الحكمة المتعالية في الأسفار العقلية الأربعة (ارشاد)

الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه ( ارشاد )

نام کتاب	الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه ( ارشاد )
نام های دیگر کتاب	الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. شرح
پدیدآورندگان	صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (نويسنده) حسن‌‌زاده آملی، حسن (مصحح)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BBR‎‏ ‎‏1083‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏5
موضوع	حکمت متعالیه صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، ۹۷۹ - ۱۰۵۰ق. الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه - نقد و تفسیر فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
ناشر	وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1050 هـ.ق
کد اتوماسیون	13859

«الحكمة المتعالية في الأسفار العقلية الأربعة» مهمترين اثر فلسفى حكيم بزرگ صدرالمتألهين (979- 1050ق) و متن درسى آموزش حكمت متعاليه است كه با مقدمه، تصحيح و تعليقات آيت‌الله حسن حسن زاده آملى (متولد 1307ش) منتشر شده است. اين شرح و تعليقه شش جلدى شامل تمامى نه جلد اسفار مى‌شود.

درباره اين اثر چند نكته گفتنى است:

1- بى‌ترديد شارح از حكيمان و عارفان بزرگ معاصر است و از مهمترين مدرسان طراز اول فلسفه و عرفان اسلامى در حوزه علميه قم به‌شمار مى‌رود؛ بنابراين مطالب و تعليقات ايشان نيز همانند انديشه‌هاى حكيم ملاصدرا خواندنى است و شايسته است كه مورد دقت و ژرف‌نگرى كامل قرار گيرد.

2- شارح، سال‌هاى متمادى اشتغال به تدريس اسفار داشته و اثر حاضر نيز يكى از ره‌آوردهاى آن است. ايشان تدريس يك دوره كامل اسفار و نگارش تعليقات بر آن را در سال 1364ش پس از 14 سال تلاش به انجام رسانيده است (متن كتاب ، ج 6، ص 770، پاورقى). ايشان خودش اين كتاب را «مفاتيح الأسرار لسلّاك الأسفار» ناميده است (همان، ج 1، ص 6).

3- زبان متن و نيز مقدمه و تعليقات استاد حسن‌زاده، عربى است؛ هرچند گاه مطالبى به زبان فارسى نيز نوشته (همان، جلد 6، ص 770، پاورقى) و يا ابياتى از شاعران فارسى زبان آورده و به‌طور مثال گاهى معناى لغات عربى را به زبان فارسى نوشته (همان، ص 617، پاورقى 2) و يا بخشى از پاورقى را به فارسى نگاشته است (همان، ج 2، ص 414 و ج 6، ص 596، پاورقى 1).

4- شارح در موارد لازم توضيحاتى در پاورقى درباره اغلاط برخى از نسخه‌ها و صورت صحيح عبارات نيز ذكر كرده است. (همان، ج 6، ص 662). به نظر مى‌رسد اثر حاضر، بهترين نسخه تصحيح شده كتاب اسفار ملاصدرا است زيرا شارح از سويى به مباحث كلام، فلسفه و عرفان اشراف كامل دارد و از سوى ديگر از ادباى ممتاز زبان و ادبيات فارسى و عربى محسوب مى‌شود و از ديگر سو، كتاب حاضر را با دقت كامل در مدت چهارده سال تدريس و با بهره گرفتن از نقد و نظر حاضران و پژوهشگران، به صورت تدريجى تصحيح كرده است.

5- هر چند تعليقات شارح، كوتاه و گويا و پرمعناست ولى به‌ندرت حاشيه‌هاى تفصيلى هم در آن ديده مى‌شود (همان، ص 625- 626). مطالب تعليقات به‌طور معمول، توضيحى و بيان معانى لغوى و اصطلاحى و شرح مباحث فلسفى و استناد به منابع است ولى البته نكته‌هاى انتقادى هم در آن به‌ندرت ديده مى‌شود (همان، ج 2، ص 414 و ج 6 ص 650- 651).

6- يكى از نكته‌هاى جالب اين تعليقات مطالب دقيق و ژرفى است كه آيت‌الله حسن‌زاده از آثار ديگرش نقل كرده است مانند اين نكته از كتاب «هزار و يك كلمه» درباره اينكه آيا اطلاق وجود و موجود بر خداى تعالى جايز است يا نه؟: در دعاى مجير 178 اسم الهى آمده است و پنجاه‌وهفتمين آن، يا «موجود» است كه مقدّس‌هاى خشك، سخت از آن رم مى‌كنند چه اين‌كه مى‌گويند: «وجود موجود را عارفان و حكيمان به دهان مردم انداختند» با اين‌كه دعاى مجير را مرحوم كفعمى در بلد الأمين و مصباح از حضرت خاتم انبياء(ص) روايت كرده است كه وقتى در مقام ابراهيم(ع) به نماز بود، جبرئيل آن را براى آن جناب آورد» ... لذا ارباب حكمت و عرفان لفظ شريف وجود را براى تعبير از موضوع علم حكمت و عرفان برگزيدند (همان، ص 421- 422).

كتاب با چاپى خوب به همراه فهرست مطالب منتشر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

پیوندها

مطالعه کتاب الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه ( ارشاد ) در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور