زنوزی، عبدالله بن بیرمقلی باباخان

زنوزی، عبد الله بن بیرمقلی باباخان

نام	زنوزی، عبد الله بن بیرمقلی باباخان
نام های دیگر	زنوزی تبریزی، ملا عبد الله مدرس نحوی، عبد الله نحوی، ملا عبد الله
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت	1257 هـ.ق
اساتید
برخی آثار
کد مولف	5814

تولد و تحصيل

ملا عبدالله مدرس، فرزند بيرمقلى، ملقب به باباخان متولد زنوز از توابع مرند آذربايجان است. از تاريخ ولادت ايشان اطلاع دقيقى نداريم اجمالا مى‌دانيم اواخر قرن دوازدهم بوده است.

ايشان ابتدا در مدارس علميه شهرستان خوى به ادبيات عرب مشغول شد و به مدارج عاليه رسيد؛ تا آنجا كه به ملا عبدالله نحوى مشهور گرديد، سپس رهسپار عتبات عاليات شد و فقه و اصول را در كربلاى معلا نزد سيد على طباطبايى صاحب «رياض» (1161-1231) آموخت، سپس به قم رفت و نزد ميرزاى قمى (1151-1231) كتاب شريف «قوانين» را تلمذ نمود.

آخرالامر در اصفهان مبانى فقه و اصول خود را نزد سيد محمد مجاهد صاحب «مناهل» (1180-1242) كه آن زمان در اصفهان حوزه بارونقى داشت، تكميل نموده و همچنين ايشان نزد سيد محمدباقر شفتى معروف به حجت‌الاسلام (1175-1260) نيز تلمذ نمود و سپس براى تحصيل فلسفه به محضر ملا على نورى (1160-1246) مشرف شد.

تدريس

وقتى حاجى محمدحسين خان مروى عمارت مدرسه مروى را تمام كرد، از فتحعلى شاه قاجار درخواست كرد كه حكيم مشهور اصفهان ملا على نورى را براى تدريس در آن مدرسه به تهران دعوت كند.

ملا على نورى در جواب شاه قاجار نوشت كه اكنون حوزه اصفهان دو هزار طلبه دارد كه حدود چهارصد نفر از اين طلاب، مشتاق تحصيل علوم عقلى هستند و اگر من به تهران بيايم خاطر اين چهارصد طلبه مشوش مى‌شود.

طبق درخواست مجدد بانى مدرسه مروى، فتحعلى شاه قاجار در مرتبه دوم درخواست كرد ملا على نورى يكى از افاضل شاگردانش را براى تدريس علوم عقلى به تهران بفرستد؛ لذا ملا على نورى، شاگرد فاضل خود، ملا عبدالله مدرس زنوزى را روانه تهران كرد.

حوزه عقلى تهران از سال 1237 با محوريت ملا عبدالله آغاز شد و سپس با تدريس ملا على فرزندش و معاصرين ملا على ادامه يافت و به حد اعلاى خود رسيد و حلقه حكماى اربعه طهران شكل گرفت كه عبارت بودند از:

1. آقاعلى مدرس طهرانى (1234-1307)؛

2. آقا محمدرضا قمشه‌اى، حكيم صهبا (1241-1306)؛

3. حكيم جلوه، آقا ميرزا ابوالحسن (1238-1314)؛

4. سيد حسين سبزوارى، شاگرد مبرز حكيم سبزوارى (متوفاى 1352).

الغرض ملا عبدالله بيست سال در مدرسه مروى تهران تدريس كرد. ايشان در فهم كلمات ملا صدرا و احاطه به افكار و تتبع در آرا و عقايد او كم‌نظير است و مى‌توان حل كثيرى از مشكلات و عويصات اسفار و شواهد ملا صدرا را در آثار اين حكيم محقق جستجو كرد. احاطه او به معارف شيعه شگفت‌انگيز است.

ملا عبدالله اغلب كتب ملا صدرا را به خط خود استنساخ كرده است. نسخه‌هاى مستنسخ وى بى‌غلط و مورد اعتماد افاضل است.

اساتيد

1. صاحب رياض، سيد على طباطبائى (1161-1231)؛

2. صاحب مناهل، سيد محمد طباطبائى مجاهد (1180-1242)؛

3. ميرزاى قمى، صاحب قوانين (1151-1231)؛

4. سيد محمدباقر حجت‌الاسلام شفتى (1175-1260)؛

5. ملا على نورى (1160-1246).

شاگردان

1. فرزندش آقا على مدرس طهرانى (1234-1307)؛

2. ميرزا ابوالقاسم كلانتر نورى طهرانى، مقرّر درس شيخ انصارى و مؤلف مطارح الأنظار (1236-1292)؛

3. ملا حسن خويى، مدرس بزرگ مدرسه دارالشفاى تهران و استاد فلسفه آخوند خراسانى.

آثار

الف)- آثار منتشرشده

1. لمعات إلهية؛

2. منتخب الخاقاني في كشف حقائق عرفاني؛

3. انوار جليه؛

4. تعليقات شوارق الإلهام.

ب)- آثار منتشرنشده

1. رساله عليّه، در چگونگى غضب خداوند بر گناهكاران؛

2. حاشية على أسفار صدرالمتألهين؛

3. حاشية على الشواهد الربوبية؛

4. حاشية على المبدأ و المعاد؛

5. حاشية على أسرار الآيات؛

6. رساله معارف (رساله‌اى مختصر به زبان فارسى در اعتقادات).

رحلت

ملا عبدالله پس از بيست سال تدريس حكمت در حوزه تهران، در سال 1257 دار فانى را وداع گفت (ر.ك: كديور محسن، مقدمه، ج1، ص22-27).

منابع مقاله

كديور محسن، «مجموعه مصنفات حكيم مؤسس آقا على مدرس طهرانى»، انتشارات اطلاعات، تهران، 1378.

وابسته‌ها

انوار جلیه در کشف اسرار حقیقت علویه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده

لمعات الهیة / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده

منتخب الخاقاني في کشف حقائق عرفاني / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده