مع الركب الحسيني من المدينة إلی المدينة

مع الرکب الحسیني من المدینة الی المدینة
پدیدآوران	شاوی، علی (نويسنده) پور اميني، محمد امين (نويسنده) طبسي، محمد جعفر (نويسنده) مروجي طبسي، محمد جواد (نويسنده) طبسي، نجم‌الدين (نويسنده) مولائي نيا همداني، عزت الله (نويسنده) م‍رک‍ز ال‍دراس‍ات‌ الإس‍لام‍ي‍ة‌ ل‍م‍م‍ث‍ل‍ي‍ة‌ ال‍ول‍ي‌ ال‍ف‍ق‍ي‍ه‌ ف‍ي‌ ح‍رس‌ ال‍ث‍ورة‌ الإس‍لام‍ي‍ة‌، م‍دي‍ري‍ة‌ دراس‍ات‌ ع‍اش‍ورا (گردآورنده)
ناشر	تحسين زمزم هدايت
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1386 هـ.ش یا 1426 هـ.ق
چاپ	2
شابک	‎964-5879-50-7
موضوع	حسین بن علی(ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - سرگذشت‌نامه واقعه کربلا، 61ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	6
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏41‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏2‎‏م‎‏6

معرفی اجمالی

مع الركب الحسيني من المدينة إلی المدينة، اثر جمعی از نویسندگان و پژوهشگران معاصر به نام‌‌های علی الشاوی، شیخ نجم‌الدین طبسی، شیخ محمدجواد طبسی، شیخ عزت‏اللَّه مولایی، شیخ محمدجعفر طبسی و شیخ محمدامین ‏پور‌امینی است و علی الشاوی پژوهش همه همکاران را نقد و بررسی کرده و با یک قلم به نگارش درآورده است.

ساختار

این مجموعه شش جلدی، در شش مقطع به بررسی قیام و نهضت حسینی می‏پردازد و هرکدام از شش مقطع در یک جلد جای گرفته است. در ابتدای تمام جلدهای این مجموعه به‌جز جلد سوم، مقدمه نویسنده همان جلد آمده است.

شش مقطع مذکور چنین است:

1. وقایع حضور امام حسین(ع) در مدینه تا حرکت به مکه مکرمه.
2. حضور امام حسین(ع) در مکه مکرمه.
3. وقایع حرکت امام از مکه تا کربلا.
4. وقایع حضور امام در کربلا تا شهادت.
5. وقایع کاروان حسینی، پس از شهادت امام حسین(ع) تا رسیدن به شام.
6. وقایع کاروان حسینی در شام و از شام تا ورود به مدینه.

گزارش محتوا

جلد اول

در جلد نخست این مجموعه، نویسنده استاد علی الشاوی به مطالعه و بیان نفاق و ماهیت و دستاوردهای آن پرداخته و می‏کوشد تا در لابه‏لای تحولات بزرگی که از وفات رسول خدا(ص) تا سال شصت هجری بر امت اسلامی گذشته، علاوه بر کشف حقایقی تازه، این موضوعات را نیز بررسی می‏‌کند: منشأ پیدایش ضعف روحی و دوگانگی شخصیت انسان مسلمان و عوامل موجب این بیماری که باعث شد دل‌های مردم با حسین و شمشیرهایشان علیه او باشد. همچنین نویسنده در این کتاب با ارائه مطالبی با عنوان «در پیشگاه شهید پیروز» کوشیده است تا نشان دهد شهید پیروز از ویژگی‏های امام حسین(ع) است و تلاش می‏‌کند تا تصویری را ارائه دهد تا در پرتو آن خواننده بتواند از گفته‌ها و موضع‌گیری‏های امام، که در ظاهر برخی‏شان با یکدیگر در تعارض هستند، تفسیری منسجم و درست دریافت کند. نویسنده تصویری روشن از افق‏های پیروزی حسین(ع) را در دوران قیام عاشورا و پس از آن تا دوران ظهور و در خود دوران ظهور نشان می‏دهد و تأکید می‏‌کند، قیام حضرت مهدی(عج) فصل پایانی قیام حسینی را تشکیل می‏دهد. بالاخره اینکه دقت در محتوای این کتاب نشان می‏دهد که این قرائت دیدگاه استدلالی نوینی را به بار آورده و روش مطالعه و ارتباط میان ابعاد آن تازگی دارد. مطالب جلد نخست در چهار فصل زیر ارائه شده است: فصل اول: امام حسین(ع) پس از برادرش امام حسن(ع)؛ فصل دوم: ویژگی‏های کلی روش امام حسین(ع) در دوران معاویه؛ فصل سوم: داستان آغاز انقلاب؛ فصل چهارم: آغاز سفر (پیروزی با شهادت).

جلد دوم

در جلد دوم، نویسنده کتاب نجم‌الدین طبسی، به طولانی‌ترین دوره نهضت حسینی؛ یعنی دورانی که امام در مکه بودند و ۱۲۵ روز طول کشید، می‏پردازد. او می‌‏گوید: اگرچه این برهه در مقایسه با دوران قیام حسینی، دوره کوتاهی نیست، اما وقایع و رویدادهای آن نسبت به دیگر برهه‏‌ها ناشناخته‌تر بشمار می‏آید و پرداختن به آن زوایای روشن‏تری از قیام امام(ع) به دست می‏دهد؛ مثلاً می‏پرسد: با وجودی که پیش از او برادر و پدر بزرگوارش در مکه پایگاهی نداشتند، چرا امام حسین(ع) از میان همه شهرها مکه را برای هجرت برگزید؟ او با ارائه تحلیلی جمعیت‌شناختی از مردم مکه به این سؤال در ارتباط با نهضت حسینی تفسیر جدیدی ارائه می‏دهد. در واقع سراسر نوشته‌‏های او در تحلیل و تفسیر طولانی‌ترین دوره نهضت حسینی از جنبه نظم و محتوا، توجه به نکته‏‌های جدید، استنباط دقیق و تهیه عنوان‏های مناسب که راه رسیدن به مطلب را آسان می‏سازد، غنی و جدید به نظر می‏رسد و نظر خوانندگان را به خود جلب می‏‌کند. نویسنده مطالب خود را در جلد دوم این مجموعه در سه فصل تنظیم کرده است: فصل اول: تلاش‏های امام حسین(ع) در مکه؛ فصل دوم: تلاش حکومت اموی در روزهای مکی دوران نهضت حسینی؛ فصل سوم: حرکت امت در دوران مکی قیام امام حسین(ع).

جلد سوم

آقای شیخ محمدجواد طبسی، جلد سوم این مجموعه را با عنوان امام حسین(ع) و رویدادهای راه مکه تا کربلا تدوین کرده است. نویسنده در ابتدای کتاب می‌‏گوید: درباره مسیر کاروان حسینی از مکه تا کربلا نکات مهم قابل ملاحظه‏ای وجود دارد. این نکات از نوع علائم نشان‏دهنده دوری یا نزدیکی راه نیست، بلکه از نوع دیگری می‏باشد؛ زیرا سخن درباره هویت رهرو است نه هویت راه. دقت و مطالعه کتاب نشان می‏دهد این جلد نیز نکات مهم فراوانی درباره وقایع حرکت کاروان حسینی از مکه تا کربلا دارد. نویسنده با تشریح این وقایع برای خواننده، تأکید می‏‌کند که چرا امام حسین(ع) در این مقطع از مسیر کاروان پیوسته از کشته شدن خویش سخن می‌‏گوید و همراهان خود را به عاقبت کار خویش آگاه می‏‌کند. او تمام وقایع مسیر کاروان حسینی از مکه تا کربلا را ذیل سه فصل دسته‏بندی کرده و حوادث تمام منزلگاه‏‌ها را در همین فصل‌ها بیان می‏دارد و در آغاز بحث خویش به هفت نکته پژوهشی مهم می‏پردازد:

1. کاروان حسینی در راه عراق؛
2. کوفه در دوران مسلم بن عقیل؛
3. وقایع منزلگاه‏‌های راه مکه تا کربلا.

جلد چهارم

نویسندگان جلد چهارم مجموعه «با کاروان حسینی از مدینه تا مدینه» شیخ محمدجعفر طبسی و شیخ عزت‌الله مولایی، مطالب این جلد؛ یعنی رویدادهای کربلا را در چهار فصل تدوین کرده‌‏اند. فصل اول به نام‌گذاری، خلاصه تاریخ و جغرافیای کربلا و نیز فضیلت و قداست تربت آن می‏پردازد. در فصل دوم وقایع و رخدادهای کاروان حسینی از روز دوم تا شب دهم محرم تشریح می‏شود؛ مانند رد و بدل شدن نامه‏‌ها، سخنان امام در این ایام، آمادگی جنگی دو اردوگاه و شرح حال افرادی که در این ایام به امام(ع) پیوستند. فصل سوم با عنوان کربلا در روز دهم محرم سال ۶۱ق، به توصیف، آمار و جمعیت‏شناختی دو سپاه حسینی و اموی می‌‏پردازد و برای خوانندگان نمونه عرف‏های نظامی آن روزگار را بازگو می‏‌کند. فاجعه عاشورا، عنوان فصل چهارم جلد چهارم است. حماسه عاشورا و تمام وقایع آن روز، مانند احتجاج امام(ع)، آتش زدن خیمه‏‌ها، شمار و شرح حال خلاصه‏ای از همه شهدا، تهاجم به خیمه‏‌ها، تاختن اسب بر بدن شهدا در فصل پایانی کتاب آمده است.

جلد پنجم

رویدادهای راه کربلا تا شام، عنوان پنجمین جلد مجموعه با کاروان حسینی از مدینه تا مدینه، به قلم شیخ جعفر طبسی می‏باشد. نویسنده مطالب رویدادهای کاروان حسینی از کربلا تا شام را در یک مقدمه و چهار فصل تنظیم کرده است. مقدمه کتاب، نقش زنان بنی‏هاشم و نیز نقش امام سجاد(ع) در کربلا و در مجلس ابن زیاد را بیان می‏دارد. نویسنده در فصل اول به نشانه‏‌های خشم الهی در پی شهادت امام حسین(ع) در دو بخش نشانه‏‌های آسمانی مانند کسوف خورشید، سرخ و سیاه شدن آسمان و بخش نشانه‏‌های زمینی مانند جوشیدن خون از زیر سنگ، عزاداری جنیان و خاکستر شدن زعفران و تلخ شدن گوشت می‏پردازد. او در فصل دوم به تشریح وقایع پس از قتل امام(ع) مانند سرنوشت ابن زیاد، عمر سعد، خولی و رخدادهای ساعت‏های پایانی روز عاشورا مانند آتش زدن خیمه‏‌ها، نوحه‏سرایی پریان، رقابت قبایل برای بردن سرها نزد ابن زیاد می‏پردازد. فصل سوم کتاب به حوادث کاروان حسینی در کوفه اختصاص دارد و رخدادهای پیش‏آمده برای این کاروان در این شهر را تشریح می‏‌کند، مانند زمان ورود کاروان به کوفه، چگونگی استقبال کوفیان، خطبه حضرت زینب، خطبه امام سجاد(ع)، رویارویی امام(ع) با ابن‏ زیاد. آخرین فصل کتاب به چند موضوع مهم درباره کاروان حسینی از کوفه تا شام اشاره می‏‌کند؛ مانند: مدت توقف کاروان در کوفه، چگونگی انتقال کاروان به شام، منزلگاه‏‌های راه کوفه به دمشق.

جلد ششم

ششمین و آخرین جلد مجموعه با کاروان حسینی از مدینه تا مدینه، با عنوان کاروان امام حسین(ع) در شام و حرکت به‌سوی مدینه منوره، به قلم شیخ محمدامین پورامینی می‏باشد. دست‌مایه اصلی این جلد، تشریح و تبیین رسالت جاودانه پیروزمند کاروان حسینی در میان مردم شام و نیز توده امت بزرگ اسلامی پس از شهادت آن حضرت است و بیان می‏دارد که چگونه معادله دگرگون شد و چرا یزید به‌ظاهر گریست و از پسر مرجانه بیزاری جست و کاروان را به مدینه بازگرداند. در واقع نویسنده در خلال حوادث و رخدادهای کاروان در شام و مدینه به مهم‌ترین و زیربنایی‌ترین مأموریت کاروان حسینی به رهبری امام سجاد(ع) و زینب کبری می‏پردازد. وی در سرآغاز کتاب، شام، بنی‏امیه، نقش معاویه و یزید را معرفی می‏‌کند و در فصل نخست در خلال بیان حوادث در شام، نقش اهل‌بیت(ع) در شام را برای خواننده به تصویر می‏کشد. فصل دوم کتاب به حرکت پیروزمندانه کاروان از شام و بازگشت به کربلا اختصاص دارد. در فصل سوم مسائل مربوط به رسیدن کاروان به مدینه را تشریح می‏‌کند که کاروان بدون امام حسین(ع) و یارانش به مدینه بازمی‏گردد. در همین فصل وضعیت این شهر پس از شهادت امام و نیز نقش امام سجاد(ع) و زینب کبری در استمرار رسالت و پیام عاشورا بررسی و تبیین شده است

وضعیت کتاب

فهرست محتویات و مصادر و فهارس فنی هر جلد در انتهای همان جلد آمده است. بیشتر پاورقی‌ها به مستندسازی محتوای کتاب اختصاص یافته است.

منابع مقاله

1. مقدمات و متن کتاب.
2. سفیدرو، صفر، گزارشی علمی از کتاب با کاروان حسینی از مدینه تا مدینه، مجله پیام، محرم 1330، شماره 92، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور، به آدرس:

http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/931086

وابسته‌ها

با کاروان حسینی از مدینه تا مدینه