عرشیان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'زیارتگاهها' به 'زیارتگاهها') |
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
'''عرشيان''' تأليف [[شهیدی، جعفر|دكتر سيد جعفر شهيدى]]، اثر كوتاهى از ايشان | '''عرشيان''' تأليف [[شهیدی، جعفر|دكتر سيد جعفر شهيدى]]، اثر كوتاهى از ايشان درباره حرمين شريفين و آثار تاريخى آن است كه بيشتر براى حجاج نوشته شده است. | ||
اصل كتاب «عرشيان» مقدمه‌اى بود كه ايشان بر كتاب «در راه خانه خدا» اثر عزالدين قلوز نوشتند<ref>مجاهديان، سيد مجتبى</ref> | اصل كتاب «عرشيان» مقدمه‌اى بود كه ايشان بر كتاب «در راه خانه خدا» اثر عزالدين قلوز نوشتند<ref>مجاهديان، سيد مجتبى</ref> | ||
نسخهٔ ۴ ژانویهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۸:۲۰
| نام کتاب | عرشیان |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | شهیدی، جعفر (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 188/8 /ش9ع4 |
| موضوع | حج
مدینه - مسجدها مکه - زیارتگاهها مکه - مسجدها |
| ناشر | مشعر |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1386 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3878AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
عرشيان تأليف دكتر سيد جعفر شهيدى، اثر كوتاهى از ايشان درباره حرمين شريفين و آثار تاريخى آن است كه بيشتر براى حجاج نوشته شده است.
اصل كتاب «عرشيان» مقدمه‌اى بود كه ايشان بر كتاب «در راه خانه خدا» اثر عزالدين قلوز نوشتند[۱]
آنچه در اين مختصر فراهم آمده، حداقل معلوماتى است كه هر زيارت‌كننده خانه خدا بايد دارا باشد، بلكه هر مسلمان مستطيع يا غير مستطيع بايد آن را بداند[۲]
ساختار
كتاب، مشتمل بر مقدمه ناشر و نويسنده، مطالبى درباره استطاعت، عربستان سعودى و وهابيت و در آخر دو فصل كلى درباره مكه و مدينه و آثار آن دو است. نويسنده در نگارش كتاب از منابع مكتوب بهره گرفته و ديدگاه و نظر خود را نيز همراه با ذكر مشاهدات و تغييرات امروزين بيان كرده است.
گزارش محتوا
نويسنده در اولين مبحث كتاب، استطاعت را چنين معنا مى‌كند: «استطاعت حج را فقهاى مذاهب اسلام در رساله‌هاى عملى و كتاب‌هاى مناسك معنى كرده‌اند؛ آن‌قدر پول كه بتوان به مكه رفت و برگشت، آن اندازه كه زن و بچه او تا بازگشت وى، بدان زندگى كنند؛ به‌علاوه دارا بودن مايه‌اى براى گذران خود و عائله‌اش پس از بازگشت از سفر؛ همين و همين؛ تكليفى ساده»[۳]
وى در ادامه، استطاعتى كه فقها شرط دانسته‌اند را استطاعت مالى و جسمى‌دانسته است. وى معتقد است كه: «پيش از اين دو بايد استطاعت ديگرى تحصيل شده باشد؛ استطاعتى كه مخصوص زائر خانه خدا نيست؛ استطاعتى كه هر مسلمان مكلف بايد دارا باشد. استطاعت علمى؛ يعنى چه بايد بكند و استطاعت اخلاقى؛ يعنى آنچه را مى‌داند چگونه انجام دهد». وى سپس به آسيب‌شناسى جامعه اسلامى پرداخته و چنين مى‌نويسد: «بايد پذيرفت كه مقدار توجه به فراگرفتن احكام و آداب دين، نمايانگر درجه علاقه ما نسبت به دين است. اگر در مكه و مدينه اعمال بعضى حاجيان نشان مى‌دهد كه از دين و معارف اسلامى جز تعليماتى سطحى ندارند، علامت اين است كه اجتماع مسلمان نسبت به آموختن احكام دين و فقه اسلام و اخلاق اسلامى بى‌اعتناست. مگرنه اين است كه در حديث مى‌خوانيم مسلمان نسبت به مسلمان ديگر مانند اندامى از كالبد است كه اگر فاسد شود به همه كالبد اثر مى‌گذارد»[۴]
شهيدى در جهت افزايش اطلاعات علمى حجاج لازم مى‌داند كه مكانى را كه حجاج قصد مسافرت به آن را دارند معرفى كند و لذا جمعيت، مساحت، موقعيت جغرافيايى، اوضاع اقتصادى، سياسى و مذهبى عربستان سعودى را به‌اختصار بيان مى‌كند[۵]
وى درباره مذهب ساكنان عربستان مى‌نويسد: «ساكنان عربستان سعودى مسلمانند، اما در فروع، پيرو مذهب احمد بن محمد بن حنبل و در اصول اعتقاد، پيرو مكتب ابوالحسن اشعرى هستند. كلام اشعرى برخلاف كلام شيعه و معتزلى به عقل توجهى ندارد و ظاهر حديث‌هاى رسيده از پيغمبر و نيز ظاهر آيه‌هاى قرآن را حجت مى‌داند»[۶]
از آنجا كه حاكمان سعودى مبلغ «وهابيت» هستند، لازم است حجاج از اين مذهب نيز اطلاعات اجمالى داشته باشند؛ بنابراين مؤسس وهابيت «محمد بن عبدالوهاب» و انديشه‌هاى او به‌اختصار معرفى شده است. اين نكته نيز مهم است كه در عربستان سعودى حلّ و فصل دعاوى و خصومات به دست قاضيان است و قدرت قضائى در دست علمائى است كه تربيت‌شده به روش محمد بن عبدالوهابند. البته در عربستان سعودى پيروان ديگر مذاهب اسلامى نيز وجود دارند و از جمله در مدينه، مكه و قطيف اقليت شيعه زندگى مى‌كنند[۷]
فصل مهمى از كتاب به مكه معظمه و اماكن موجود در اين شهر اختصاص يافته است. نويسنده پس از ذكر تاريخ مكه و حاكمان آن، به معرفى خانه كعبه، ركن‌ها، حجرالاسود، حطيم و نيز اماكنى چون شعب ابى‌طالب، دارالندوه، عرفات، منا و جمرات پرداخته است. همچنين چهار مسجد خيف، نمرَه، جن و تنعيم معرفى شده‌اند[۸]
مدينه منوره و آثار موجود در آن، آخرين مبحث كتاب است. شهرت اين شهر به‌خاطر هجرت پيغمبر اكرم(ص) بدانجاست، اما شهر خود تاريخى طولانى دارد. نام پيشين آن يثرب است و بعضى تاريخ‌نويسان احتمال داده‌اند حدود قرن دوم پيش ازميلاد مسيح مردمى از نژاد مصر قديم اين شهر را در دست داشته‌اند و بدين جهت واژه يثرب را لغتى قبطى گرفته‌اند[۹]
آخرين مكانى كه به آن پرداخته شده «بدر» است. بدر در سابق سر راه مدينه به مكه بود، ليكن امروز از راه عمومى به كنار است. بدر در تاريخ اسلام اهميتى خاص دارد؛ چراكه در اين سرزمين پايه فتح‌هاى اسلام نهاده شد. در اين جنگ هفتاد تن كه بيشتر از مهتران مكه بودند كشته شدند. در جنگ بدر على(ع) پشت سپاه پيغمبر بود و چند تن از دلاوران مكه به دست حضرتش كشته شدند[۱۰]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در ابتدا و منابع در انتهاى كتاب ذكر شده است. كتاب مشتمل بر تصاوير و نقشه‌هاى فراوانى است. معناى برخى لغات، آدرس منابع، ارجاعات و برخى توضيحات نويسنده در پاورقى‌هاى كتاب آمده است. نويسنده گاه در پاورقى مطالب ذكرشده در منابع مورد استفاده‌اش را مورد ارزيابى قرار داده است[۱۱]
پانويس
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. مجاهديان، سيد مجتبى، «شبِ شهيدى، گزارش نكوداشت زنده‌ياد علامه دكتر سيد جعفر شهيدى»، نشريه آموزشى اطلاع‌رسانى معارف، به آدرس اينترنتى: http://maarefmags.ir/node/2972.