مصباح البلاغة في مشكاة الصياغة

مصباح البلاغة فی مشکاة الصیاغة

نام کتاب	مصباح البلاغة فی مشکاة الصیاغة
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	میرجهانی طباطبایی، محمدحسن (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره
موضوع
ناشر	حسن مير جهانی طباطبايی
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1388 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE3496AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«مصباح البلاغة فى مشكوة الصباغة»، تأليف سيد محمدحسن ميرجهانى طباطبايى به زبان عربى است. نويسنده در اين اثر خطبه‌هايى را كه مرحوم سيد رضى(ره) در نهج‌البلاغه جمع‌آورى نكرده‌اند يا در آن اختلاف روايه وجود دارد، گردآورى كرده است.

ساختار

كتاب در چهار جزء تنظيم شده است. سه جزء اول به خطبه‌ها و جزء چهارم به نامه‌هاى حضرت اختصاص دارد. در اين تصنيف و تأليف به لحاظ خطب و نامه‌ها- نه حكمت‌ها و مواعظ- از شيوه سيد رضى(ره) پيروى شده است، جز اينكه در نقل مطالب، اگر مأخذ و سندى وجود داشته ذكر شده است. همچنين اگر خطبه يا نامه‌اى در نهج‌البلاغه به صورت مقطعه آمده و نويسنده بر تمام آن دست يافته، با ذكر مدرك آورده است.

گزارش محتوا

اصطلاح مستدرك‌نويسى در ميان نويسندگان، اصطلاحى آشناست و به اين معناست كه امورى در راستاى هدف مؤلف بوده است؛ ولى مؤلف به آن دست‌يابى نداشته است تا بتواند همه را در تأليف خويش ذكر نمايد، در كتاب ديگرى جمع‌آورى شود. نكته‌ى قابل توجه، هدف و انگيزه‌ى مؤلف است كه در مستدرك‌نويسى بايد مورد لحاظ قرار گيرد. مثلاً در كتاب شريف نهج‌البلاغه سيد رضى به قصد جمع‌آورى سخنانى فصيح و بليغ، دست به تأليف زده است و علاوه بر اين مى‌خواسته، فضايل جامع حضرت و محاسن او را بيان كند. با توجه به مطالب فوق، مستدرك نويس‌هاى نهج‌البلاغه غالبا نتوانسته‌اند به هر دو هدف دست يابند، گرچه در جلب هدف دوم موفق بوده‌اند. در مجموع مستدركاتى براى نهج‌البلاغه وجود داشته كه برخى‌ها در دسترس نيست و فقط نامى از آن‌ها به يادگار مانده و برخى از آن‌ها موجود است.

از برخى از نسخه‌هاى نهج‌البلاغه برمى‌آيد كه سيد رضى خود در فكر تكمله‌اى بوده و در اواخر نهج‌البلاغه به اين كه در اواخر هر باب از ابواب كتابش اوراقى را براى سخنانى كه ممكن است، بعدها يافت شود، سفيد گذاشته است، اشاره كرده است؛ ولى چيزى از آن به دست ما نرسيده است.

افزون بر كتبى كه تنها نام آن‌ها در كتاب‌هاى مرجع ذكر شده است، كتاب‌هاى ديگرى به عنوان مستدرك نهج‌البلاغه نوشته شده كه اينك در دست است؛ از جمله:

1- مستدرك نهج‌البلاغه: شيخ هادى كاشف الغطاء

2- نهج‌السعادة فى مستدرك نهج‌البلاغه: شيخ محمدباقرمحمودى

3- تمام نهج‌البلاغه: سيد صادق موسوى

4- نهج‌البلاغه الثانى: شيخ جعفر حائرى

كتاب حاضر نيز از جمله اين مستدركات محسوب مى‌شود. نويسنده با ذكر زحمات و قدردانى از علماى سلف در تحقيق و تصنيف دقائق كلمات حضرت و به ويژه سيد رضى(ره) كه درهاى كلام آن حضرت(ع) را به گونه‌اى جديد تنظيم نمود، به مطالعات و امعان نظر خود در اين كتاب شريف اشاره كرده است.

آرزوى قلبى نويسنده آن بوده است كه آنچه از جوامع كلام حضرت اعم از خطبه‌ها و نامه‌ها كه در نهج‌البلاغه نيامده است، را گردآورى نمايد؛ البته وى خاطر نشان كرده است كه كلمات قصار را بعضى از محققين شيعه و سنى جمع‌آورى كرده‌اند.

نويسنده در اين جهت كتب اخبار و آثار و تأليفات فراوانى را مورد مطالعه قرار داده و از آنجا كه كلام اميرالمؤمنين(ع) براى كسى كه از ان طلب روشنايى كند، نور است، اين مجموعه را «مصباح البلاغه فى مشكاة الصياغة» ناميده است.

چه‌بسا در اثناء كتاب در خطبه يا كلام يا لفظى تكرار مشاهده شود كه به اعتقاد نويسنده معفوّ است، هم چنانكه در نهج‌البلاغه اينگونه است؛ دليل اين امر آنست كه روايات كلام حضرت(ع) اختلاف شديدى داشته و چه‌بسا اتفاق مى‌افتد كه سخنى در يك روايت به‌گونه‌اى و در روايت ديگر به نحو ديگرى نقل شده است: با يك اضافه يا لفظ بهترى كه مقتضاى حال تكرار آن را طلب مى‌كرده است. چه بسا برخى نيز سهواً يا نسياناً تكرار شده است.

نويسنده در انتها يادآور شده است كه اگرچه تمام سعى و تلاش خود را مبذول داشته است؛ اما ممكن است كه كلام شاذ و نادرى در اين مجموعه آمده باشد.

منابع مقاله

1- مقدمه و متن كتاب

2- سايت انديشه قم، مقاله مستدركات و معاجم نهج‌البلاغه، محمدتقى يوسفى

پیوندها

مطالعه کتاب مصباح البلاغة فی مشکاة الصیاغة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور