تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي: تفاوت میان نسخه‌ها
(لینک درون متنی) |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR01774J1.jpg|بندانگشتی|تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي]] | [[پرونده:NUR01774J1.jpg|بندانگشتی|تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي]] | ||
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right" | {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right" | ||
|+ | |+ | ||
|- | |- | ||
! نام کتاب!! data-type= | ! نام کتاب!! data-type="bookName" |تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي | ||
|- | |- | ||
|نام های دیگر کتاب | |نام های دیگر کتاب | ||
|data-type= | | data-type="otherBookNames" |الـفصول الخمسه. شرح | ||
المقولات. شرح | المقولات. شرح | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
|- | |- | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
|data-type= | | data-type="authors" | [[فارابی، محمد بن محمد]](نويسنده) | ||
[[ | [[ابن باجه، محمد بن یحیی]] (نويسنده) | ||
[[فخري، ماجد]] (محقق) | [[فخري، ماجد]] (محقق) | ||
|- | |- | ||
|زبان | |زبان | ||
|data-type= | | data-type="language" |عربي | ||
|- | |- | ||
|کد کنگره | |کد کنگره | ||
|data-type= | | data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |BC 66 /الف2ت7 | ||
|- | |- | ||
|موضوع | |موضوع | ||
|data-type= | | data-type="subject" |فارابي، محمد بن محمد، 260؟ - 339ق. ايساغوجي - نقد و تفسير | ||
|- | |- | ||
|ناشر | |ناشر | ||
|data-type= | | data-type="publisher" |دار المشرق | ||
|- | |- | ||
|مکان نشر | |مکان نشر | ||
|data-type= | | data-type="publishPlace" |لبنان - بيروت | ||
|- | |- | ||
|سال نشر | |سال نشر | ||
|data-type= | | data-type="publishYear" | 1994م | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد اتوماسیون | |کد اتوماسیون | ||
|data-type= | | data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE1774AUTOMATIONCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي'''، تألیف ابوبکر بن | '''تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي'''، تألیف [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابوبکر بن صائع]]، معروف به [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] (متوفی 1138ق)، تعلیقههای وی بر آثار [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر فارابی]] (متوفی 950ق) است که با تحقیق ماجد فخری منتشر شده است. | ||
کتاب، حاوی مقدمه محقق و چهار جزء بدین ترتیب است: | کتاب، حاوی مقدمه محقق و چهار جزء بدین ترتیب است: | ||
# تعالیق بر دو کتاب ایساغوجی و فصول خمسه | # تعالیق بر دو کتاب ایساغوجی و فصول خمسه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]]؛ | ||
# تعالیق بر کتاب مقولات (قاطیغوریاس) و ارتیاض بر کتاب مقولات فارابی؛ | # تعالیق بر کتاب مقولات (قاطیغوریاس) و ارتیاض بر کتاب مقولات فارابی؛ | ||
# تعالیق بر كتاب العبارة (باری ارمینیاس) فارابی؛ | # تعالیق بر كتاب العبارة (باری ارمینیاس) فارابی؛ | ||
# تعالیق بر دو کتاب القياس و التحليل فارابی. | # تعالیق بر دو کتاب القياس و التحليل فارابی. | ||
ابن باجه ابتدا پارهای از نص کتاب فارابی را برگرفته و سپس به تفسیر و تبیین عبارات و ارتباط آن با دیگر اقوال فارابی پرداخته است؛ البته وی شیوه یکسانی را به کار نبرده است. او از ابتدای سه مقالات اول یا از اواخر آنها آنچه را شایسته تعلیق یا تفسیر دیده انتخاب کرده و باقی را رها کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10</ref>. | [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] ابتدا پارهای از نص کتاب [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] را برگرفته و سپس به تفسیر و تبیین عبارات و ارتباط آن با دیگر اقوال [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] پرداخته است؛ البته وی شیوه یکسانی را به کار نبرده است. او از ابتدای سه مقالات اول یا از اواخر آنها آنچه را شایسته تعلیق یا تفسیر دیده انتخاب کرده و باقی را رها کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10</ref>. | ||
