مؤسسة آل‌ البيت عليهم‌السلام لاحياء التراث: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    (غنی سازی متن)
    خط ۶۷: خط ۶۷:


    ==شعبه‌ها==
    ==شعبه‌ها==
    موسسه آل البیت در شهرهای مختلف جهان مانند بیروت، دمشق، تفلیس، لندن، استانبول و برلین شعبه دارد.
    موسسه آل البیت در شهرهای مختلف جهان مانند بیروت، دمشق، تفلیس، لندن، استانبول و برلین شعبه دارد.  
     
    == فعالیتها‌ و ارتباطات‌ ==
    غیر از بـرنامه‌ها‌ و کـارهای‌ یاد شده، مؤسسهء آل البیت(ع) ارتباطهای گسترده‌ای‌ با سایر مؤسسات مشابه خود در ایران و فعالیتهای پی‌گیر‌ و مشارکت‌های‌ مستمری‌‌ در کنگره‌ها،کنفرانسها،و نمایشگاههای‌ مختلف بین المللی‌ کتاب‌ دارد‌ که برخی از آن فعالیتها از این قرار است:
    # ارتباط با سایر مؤسّسات مشابه
    # شـرکت در کـنگره‌ها و کـنفرانسها
    # شرکت در نمایشگاههای بین المللی
    # انتشار مجلهء تراثنا


    ==انتشارات مؤسسه==
    ==انتشارات مؤسسه==

    نسخهٔ ‏۲۶ نوامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۰:۵۶

    مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث
    عنوان مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث
    بنيانگذار سید جواد شهرستانی و دیگران
    تأسیس ۱۳۶۲ش
    کاربری مؤسسه پژوهشی و انتشاراتی
    مکان قم
    وضعیت فعال
    امکانات احیاء میراث تشیع • شعبه‌های مؤسسه در دیگر کشورها • انتشارات آل البیت
    کد مولف AUTHORCODE05662AUTHORCODE

    مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث مجموعه‌ای تحقیقی، پژوهشی و انتشاراتی در قم است. این مؤسسه که با رویکرد احیاء میراث تشیع فعالیت می‌کند با مراکز علمی و تحقیقاتی کشورهای جهان نیز ارتباط فرهنگی داشته و شعبه‌هایی در شهرهای دیگر هم دارد که یکی از مشهورترین آن‌ها، شعبه بیروت است. ارتباط با سایر مؤسسات مشابه، شرکت در کنگره‌ها و کنفرانس‌ها، شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی، انتشار فصلنامه تراثنا و ایجاد مراکز اطلاع‌رسانی از دیگر فعالیت‌های مؤسسه آل البیت است. مؤسسه در سال ۱۳۶۲ش/ 1404ق/1984م جهت یاری‌دادن به حوزه‌های علمیه و حمایت از محققان میراث اسلامی با همکاری سید جواد شهرستانی، سید علی خراسانی و شیخ محمد نجف پایه‌گذاری گردید[۱] ریاست این مؤسسه را حضرت آقای شهرستانی و معاونت علمی آن را حجت‌الاسلام خراسانی و معاونت اجرایی آن را حجت‌الاسلام حاج شیخ کاظم جواهری به عهده دارند. مؤسسه دارای یک هیئت امنای پنج نفره است و بودجه و اعتبارات آن توسط آقای شهرستانی تامین می گردد.[۲]

    اهداف

    آغاز شکل‌گیری مؤسسه با محقق ساختن این اهداف آغاز گردید:

    1.  احیای مـتون و منابع مهم و ارزشمندی که عالمان و محققان اسلامی در ابعاد گوناگون و در رشته‌های مختلف علوم‌ و فـنون‌ اسلامی‌ در‌ طی اعصار و قـرون مـختلف‌ پدید‌ آورده‌اند‌؛ازآن‌رو‌ که جامعهء اسلامی از یک سو و شیعیان از سویی دیگر و حوزه‌های‌ علمیه و عالمان و محققان و طلاب علوم‌ دینی از طرفی دیگر،سخت‌ نیازمند‌ استفاده‌‌ از این منابع و متون هستند،بر این اساس‌‌ تـحقیق‌ و احیای شایسته و عرضهء بهینهء این‌ متون،از ضرورتهای انکارناپذیر است که‌ مؤسسه برای محقق ساختن آن می‌کوشد.
    2. روزآمد کردن‌ تمامی‌ منابعی‌ که پیش‌ از این غیر محققانه و بدون تصحیح درست و غیراستاندارد‌ و غیراصولی و تجلیدی نـازیبا و غـیرجذّاب چاپ و منتشر شده است.
    3. به دلیل تعداد زیاد و فراوانی متون‌ خطی و چاپی در این‌ زمینه‌،نیاز‌ مبرمی به‌ گزینشهای مختلف منابع و متون وجود دارد تا آنچه را‌ ضرورت‌ روز تعیین می‌کند،در اولویت قرار بـگیرد،سـپس با تحقیق،تصحیح‌ و پیرایش و چاپ و نشری خوب و امروزین‌ به‌‌ عرصهء‌ علم و فرهنگ تقدیم گردد.
    4. آگاه ساختن عالمان،فرهیختگان، طلاب،دانشجویان و سایر علاقه‌مندان‌ و پیروان‌ اسلام‌ و تشیع،به میراث بزرگ و گـنجینهء نـفیس و آثار و تألیفات و میراث‌ گرانقدری که دانشمندان بزرگ اسلام‌،به‌‌ ویژه‌ شیعه از خویش به یادگار گذاشته‌اند.
    5. مرتبط ساختن امت اسلامی به‌ گذشتهء درخشانش در‌ عرصهء‌ علم،فرهنگ و تمدن شکوهمند اسلامی و مـیراث پرارج و بـی‌نظیر ائمـهء طاهرین(ع)و اهل بیت پیامبر‌ (ص)و سـود‌ جـستن‌ و بـهره‌ور ساختن این‌ ارتباط با گذشته،جهت آگاهی بیشتر در مسیر تکامل فردی و اجتماعی‌ مسلمانان‌ و شیعیان.
    6. از همه مهمتر تبیین و توضیح تفکر و اندیشه نـورانی و شـیوهء حـسنهء آل البیت‌(ع) در‌ بیان‌ اسلام،قرآن،احکام و شریعت پاک‌ مـحمدی(ص)[۳]

    بخش‌ها

    مؤسسه آل البیت به جهت پیشبرد فعالیت‌های خویش دارای گروه‌هایی با شرح وظایف خاص بوده که بخشی از آن‌ها بدین شرح است:

    1. گروه گزینش: اولویت بندی منابع و تحقیقات بر اساس نیازهای جامعه علمی و فرهنگی، از طرف دیگر آثار و منابعی که موجب انحراف و انحطاط جامعه اسـلامی اسـت،از دائرهء تحقیق و پژوهش و از میان متون و تـراث‌ اسلامی‌ خارج‌ سازند. بـنابراین کـتاب‌ گزینش شده،باید برای امـت اسـلامی مفید باشد و به استحکام و استواری عقاید جامعه‌ کـمک کـند‌.
    2. گروه‌ ارزیاب و گردآورندهء نسخه‌ها: پس از‌ انـتخاب‌ کـتاب موردنظر، گروه ارزیـاب‌ مـؤسسه،جستجوی گستردهء خویش را جـهت‌ یـافتن نسخه‌های آن کتاب در فهارس‌ نسخه‌های خطی کتابخانه‌ها آغاز می‌کند و تعداد شمارهء نسخه‌های‌ یافته‌ شده در فـهارس را‌ در‌ لیـستهای مخصوص ثبت‌ می‌کند، سپس برای ارزیـابی آن نـسخ موجود وارد عـمل مـی‌شود و نـسخهء گزینش و ارزیابی شده را کـه از همه بهتر است انتخاب‌ می‌نماید.برای این کار ضوابط و موازین‌ و ملاکهایی‌ وجود دارد که خبرگان گـروه‌ ارزیـاب و متخصصان فن آنها را به کار مـی‌گیرند و از مـهمترین ایـن مـلاکها ایـن است‌ که نـسخه بـه خط خود مؤلف باشد و یا نزد مؤلف قرائت‌ شده‌ و یا در‌ زمان خود وی‌ استنساخ و مورد تـأیید وی قـرار گـرفته باشد و یا اینکه با نسخهء اصل مـقابله و یـا‌ نـزد عـلما اسـتماع شـده و یا از طرف مؤلف صحت آن‌ تأیید‌ گردیده‌ و همچنین‌ تاریخ نسخه و هویت استنساخ‌کننده شناسایی و یا واقف‌ آن در ترجیح و ارزیابی تأثیر فراوان دارد.
    3. گروه بازخوانی و تقطیع نص: بعد از انتخاب نسخه‌ها و عکس نسخه‌های بـهتر، نـسخهء موردنظر نزد‌ یکی از فاضل‌ترین و آگاه‌ترین شخص به لغت عربی،قرائت‌ می‌شود و گروه با بهره‌برداری از علائم‌ نگارشی مانند:فاصله، نقطه گذاری، علامت‌ تعجب،اسـتفهام،اسـتنکار و جمله‌های‌ معترضه و اشاره به آیـات و روایـات،به‌ تقطیع‌‌ متن و ویراستاری صوری آن،نسخه را برای‌ مقابله،تصحیح و گزینش متنی استوار آماده‌ می‌سازد.
    4. گروه استنساخ: پس از اینکه تقطیع‌ نص و توزیع فقرات آن تمام شد،نـسخه مـورد نظر به‌ حروفچین‌ داده مـی‌شود تـا با دستگاههای مجهز حروفچینی،نسخه‌ای‌ جدید و حروفچینی شده را استنساخ نماید و برای دقت در این کار،نسخهء حروفچینی‌ شده با اصل نسخه،مطابقت داده شده و مقابله‌ می‌گردد‌ تا خطا و اغلاط آن اصلاح‌ شود و نـسخه‌ای سـالم و دور از اشتباه و خطا در اختیار محقق قرار گیرد.
    5. گروه مقابله نسخه‌ها: در این مرحله، گروه مقابله،نسخهء حروفچینی و تصحیح‌ شده‌ را‌ با‌ دیگر نسخه‌های خطی مقابله‌ می‌کنند‌ و موارد‌ اختلافی‌ بین نسخه‌ها در برگه‌ای جداگانه کـه هـمراه نسخهء حـروفچینی‌ شده است،ثبت می‌گردد و برای هریک از نسخه‌ها،به تناسب نسخهء گرفته‌ شده‌ از‌ مراکز و کتابخانه‌ها رمزی تعیین مـی‌شود مثلا برای نسخه‌ای‌ که‌ از کتابخانهء مجلس شورای‌ اسلامی،گرفته شده،رمـز«م»و بـرای‌ کـتابخانهء آستان قدس رضوی،رمز«ق» انتخاب می‌شود و همچنین سایر نسخه‌ها‌.
    6. گروه استخراج آیات و احادیث‌: این‌‌ گـروه خود دارای بخشهایی جداگانه بدین‌ شرح است:
      الف.بخش استخراج آیات:این بخش‌ کوشش مـی‌کند‌ با‌ دقت‌،تمامی آیـاتی کـه در متن و نصّ مورد تحقیق به صراحت و یا به‌‌ اشاره‌ آمده‌ است،بازیابی و شناسایی گردد و با نشانی کامل و دقیق ثبت شود.
      ب.بخش استخراج احادیث در‌ مصادر‌ شیعی‌:که روایات ذکر شده در متن اثـر مورد تحقیق که به صراحت،یا به‌ اشاره‌ و یا به مفاد آن استدلال شده در منابع و مصادر شیعی‌ مورد جستجو قرار‌ می‌گیرد‌ و با‌ نشانی و آدرس کامل آنها ارجاع و ثبت می‌گردد.
      ج.بخش استخراج احادیث در مـصادر اهـل سنت‌:در‌ این بخش نیز روایاتی که در متن اثر به صراحت،یا به اشاره‌ و یا‌ به‌ مفاد آنها استدلال شده است،در منابع و مصادر اهل سنت و عامه مورد کاوش قرار گرفته‌ و بـا‌ دقـت به آن مصادر ارجاع و ثبت می‌شود.
    7. گروه استخراج اقوال فقهی: که‌ خود‌ به‌‌ دو بخش تقسیم می‌گردد:
      الف.بخش استخراج اقوال فقهی‌ عالمان شیعی:در این بخش اقدام‌ به‌‌ استخراج‌ اقوال نقل شـده در مـصادر و منابع‌ فقهی و جز آن‌که به عالمان امامیه‌ تعلق‌‌ دارد،می‌شود،خواه نقل قول مستقیم باشد و یا از آنان نقل شده باشد که دارای بابی‌‌ بزرگ‌ و گسترده است و شامل مسائلی چون: شهرت،اجـماع،مـسائل اخـتلافی و غیر آنها می‌گردد‌.همچنین‌ اقـوالی کـه بـه صورت: ذهب الیه بعض‌،قال‌ به‌ جماعة،احتمله‌ آخرون،تردّد او توقف او‌ تأمّل‌ فیه طائفة و مانند اینها آمده است،نیز شناسایی و اسـتخراج مـی‌شود.
      ب.بـخش استخراج اقوال‌ فقهی‌ عالمان‌ اهل سنت:در این‌ بـخش‌،هـمهء مراحلی‌ که‌‌ در‌ بخش پیشین ذکر شد،اجرا می‌شود‌،با‌ این تفاوت که در منابع اهل سنت جستجو صورت می‌گیرد،البـته بـا‌ مـراعات‌ و دقت‌ کامل در ارجاع اقوال استخراج‌ شده به منابع‌ و مصادر‌ اصـلی‌ و به حسب مذاهب عالمانی‌ که‌ اقوالشان‌ استخراج می‌گردد،مثلا از فقه‌ شافعی:به کتاب الأمّ شافعی؛مختصر مزنی؛مـهذب‌ فـیروز‌ آبـادی؛و فتح العزیز رافعی و...و از‌ فقه‌ حنفی‌ به:مشکل الآثار‌ طحاوی‌؛احکام القـرآن جـصّاص؛مبسوط‌ سرخسی‌؛هدایه و شرح هدایهء مرغینانی و جامع الصغیر شیبانی و از فقه مالکی:به‌ الموطأ مالک؛احکام‌ القـرآن‌ قـرطبی و ابـن‌ عربی؛الفتاوی و بدایة المجتهد‌ ابن‌ رشد و از‌ فقه‌ حنبلی‌:به احکام النساء احـمد‌ بـن‌ حـنبل؛المغنی ابن قدامه،الاحکام‌ السلطانیه ابویعلی،الفتاوی الکبری ابن‌ تیمیه و از فقه ظاهری‌:به‌ المـحلی ابـن حـزم و جز اینها ارجاع‌ می‌گردد‌.
      اضافه‌ بر‌ این‌ دو مورد،در‌ این‌ دو بخش، اشعار،امثال،لغت و غـیر آن نـیز استخراج و ارجاع داده می‌شود.
    8. گـروه رجال‌شناسی و ضبط اسناد: یکی‌ از مهمترین مسائل کتابها و متون حدیثی، طولانی بودن اسناد آنهاست.با در نـظر گـرفتن عـامل زمان،تعدّد نسّاخ‌،تفاوت‌‌ مالکان نسخه‌ها در حفاظت از آنها و مسائلی‌ از این قبیل،مـعلوم مـی‌شود که امکان‌ تصحیف،تحریف،تبدیل اسامی،کنیه‌ها، القاب و انساب راویان فراوان‌ است‌ که نیازی‌ به اشـاره بـه‌ آنها‌ نیست ولی از آنجا که موضوع‌ ضبط دقیق رجال و اسناد،از وظایف بزرگ و مـهم تـحقیق به شمار می‌رود،مؤسسه اقدام‌ به تـشکیل گـروهی ویـژه‌ از‌ متخصّصان و اهل‌ فن و خبره‌ در‌ علم رجال نـموده کـه کار اساسی آنها،ملاحظهء اختلافات رجالی‌ است که در مرحلهء مقابله،به دست آمـده‌ اسـت.این گروه به ویژه پس از بـررسی دقـیق‌ تراجم و اسـناد،اقـدام‌ بـه‌ ضبط صحیح اسم، کنیه،لقب و نـسب راویـان،با ذکر دلایل قوی، می‌نماید.
    9. گروه استوارسازی متون: در این بخش اسناد و مصادری کـه در گـروههای فرعی شناسایی‌ شده از تثبیت اختلافات،استخراج و ضبط سند‌ را،مورد بررسی دقیق قرار داده و بـا تـطبیق و قرائت دقیق نصّ‌ به‌ اسـتوارسازی‌ و ضـبط دقـیق آن می‌پردازند.
    10. گروه نگارش پاورقیها
    11. گـروه‌ بـازنگری‌ نهایی
    12. گروه‌ حروفچینی و فنی
    13. گروه مقابلهء‌ نهایی‌
    14. گروه فنی
    15. گروه فهرستنگاری[۴]


    شعبه‌ها

    موسسه آل البیت در شهرهای مختلف جهان مانند بیروت، دمشق، تفلیس، لندن، استانبول و برلین شعبه دارد.

    فعالیتها‌ و ارتباطات‌

    غیر از بـرنامه‌ها‌ و کـارهای‌ یاد شده، مؤسسهء آل البیت(ع) ارتباطهای گسترده‌ای‌ با سایر مؤسسات مشابه خود در ایران و فعالیتهای پی‌گیر‌ و مشارکت‌های‌ مستمری‌‌ در کنگره‌ها،کنفرانسها،و نمایشگاههای‌ مختلف بین المللی‌ کتاب‌ دارد‌ که برخی از آن فعالیتها از این قرار است:

    1. ارتباط با سایر مؤسّسات مشابه
    2. شـرکت در کـنگره‌ها و کـنفرانسها
    3. شرکت در نمایشگاههای بین المللی
    4. انتشار مجلهء تراثنا

    انتشارات مؤسسه

    این مؤسسه تاکنون ده‌ها عنوان کتاب را در علوم مختلف اسلامی تحقیق کرده و منتشر ساخته است. برخی از کتب انتشار یافته به این شرح است:

    1. وسائل الشيعة، حر عاملی (۳۰ جلد)؛
    2. مستدرك الوسائل، محدث نوری، (۱۸ جلد)؛
    3. أهل البيت علیهم‌السلام فی المکتبة العربیة؛
    4. منتهی المقال في أحوال الرجال؛
    5. نهاية الدراية في شرح الكفاية.

    پانویس

    1. آینه میراث،1377-1378 ص113
    2. همان، ص113-114
    3. همان، ص114
    4. آینه میراث، همان،ص 114،115

    منبع مقاله

    رفیعی (علا مرودشتی)، علی؛ «مراکز علمی و فرهنگی: آشنایی با «مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: آینه میراث، زمستان 1377 و بهار 1378 - شماره 3 و 4 ISC (11 صفحه - از 112 تا 122 ویکی شیعه، دانشنامه مجازی مکتب اهل‌البیت؛ به آدرس اینترنتی:

    http://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D8%A9_%D8%A2%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AB