تحفة الأبرار في مناقب الأئمة الأطهار علیهم‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'علی بن ابیطالب' به 'علی بن ابیطالب ') |
جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)') |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
شیعه - دفاعیهها و ردیهها | شیعه - دفاعیهها و ردیهها | ||
[[امام على(ع)|علی بن ابیطالب (ع)]]، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت | [[امام على(ع)|علی بن ابیطالب(ع)]]، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت | ||
نثر فارسی - قرن 7ق. | نثر فارسی - قرن 7ق. | ||
نسخهٔ ۱۳ نوامبر ۲۰۱۷، ساعت ۲۲:۳۳
| نام کتاب | تحفة الأبرار في مناقب الأئمة الأطهار علیهم السلام |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | طبرسی، حسن بن علی (نويسنده)
جهرمی، مهدی (محقق) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 223/6 /ط2ت3 |
| موضوع | امامت - متون قدیمی تا قرن 14
شیعه - دفاعیهها و ردیهها علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت نثر فارسی - قرن 7ق. |
| ناشر | دفتر نشر ميراث مکتوب، آينه ميراث |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1376 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE919AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
تحفة الابرار فی مناقب الأئمة الأطهار، تألیف عمادالدین حسن بن علی طبری (زنده در 701ق)، اثری فارسی در مقام اثبات امامت و ولایت اهل‌بیت(ع) است. طبری بدون هرگونه تعصب بی‌جا، با استناد به آیات زیادی از قرآن کریم و احادیث منقول از کتاب‌های اهل سـنت و بـا اسـتدلالاتی متین به دفاع از حریم اهل‌بـیت(ع) پرداخته و بـه شبهات مخالفین شیعه پاسخ گفته است.[۱]
این اثر به قولی در سال 698ق، برای عزالدین محمّد بن محمّد رازی فریومدی وزیر تـألیف شـده و در سال 700ق در دست تـألیف بـوده اسـت.[۲]
کتاب با تصحیح و تحقیق سید مهدی جهرمی به زیور طبع آراسته شده است.
ساختار
مقدمه مصحح در شرح حال مؤلف و آثار او، معرفی کتاب و روش تصحیح کتاب است. مطالب نویسنده نیز مشتمل بر مقدمه‌ای در پنج فصل و متن اثر در ده باب است که هر باب نیز مشتمل بر فصولی است.
مؤلف سعی بر آن داشته که پس از عقل و قرآن به کتب اهل سنت استناد جسته و همه شواهد خویش را در آنها بیابد. در متن کتاب نیز مکرراً منابع خویش را نام برده است.[۳]
گزارش محتوا
کتاب مزبور که به نام‌های «تحفة الأبرار و هدية الأخبار» و «تحفة الأبرار في أصول‌الدين» نـیز خـوانده شده است، پس از تألیف مورد توجّه قرار گرفته و نسخه‌های زیادی از آن در کتابخانه‌های داخل و خارج از ایـران مـوجود اسـت و نیز بر اثر اهمیت آن کتاب، شیخ علم بن سیف بن منصور نجفی حلی آن را تـعریب کـرده است.[۴]
در تمامی فهارسی که ذکری از تحفة الأبرار به چشم می‌خورد، آن را به‌عنوان کتابی‌در اصول دین معرفی کرده‌اند؛ حال اینکه این کتاب تنها در مقام اثبات ولایت و امامت امیرالمؤمنین علی(ع) و حقانیت تشیع می‌باشد. اگرچه پاره‌ای مباحث، نظیر غرض از ایجاد انسان، بیان رسول و نبی و محدث، بلاد اسلام و بلاد کفر و... در آن طرح گردیده، اما اینها همگی در راستای وصول به همان مقصد و وضوح همان مطلب می‌باشند.[۵]
عماد طبری در مقدمه کتاب طی شش فصل ضمن تمهید مقدمات بحث، سبب تألیف کتاب را تمنای دوستان دانسته، می‌نویسد: «عقلای اولوالالباب که موفق حضرت الوهیت بودند، از مؤلف این کتاب... به سبب آنکه در این باب اندک مهارت غواصی داشت و به فضل ذوالمنن در این فن زیادت یافته، استدعای تألیف کتابیبه فارسی کردند در امامت، به غایت وضوح که فردا در قیامت حجت را شاید».[۶]
وی سپس طی ابواب ده‌گانه کتاب، به تبیین ضرورت امامت و چگونگی انتخاب امام و بطلان دیدگاه اهل سنت و نقد پاره‌ای از روایات جعلی آنها و... می‌پردازد. آنچه در این کتاب به‌نحو بارزی جلب نظر می‌کند، روشن‌بینی و دوری مؤلف آن از تعصبات خام و منفی می‌باشد. چنانکه به‌دور از چنان تعصباتی و بدون توهین و بی‌احترامی به هیچ‌یک از فرق و مذاهب، تنها با استدلال متین و به کمک شواهد برگرفته از کتب مخالفین به راه وصول به مقصد متعالی خویش که دفاع از حریم امامت اهل‌بیت(ع) می‌باشد، قدم نهاده؛ هرچند تحول و تطور مباحث کلامی که خصیصه ذاتی این علم است و از پرده ابهام بیرون افتادن پاره‌ای نکات تاریخی و حتی علمی، امروزه برخی استدلالات مؤلف را در نظر ما ابتدایی و یا حتی سست و بی‌اساس می‌نمایاند، اما نباید از نظر دور داریم که این کتاب در قرن هفتم هجری و مناسب با آگاهی‌های آن زمان تألیف گردیده و با توجه به فضای علمی آن عصر منصفانه آن است که بگوییم به‌خوبی از عهده این مهم برآمده است.[۷]
مؤلف با بهره‌گیری از ادله عقلی و قرآنی و نیز مدد جستن از روایات منقول از کتب اهل سنت، در پاره‌ای موارد به ابداعات و ابتکاراتی نیز دست زده است. او خود می‌گوید: «این اشیا گفته شود به‌تفصیل و هم ممزوج بعضی به بعضی به ترتیب و ترکیب و ضبطی غریب که علما بدین ترتیب و تقریر و تحریر نرسانیده باشند و بر این نوع وضعی ننهاده، اگرچه طریق معروف است که آن عقل است و قرآن و اخبار و اجماع، اما وجه استدلال و استنباط غریب افتاده و خاص لدنی مرا آمد بی‌اقتدا به کسی و ذلك من فضل الله» و در موارد دیگری به لطافت و حسن بیش ار حد مطالب خویش اشاره می‌کند.[۸]
از جمله ایرادات مهم وارد بر این نسخه از تحفة الأبرار که با نگاهی بـه آیـات کتاب متوجه می‌شویم، اغلاط و اشتباهاتی است که در هنگام تصحیح یا حروفچینی، بـدان‌ها راه یـافته است. فرزانه شمس در مقاله‌ای مواردی را ذکر کرده که از آن جمله است:
- افتادگی کلمه، مانند: }}متن قرآن| إن السمع و البصر و الفؤاد كل اولئك كان عنه مسئولا| سوره= اسـراء| آیه= 36}}، که در ص46 تحفة الأبرار، کلمه «عنه»، ساقط شده است.
- اضافه شدن کلمه یا کلماتی، مانند:
أولوا الأرحام بـعضهم أولی بـبعض فـي كتاب الله [انفال–75] 
، که در ص83، بعد از «الله»، عبارت «من المؤمنين و المهاجرين» افزوده شده است.
- اغلاطی کـه احـیاناً در برخی کلمات دیده می‌شود، مانند: يصطفی من الملائكه رسلا [حج–75]
، که در ص60 کتاب، به‌صورت «اصطفی» درج شده است.
- برخی اغلاط در رابطه با ذکر آدرس آیات در پاورقی‌ها وجود دارد، مانند: ص42، پاورقی 1، که شماره 18 غلط است.[۹]
وضعیت کتاب
شیخ علم بن سیف بن منصور نجفی این اثر را به عربی ترجمه کرده است.[۱۰]
تصحیح کتاب با بررسی هفت نسخه خطی فراهم آمده که مشخصات کامل آنها در مقدمه مصحح ذکر شده است.[۱۱]در تصحیح کتاب کوشش بر آن بوده تا به‌منظور حفظ امانت، چیزی از متن اصلی کاسته و یا بر آن افزوده نگردد؛ ازاین‌رو چنانچه کاتبان نسخه‌ها پاره‌ای کلمات و اسامی را به‌غلط ضبط کرده بودند و یا کلماتی به‌اشتباه تکرار گردیده بود، ضمن تصحیح در متن، عین آن سهو و خطا در پاورقی درج شده است. همچنین با توجه به تفاوت سبک نگارش عصر مؤلف و شیوه نوشتاری آن دوران به‌منظور ایجاد یک‌نواختی و روانی قرائت و سهولت فهم مطالب، تغییراتی بدین شرح در متن ایجاد شده است:
- هر جا که همزه، «ای» خوانده می‌شد، مانند «نامه» به‌صورت «نامه [ای]» آمده است.
- هر جا که همزه انتهای کلمه ممدود، مکسور بود، همزه به «ی» بدل شده است، مانند: انبیاء عظام: انبیای عظام.
- کلماتی که به هاء غیر ملفوظ ختم می‌شوند، در جمع بستن، هاء غیر ملفوظ آنها حذف شده بود، مانند: خانها که به‌صورت: خانه‌ها، نوشته شده است.
- در جاهایی هاء غیر ملفوظ حذف گردیده بود که اضافه شده، مانند: بلک: بلکه، چنانک: چنانکه.
- برخی جملات و عبارات نیز یا به‌لحاظ سبک نگارش و یا به سبب سهو و نسیان کاتبان، نامفهوم می‌نمود که کلمات و به‌ندرت جملاتی بر آنها افزوده شده است. همه این اضافات در بین دو قلاب [ ] آمده است.[۱۲]
فهرست مطالب در ابتدا و فهارس آیات، احادیث، نام‌ها، گروه‌ها، قبایل، مذاهب، زمان‌ها، وقایع، اشعار، کتاب‌ها و منابع و مآخذ در انتهای کتاب ذکر شده است.