«ایساغوجی»، اولین اثر فارابی است که ابن باجه بر آن تعلیقه زده است. در ابتدای بحث پیرامون این کتاب به این نکته اشاره شده که ابونصر فارابی پیشاپیش منطقیون عصرش، تعدادی از کتب مقدماتی و زمینهساز (التوطئة) را برای مطالعه منطق تألیف کرد که تاکنون از این آثار، چهار اثر یافت شده که عبارتند از: «رسالهای که ابونصر محمد بن محمد فارابی کتابش در منطق را با آن آغاز کرده است»، «فصولی که مشتمل است بر آنچه نوآموزان منطق به آن محتاجند و مجموعا پنج فصل است»، «کتاب ایساغوجی یا مدخل» و «كتاب الألفاظ المستعملة في المنطق». با وجود دشواری شناسایی ارتباط بین این کتب چهارگانه و بین دیگر آثار نظیر اینها که در مراجع قدیمی به فارابی نسبت داده شده، سه کتاب اول، وحدت منسجمی را تشکیل میدهند که در مجموع، قضایای مدخلی را که طالبان منطق ارسطو بهطور عام و ناظران در کتاب مقولات بهطور خاص به آن نیازمند هستند، حل و فصل میکنند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص26-25</ref>. | «ایساغوجی»، اولین اثر [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است که [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر آن تعلیقه زده است. در ابتدای بحث پیرامون این کتاب به این نکته اشاره شده که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر فارابی]] پیشاپیش منطقیون عصرش، تعدادی از کتب مقدماتی و زمینهساز (التوطئة) را برای مطالعه منطق تألیف کرد که تاکنون از این آثار، چهار اثر یافت شده که عبارتند از: «رسالهای که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر محمد بن محمد فارابی]] کتابش در منطق را با آن آغاز کرده است»، «فصولی که مشتمل است بر آنچه نوآموزان منطق به آن محتاجند و مجموعا پنج فصل است»، «کتاب ایساغوجی یا مدخل» و «كتاب الألفاظ المستعملة في المنطق». با وجود دشواری شناسایی ارتباط بین این کتب چهارگانه و بین دیگر آثار نظیر اینها که در مراجع قدیمی به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] نسبت داده شده، سه کتاب اول، وحدت منسجمی را تشکیل میدهند که در مجموع، قضایای مدخلی را که طالبان منطق ارسطو بهطور عام و ناظران در کتاب مقولات بهطور خاص به آن نیازمند هستند، حل و فصل میکنند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص26-25</ref>. | ||
جزء دوم از تعلیقات ابن باجه، تعلیقاتی بر مقولات و لواحق آن مانند: «ارتیاض بر کتاب مقولات»، «غرض کتاب مقولات»، «قول در لواحق مقولات» است. نویسنده در این بخش بر مقولات عشر و اجناس عالیه ذکرشده در جزء اول کتاب مقولات فارابی، تعلیقه زده است. سپس لواحق مقولاتی را که از حیث فروع با آن مختلف است، به دنبال آن آورده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص13</ref>. | جزء دوم از تعلیقات [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]]، تعلیقاتی بر مقولات و لواحق آن مانند: «ارتیاض بر کتاب مقولات»، «غرض کتاب مقولات»، «قول در لواحق مقولات» است. نویسنده در این بخش بر مقولات عشر و اجناس عالیه ذکرشده در جزء اول کتاب مقولات فارابی، تعلیقه زده است. سپس لواحق مقولاتی را که از حیث فروع با آن مختلف است، به دنبال آن آورده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص13</ref>. | ||
جزء سوم تعلیقات، پیرامون «كتاب العبارة» است و مشتمل بر شروحی است که در کتابهای «غرض أبينصر في كتاب باري أرمينياس»، «كلام علی كتاب العبارة» و فقرات مختصر دیگر پراکنده است. از تعارض گزیدههای فارابی در این تعالیق معلوم میشود که نسخهای که ابن باجه بر آن اعتماد کرده، «شرح كتاب العبارة» که در سال 1960م، دو مستشرق به نام ویلهم کوتش و ستانلی مارو منتشر کردهاند، نیست؛ بلکه جزء خاصی از كتاب العبارة از «كتاب مختصر جميع الكتب المنطقية» محفوظ در مجموعه فیضالله افندی در استانبول است<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>. | جزء سوم تعلیقات، پیرامون «كتاب العبارة» است و مشتمل بر شروحی است که در کتابهای «غرض أبينصر في كتاب باري أرمينياس»، «كلام علی كتاب العبارة» و فقرات مختصر دیگر پراکنده است. از تعارض گزیدههای [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در این تعالیق معلوم میشود که نسخهای که [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر آن اعتماد کرده، «شرح كتاب العبارة» که در سال 1960م، دو مستشرق به نام ویلهم کوتش و ستانلی مارو منتشر کردهاند، نیست؛ بلکه جزء خاصی از كتاب العبارة از «كتاب مختصر جميع الكتب المنطقية» محفوظ در مجموعه فیضالله افندی در استانبول است<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>. | ||
آخرین بخش این تعلیقات، پیرامون دو کتاب القياس و التحليل فارابی است. چهبسا مهمترین مطالب این تعلیقات اشارات ابن باجه به شکل رابع از قیاس منسوب به جالینوس است. ارسطو چنانکه معروف است به سه قسم قیاس بسنده کرده و در مصادر عربی ادخال شکل چهارم به جالینوس نسبت داده میشود. بااینکه فارابی شکل چهارم را در کتاب «القياس الصغير» نیاورده است، ابن باجه بهتفصیل از آن سخن گفته است. بنابراین تعالیق ابن باجه بر قیاس بهمنزله جایگزین نسخه مفقود کتاب القياس فارابی است<ref>ر.ک: همان، ص18؛ متن کتاب، ص187</ref>. | آخرین بخش این تعلیقات، پیرامون دو کتاب القياس و التحليل [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است. چهبسا مهمترین مطالب این تعلیقات اشارات [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] به شکل رابع از قیاس منسوب به جالینوس است. ارسطو چنانکه معروف است به سه قسم قیاس بسنده کرده و در مصادر عربی ادخال شکل چهارم به جالینوس نسبت داده میشود. بااینکه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] شکل چهارم را در کتاب «القياس الصغير» نیاورده است، ابن باجه بهتفصیل از آن سخن گفته است. بنابراین تعالیق [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر قیاس بهمنزله جایگزین نسخه مفقود کتاب القياس [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است<ref>ر.ک: همان، ص18؛ متن کتاب، ص187</ref>. | ||
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است. در پاورقیهای کتاب به اختلاف نسخه‌ها و الفاظی که در برخی نسخه‌ها ذکر نشده، اشاره شده است. | فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است. در پاورقیهای کتاب به اختلاف نسخه‌ها و الفاظی که در برخی نسخه‌ها ذکر نشده، اشاره شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
نسخهٔ ۲۰ نوامبر ۲۰۱۷، ساعت ۰۸:۴۶
| نام کتاب | تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الـفصول الخمسه. شرح
المقولات. شرح الارتياض علي کتاب المقولات . شرح العباره. شرح التحليل. شرح |
| پدیدآورندگان | فارابی، محمد بن محمد(نويسنده)
ابن باجه، محمد بن یحیی (نويسنده) فخري، ماجد (محقق) |
| زبان | عربي |
| کد کنگره | BC 66 /الف2ت7 |
| موضوع | فارابي، محمد بن محمد، 260؟ - 339ق. ايساغوجي - نقد و تفسير |
| ناشر | دار المشرق |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1994م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1774AUTOMATIONCODE |
تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي، تألیف ابوبکر بن صائع، معروف به ابن باجه (متوفی 1138ق)، تعلیقههای وی بر آثار ابونصر فارابی (متوفی 950ق) است که با تحقیق ماجد فخری منتشر شده است.
کتاب، حاوی مقدمه محقق و چهار جزء بدین ترتیب است:
- تعالیق بر دو کتاب ایساغوجی و فصول خمسه فارابی؛
- تعالیق بر کتاب مقولات (قاطیغوریاس) و ارتیاض بر کتاب مقولات فارابی؛
- تعالیق بر كتاب العبارة (باری ارمینیاس) فارابی؛
- تعالیق بر دو کتاب القياس و التحليل فارابی.
ابن باجه ابتدا پارهای از نص کتاب فارابی را برگرفته و سپس به تفسیر و تبیین عبارات و ارتباط آن با دیگر اقوال فارابی پرداخته است؛ البته وی شیوه یکسانی را به کار نبرده است. او از ابتدای سه مقالات اول یا از اواخر آنها آنچه را شایسته تعلیق یا تفسیر دیده انتخاب کرده و باقی را رها کرده است[۱].
«ایساغوجی»، اولین اثر فارابی است که ابن باجه بر آن تعلیقه زده است. در ابتدای بحث پیرامون این کتاب به این نکته اشاره شده که ابونصر فارابی پیشاپیش منطقیون عصرش، تعدادی از کتب مقدماتی و زمینهساز (التوطئة) را برای مطالعه منطق تألیف کرد که تاکنون از این آثار، چهار اثر یافت شده که عبارتند از: «رسالهای که ابونصر محمد بن محمد فارابی کتابش در منطق را با آن آغاز کرده است»، «فصولی که مشتمل است بر آنچه نوآموزان منطق به آن محتاجند و مجموعا پنج فصل است»، «کتاب ایساغوجی یا مدخل» و «كتاب الألفاظ المستعملة في المنطق». با وجود دشواری شناسایی ارتباط بین این کتب چهارگانه و بین دیگر آثار نظیر اینها که در مراجع قدیمی به فارابی نسبت داده شده، سه کتاب اول، وحدت منسجمی را تشکیل میدهند که در مجموع، قضایای مدخلی را که طالبان منطق ارسطو بهطور عام و ناظران در کتاب مقولات بهطور خاص به آن نیازمند هستند، حل و فصل میکنند[۲].
جزء دوم از تعلیقات ابن باجه، تعلیقاتی بر مقولات و لواحق آن مانند: «ارتیاض بر کتاب مقولات»، «غرض کتاب مقولات»، «قول در لواحق مقولات» است. نویسنده در این بخش بر مقولات عشر و اجناس عالیه ذکرشده در جزء اول کتاب مقولات فارابی، تعلیقه زده است. سپس لواحق مقولاتی را که از حیث فروع با آن مختلف است، به دنبال آن آورده است[۳].
جزء سوم تعلیقات، پیرامون «كتاب العبارة» است و مشتمل بر شروحی است که در کتابهای «غرض أبينصر في كتاب باري أرمينياس»، «كلام علی كتاب العبارة» و فقرات مختصر دیگر پراکنده است. از تعارض گزیدههای فارابی در این تعالیق معلوم میشود که نسخهای که ابن باجه بر آن اعتماد کرده، «شرح كتاب العبارة» که در سال 1960م، دو مستشرق به نام ویلهم کوتش و ستانلی مارو منتشر کردهاند، نیست؛ بلکه جزء خاصی از كتاب العبارة از «كتاب مختصر جميع الكتب المنطقية» محفوظ در مجموعه فیضالله افندی در استانبول است[۴].
آخرین بخش این تعلیقات، پیرامون دو کتاب القياس و التحليل فارابی است. چهبسا مهمترین مطالب این تعلیقات اشارات ابن باجه به شکل رابع از قیاس منسوب به جالینوس است. ارسطو چنانکه معروف است به سه قسم قیاس بسنده کرده و در مصادر عربی ادخال شکل چهارم به جالینوس نسبت داده میشود. بااینکه فارابی شکل چهارم را در کتاب «القياس الصغير» نیاورده است، ابن باجه بهتفصیل از آن سخن گفته است. بنابراین تعالیق ابن باجه بر قیاس بهمنزله جایگزین نسخه مفقود کتاب القياس فارابی است[۵].
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است. در پاورقیهای کتاب به اختلاف نسخه‌ها و الفاظی که در برخی نسخه‌ها ذکر نشده، اشاره شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق و متن کتاب.
وابسته‌ها
پیوندها
مطالعه کتاب تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور