ابن بابویه، محمد بن علی

ابن‌بابویه، محمد بن علی

نام	ابن‌بابویه، محمد بن علی
نام های دیگر	اب‍ن‌‌ب‍اب‍وی‍ه‌، اب‍وج‍ع‍ف‍ر م‍ح‍م‍د اب‍ن‌ب‍اب‍وی‍ه‌ ال‍ق‍م‍ی اب‍وج‍ع‍ف‍ر ث‍ان‍ی ش‍ی‍خ‌ ص‍دوق‌ ص‍دوق‌ ص‍دوق‌ ثانی
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت	381 هـ.ق
اساتید
برخی آثار	من لا یحضره الفقیه / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده
کد مولف	822

با ابن‌بابویه، علی بن‌حسین اشتباه نشود.

ولادت

محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى، مشهور به «شیخ صدوق»، در سال 305 هجرى قمرى، در خاندان علم و تقوى، در شهر قم دیده به جهان گشود. (سالهاى 306 و 307 نیز براى ولادت شیخ ذکر شده است)

ولادت صدوق از زبان شیخ طوسی:

شیخ طوسی جریان ولادت وى را چنین نقل نموده: على بن بابویه با دختر عموى خود ازدواج کرده بود ؛ ولى از او فرزندى به دنیا نیامد. او در نامه‌اى از حضور شیخ ابو القاسم، حسین بن روح تقاضا کرد تا از محضر حضرت بقیة الله عجل الله تعالى فرجه بخواهد براى او دعا کند تا خداوند اولاد صالح و فقیه به او عطا نماید.

پس از گذشت مدتى از ناحیۀ آن حضرت این گونه جواب رسید: «تو از این همسرت صاحب فرزند نخواهى شد ؛ ولى به زودى کنیزى دیلمیه نصیب تو مى‌شود که از او داراى دو پسر فقیه خواهى گشت.»

شیخ صدوق نیز، جریان ولادت خود را که با تقاضاى کتبى پدرش از محضر امام زمانE عجل الله تعالى فرجه و دعاى آن حضرت بوده، در کتاب کمال الدین به صورت حدیث آورده و مى‌افزاید:

هرگاه ابو جعفر محمد بن على الاسود مرا مى‌دید که براى فرا گرفتن علم و دانش به محضر استاد مى‌روم به من مى‌فرمود: «این میل و اشتیاق به علم و دانش که در تو وجود دارد مایۀ شگفتى نیست ؛ زیرا تو به دعاى امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشریف متولد شده‌اى.

خاندان

پدر بزرگوارش، على بن حسین بن بابویه قمى، از برجسته‌ترین علما و فقهاى بزرگ زمان خود بود. در آن روزگار، با آنکه عالمان و محدثان بسیارى در قم مى‌زیستند، پرچم هدایت و مرجعیت فتوا بر دوش این عالم عابد و محدث زاهد و صاحب کرامات، یعنى على بن بابویه (پدر شیخ صدوق) بوده است.

او دکه‌اى کوچک در بازار قم داشت که از راه کسب و تجارت و در نهایت زهد و عفاف، امرار معاش مى‌کرد و ساعاتى از روز را نیز در منزل خود به تدریس و تبلیغ احکام و نقل روایات مى‌پرداخت.

شخصیت علمى

شیخ صدوق از بزرگترین شخصیت‌هاى جهان اسلام و از برجسته‌ترین چهره‌هاى درخشان علم و فضیلت است.

او که نزدیک به عصر ائمه علیهم السلام مى‌زیست، با جمع‌آورى روایات اهل بیت علیهم السلام و تالیف کتاب‌هاى نفیس و با ارزش، خدمات ارزنده و کم‌نظیرى به اسلام و تشیع کرد.

شیخ صدوق بیش از بیست سال از دوران پر برکت حیات پدر را درک کرد و در این مدت از محضر پدر و سایر علماى قم کسب علم و حکمت کرد.

او در سن 22 یا 23 سالگى بود که پدر بزرگوارش دار فانى را وداع کرد. از آن پس وظیفۀ سنگین نشر احادیث آل محمد صلى الله علیهم اجمعین و هدایت امت به عهدۀ وى قرار گرفت و دوران جدیدى از زندگى او آغاز گردید.

سخن بزرگان

شیخ طوسی در معرفى شیخ صدوق مى‌گوید:

«او دانشمندى جلیل القدر و حافظ احادیث بود. از احوال رجال، کاملا آگاه و در سلسلۀ احادیث، نقادى عالى مقام به شمار مى‌آمد. بین بزرگان قم، از نظر حفظ احادیث و کثرت معلومات مانند نداشت و در حدود سیصد اثر تالیفى از خود به یادگار گذاشته است.»

رجالى کبیر، نجاشی، چنین مى‌نویسد:

«ابو جعفر (شیخ صدوق) ساکن رى، فقیه و چهرۀ برجستۀ شیعه در خراسان است، او به بغداد نیز وارد شد و با این که در سن جوانى بود همۀ بزرگان شیعه از او استماع حدیث مى‌کردند.»

علامه بحرانى مى‌گوید:

«جمعى از اصحاب ما، از جمله علامه در «مختلف»، شهید در «شرح ارشاد» و سید محقق داماد، روایات مرسلۀ صدوق را صحیح مى‌دانند و به آنها عمل مى کنند ؛ زیرا همان گونه که روایات مرسلۀ ابن ابى عمیر پذیرفته شده، روایات مرسلۀ صدوق هم مورد قبول واقع شده است.»

اساتید

1 - پدر بزرگوارش على بن حسین بن موسى بن بابویه قمى

2 - محمد بن حسن بن احمد بن ولید

3 - حمزة بن محمد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زید بن على علیه السلام

4 - ابو الحسن، محمد بن قاسم

5 - ابو محمد، قاسم بن محمد استرآبادى

6 - ابو محمد، عبدوس بن على بن عباس گرگانى

7 - محمد بن على استرآبادى

شاگردان

1 - برادرش حسین بن على بن موسى بن بابویه قمى

2 - شیخ مفید

3 - شیخ ثقة الدین حسن بن حسین بن على بن موسى بن بابویه، برادرزادۀ صدوق

4 - على بن احمد بن عباس، پدر شیخ نجاشى

5 - ابو القاسم، على بن محمد بن على خزاز

6 - ابن غضائرى، ابو عبدالله، حسین بن عبید الله بن ابراهیم

7 - شیخ جلیل، ابو الحسن، جعفر بن حسین حسکۀ قمى، استاد شیخ طوسی

8 - شیخ ابو جعفر، محمد بن احمد بن عباس بن فاخر دوریستى، معاصر شیخ طوسی

9 - ابو زکریا، محمد بن سلیمان حمرانى

10 - شیخ ابو البرکات، على بن حسن خوزى

تالیفات

تالیفات فراوان و گوناگون وى در علوم و فنون مختلف اسلامى، هر کدام گوهرى تابناک و گنجینه‌اى پایان ناپذیر است که هم اکنون نیز با گذشت بیش از یک هزار سال از تاریخ تالیف آنها، به جاى فرسودگى و بى‌رونقى، روز به روز بر ارزش و اعتبار آن افزوده شده و جایگاهى بس رفیع و والا یافته‌اند و در صدر قفسۀ کتابخانه‌ها و در سینۀ فقها و دانشمندان جاى دارند.

از جمله تألیفات ایشان است:

1. من لا یحضره الفقیه
2. مدینة العلم
3. كمال الدين و تمام النعمة
4. التوحید
5. الخصال
6. معانی الأخبار
7. عيون أخبار الرضا عليه السلام
8. الأمالی
9. المقنع فی الفقه
10. الهدایة بالخیر

وفات

این عالم بزرگ و آخرین بازماندۀ خاندان صدوق، پس از عمرى طولانى و پر برکت در سال 381 هجرى دیده از جهان فانى فرو بست و به سراى باقى شتافت.

وابسته‌ها

من لا یحضره الفقیه / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

الحاشیة علی کتاب من لا یحضره الفقیه / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

مشیخة الفقیه / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

گلچین صدوق / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ترجمه و متن کتاب من لايحضره الفقيه / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (طبع قدیم)

الکتب الاربعه(الکافی، من لا یحضره الفقیه، تهذیب الاحکام، الـاستبصار) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

أمالی شیخ صدوق / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

امالی ( شیخ صدوق) (ترجمه) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

الأمالی للشیخ الصدوق / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ترجمه امالی شیخ صدوق رحمه الله / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

الامالی / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

پاداش نیکی ها و کیفر گناهان / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ثواب الأعمال / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ترجمه ثواب الاعمال / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

خصال شیخ صدوق / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

الخصال / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

الخصال (ابن بابویه، محمد بن علی)

صفات الشیعة و مصادقة الإخوان / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

صفات الشیعة / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

صفات الشيعة/ نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

علل الشرایع / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

علل الشرایع (ابن بابویه، محمد بن علی)

علل الشرایع للشیخ الصدوق / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ترجمه کتاب علل الشرایع (اسرار افرینش در فلسفه احکام) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

علل الشرایع( ترجمه حسینی ) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

جامع الاخبار / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

عيون أخبار الرضا عليه السلام / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

عيون أخبار الرضا عليه السلام (ابن بابویه، محمد بن علی)

عیون اخبار الرضا علیه السلام ( ترجمه روغنی قزوینی ) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ترجمه و متن عیون أخبار الرضا علیه السلام / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

کاشف الأستار در ترجمه جامع الأخبار / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

فضائل الشیعة / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

کمال الدین و تمام النعمه ( جامعه مدرسین ) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ترجمه کتاب كمال الدين و تمام النعمة / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده/مترجم:کمره‌ای، محمد باقر

متن و ترجمه كمال الدين و تمام النعمة / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده/مترجم:پهلوان، منصور

معانی الأخبار / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

متن و ترجمه معانی الأخبار / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

المواعظ / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

المقنع / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

الهدایة (فی الأصول و الفروع) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ترجمه اعتقادات شیخ صدوق (رض) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

التوحید / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

اسرار توحید / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

فضائل الأشهر الثلاثة / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

مصادقة الإخوان / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

الإعتقادات / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

المواعظ و صفات الشیعة و فضائل الشیعة / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ترجمه کتاب توحید شیخ صدوق / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ( ترجمه کاظمی ) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

معانی الاخبار /ترجمه / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

الموسوعة الرجالیة / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

التوحید / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

التوحید در بیان یگانگی خداوند / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

حقوق برادران دینی در اسلام (مصادقة الاخوان) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

پاداش ها و کیفر ها / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

مقتل الامام حسین علیه السلام به روایت شیخ صدوق / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

بلوهر و بوذاسف / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

مجموعه آثار شیخ صدوق (ره) / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

مجموعه رسایل الصدوق: مصادقه الاخوان، المواعظ، صفات الشیعه، فضایل الشیعه، فضایل الاشهر الثلاثه / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

کتاب الاعتقادات / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

مجموعة الرسائل / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

a.s) Uyun Akhbar al-Reza The Source of Traditions on Imam Reza / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

الـمواعظ و صفات الشیعة و فضائل الشیعة / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

سه ماه با فضیلت ترجمه فضائل الأشهر الثلاثة / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده

فضائل و مکافات عجیب اعمال در دنیا و آخرت / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده