسام وضع را به اعتبار منشأ وضع و به اعتبار معنا بررسى نموده است. در ادامه به بحث درباره حقيقت و مجاز و دلالت و اقسام آن و علامات حقيقت و مجاز پرداخته است.

در قسمت بعدى مباحث مربوط به مقدمه كتاب، نويسنده، وارد اصول لفظيه شده و اصولى مانند اصالة الحقيقة، اصالة العموم، اصالة الاطلاق و اصالة الظهور را شرح داده است. بحث از حقيقت شرعيه، صحيح و اعم در الفاظ، مشترك لفظى و مشتق نيز ساير مباحث مطرح شده در مقدمه را تشكيل مى‌دهند.

مقصد اول از مقاصد هشت‌گانه، درباره اوامر است و در آن، از ماده و صيغه امر و معناى آن و ظهور يا عدم ظهور امر عقيب حظر در وجوب و دلالت امر بر فور يا تراخى و بحث اجزاء و مقدمه واجب و بحث ضد سخن به ميان آمده است.

در مقصد دوم، به بحث درباره نهى و مباحث مرتبط با آن پرداخته شده و مراد از ماده و صيغه نهى، دلالت داشتن نهى بر دوام و تكرار، جواز يا عدم جواز اجتماع امر و نهى در امرى واحد و اقتضاء داشتن يا نداشتن نهى از شىء فساد را تبيين گرديده است.

مقصد سوم، اختصاص به مباحث مربوط به مفاهيم دارد. در اين بخش، نويسنده، به تعريف مفهوم و اقسام آن اشاره كرده و سپس به بررسى مفهوم مخالفت و مفهوم موافق، مفهوم وصف، مفهوم داشتن يا نداشتن غايت، حصر، عدد و لقب پرداخته است.در مقصد چهارم، مباحث مربوط به عام و خاص، مانند معناى عام، الفاظ عام، تخصيص خوردن عام با خاص متصل و منفصل، لزوم فحص از مخصص قبل از عمل كردن به عام، تخصيص خوردن عام به واسطه خبر واحد و نسخ مورد بحث و بررسى نويسنده قرار گرفته است.

در مقصد پنجم، احكام مربوط به مطلق و مقيد و مجمل و مبين بيان شده است. مباحث حجت، عنوان مقصد ششم كتاب است كه در آن، ضمن بيان معناى حجت، اماره، ظن نوعى، ظن شخصى و دليل، به بيان مناط و معيار حجيت داشتن ظنون پرداخته شده و حجيت علم و قطع اثبات شده است. در بحث از حجيت ظواهر، نويسنده، به حجيت ظواهر اشاره كرده و حجيت داشتن اجماع را از طريق حس و حدس و طرق عقلى بررسى نموده است. در ادامه مباحث مربوط به حجت، نويسنده، به بحث از حجيت شهرت، اعم از شهرت روايى و شهرت فتوايى و شهرت عملى پرداخته و حجيت خبر واحد و ادله آن و هم‌چنين حجيت مطلق ظن را بنا بر دليل انسداد باب علم، توضيح داده است.

در مقصد هفتم، مباحث مربوط به اصول عمليه، مانند برائت، اشتغال(احتياط)، تخيير و استصحاب و ادله عقلى و نقلى هر يك از اين اصول و شرايط جريان آنها در احكام فقهى، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و در مورد ادله اصل احتياط و دوران امر بين محذورين در تعبديات و توصليات و اقل و اكثر ارتباطى و استقلالى به‌صورت مبسوط شرح داده شده است.

در مقصد هشتم، احكام مربوط به تعادل و تراجيح و راه‌كارهاى شرعى و عقلى خروج از تعارض اخبار و ادله و اصول بيان گرديده است. در مبحث پايانى كتاب نيز مباحث مربوط به اجتهاد و تقليد، مانند شرايط مجتهد براى صدور فتوى، شرايط تقليد از مجتهد، معيارهاى اعلميت يك مجتهد، تجزى در اجتهاد، قول به تخطئه و تصويب در اجتهاد، ادله وجوب تقليد، ادله تقليد از اعلم و جواز رجوع به مجتهدى ديگر مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.