من آيات الإعجاز العلمي في القرآن الكريم: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - '»ا' به '» ا')
    بدون خلاصۀ ویرایش
    خط ۴۲: خط ۴۲:
    |}
    |}
    </div>
    </div>
    من آيات الإعجاز العلمي في القرآن الكريم


    ==معرفی اجمالی==
    '''من آيات الإعجاز العلمي في القرآن الكريم'''، اثر زغلول راغب محمد نجار، کتابی است پیرامون اعجاز علمی قرآن کریم.


    ==معرفى كتاب==
    ==ساختار==
    کتاب با دو مقدمه از احمد فراج و نویسنده آغاز و مطالب در سه جلد، تنظیم شده است.


    اثر حاضر، مجموعه گفتگوهایى است که در برنامه‌اى تلویزیونى با نام «نور على نور» از تلویزیون کشور مصر پخش شده است. این مجموعه، دربردارنده مصاحبه‌هاى دکتر احمد فراج با دکتر زغلول راغب محمد نجار، استاد رشته زمین‌شناسى در برخى دانشگاه‌هاى عربى و غربى است که در مسافرت وی به قاهره، صورت گرفته است<ref>رک: مقدمه نویسنده، ج1، ص23</ref>.


    '''من آيات الاعجاز العلمى في القرآن الكريم''' مجموعه گفتگوهايى است كه در برنامه‌اى تلويزيونى با نام «نور على نور» از تلويزيون كشور مصر پخش شده است.اين مجموعه دربردارندۀ مصاحبه‌هاى دكتر احمد فراج با دكتر «زغلول راغب محمد النجار» استاد رشتۀ زمين‌شناسى در برخى دانشگاههاى عربى و غربى است و به زبان عربى مى‌باشد. در اين كتاب به بررسى وجوه «اعجاز علمى» قرآن كريم پرداخته شده است و آيات خلقت و آفرينش، كه حدود 1/6 مجموع آيات قرآنى را شامل است، مورد بحث و بررسى قرار مى‌دهد. به اعتقاد نويسنده اين دسته آيات در قرآن كريم به نحو مجمل و اعجازآميزى مطرح گشته‌اند ازاين‌رو مردم هردوره و زمانى متناسب با پيشرفت علوم و دانش‌ها مى‌توانند از آنها بهره‌مند شوند چرا كه عجائب قرآن هرگز پايان نمى‌پذيرد و معارف آن هيچگاه كهنه نمى‌گردد.
    در این کتاب، به بررسى وجوه «اعجاز علمى» قرآن کریم پرداخته شده است و آیات خلقت و آفرینش، که حدود یک‌ششم مجموع آیات قرآنى را شامل می‌شود، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>.


    شناخت آيات مربوط به خلقت تنها با ابزار لغت و علوم لغوى امكان‌پذير نيست بلكه بايد در هريك از رشته‌هاى علمى كه قرآن كريم به نحوى بدان اشاره فرموده است، تخصص يافت تا به فهم اعجاز علمى قرآن نائل آمد.
    ==گزارش محتوا==
    در مقدمه اول، ضمن بیان نکاتی پیرامون اعجاز علمی قرآن کریم، به برخی از رموز و اصطلاحات فلکی اشاره گردیده<ref>ر.ک: مقدمه اول، ج1، ص5-21</ref> و در مقدمه دوم، به سفر نویسنده به مصر و چگونگی شکل‌گیری مصاحبه‌ها و انتشار کتاب، اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، همان، ص23-30</ref>.


    نويسنده در ابتدا به بيان فرق بين «تفسير علمى قرآن» و «اعجاز علمى»آن مى‌پردازد و سپس اعجاز قرآن كريم در مورد ستارگان را يادآور مى‌شود.انفجار بزرگ كيهانى، كه به عنوان نظريه‌اى هم‌اكنون مطرح است، هزار و چهار صد سال پيش در قرآن كريم بدان اشاره شده است.هم‌چنين «تئورى تراكم شديد» که طبق آن تمام جهان در جرمى واحد شبيه جرم اوليه گرد هم مى‌آيند،در قرآن مورد اشاره قرار گرفته است.
    به اعتقاد نویسنده، آیات مربوط به آفرینش، در قرآن کریم به‌نحو مجمل و اعجازآمیز مطرح گشته‌اند؛ ازاین‌رو مردم هر دوره و زمانى، متناسب با پیشرفت علوم و دانش‌ها مى‌توانند از آنها بهره‌مند شوند؛ چراکه عجائب قرآن هرگز پایان نمى‌پذیرد و معارف آن هیچ‌گاه کهنه نمى‌گردد و شناخت آیات مربوط به خلقت تنها با ابزار لغت و علوم لغوى امکان‌پذیر نیست، بلکه باید در هریک از رشته‌هاى علمى که قرآن کریم به‌نحوى بدان اشاره فرموده است، تخصص یافت تا به فهم اعجاز علمى قرآن نائل آمد<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>.


    حركت بسيار پرشتاب زمين حول محور خود كه به مرور زمان تبديل به حركت كنونى گشته است در آيه 54 سورۀ اعراف بدان اشاره شده است.سخن پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله دربارۀ طلوع خورشيد از مغرب، به عنوان يكى از نشانه‌هاى رستاخيز، خاموشى ستارگان پس از دوران فروزندگى از جمله موضوعاتى است كه در جلد اول اين مجموعه بدانها پرداخته شده است.
    نویسنده در ابتدا به بیان فرق بین «تفسیر علمى قرآن» و «اعجاز علمى» آن مى‌پردازد<ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص35-36</ref> و سپس اعجاز قرآن کریم در مورد ستارگان را یادآور مى‌شود<ref>ر.ک: همان، ص37-41</ref> و به این نکته اشاره می‌کند که انفجار بزرگ کیهانى، که به‌عنوان نظریه‌اى هم‌اکنون مطرح است، هزاروچهار صد سال پیش در قرآن کریم بدان اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص42</ref>.


    در جلد دوم اين مجموعه-كه ادامه جلد اول است-موضوعاتى نظير فلسفه طواف و حركت طواف‌گونۀ تمام اشياء و اجرام آسمانى حول محور شيئى بزرگتر از خود، حكمت آفرينش ظلمت و تاريكى، حركت منحنى جهان آفرينش، امواج، عدم امتزاج و اختلاط كامل آب نهرهايى كه به درياهاى شور مى‌ريزد با آب درياها، اهميت ويژۀ «آب» در حيات انسانى شكافته شدن ماه، ماده و انرژى و آفرينش كوه‌ها.
    همچنین «تئورى تراکم شدید» که طبق آن تمام جهان در جرمى واحد شبیه جرم اولیه گرد هم مى‌آیند، در قرآن مورد اشاره قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص43-44</ref>.


    ==ساختار كتاب==
    حرکت بسیار پرشتاب زمین حول محور خود که به مرور زمان تبدیل به حرکت کنونى گشته است، در آیه 54 سوره اعراف بدان اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص45-46</ref>.


    سخن پیامبر(ص) درباره طلوع خورشید از مغرب، به‌عنوان یکى از نشانه‌هاى رستاخیز، خاموشى ستارگان پس از دوران فروزندگى<ref>ر.ک: همان، ص52</ref>، حرارت بالای هسته زمین و وجود سفره‌های زیرزمینی<ref>ر.ک: همان، ص71</ref>، وجود معادن و ذخایر عظیم زیرزمینی<ref>ر.ک: همان، ص86</ref> و... از جمله موضوعاتى است که در جلد اول این مجموعه بدان‌ها پرداخته شده است.


    جلد اول اين مجموعه دربردارندۀ مقدمه‌اى از استاد احمد فراج، مقدمه دكتر زغلول النجار و گفتگوهايى است كه دربارۀ موضوعات ذيل انجام يافته است.
    در جلد دوم، موضوعاتى نظیر فلسفه طواف و حرکت طواف‌گونه تمام اشیا و اجرام آسمانى حول محور شیئى بزرگ‌تر از خود، حکمت آفرینش ظلمت و تاریکى، دریاها و نهرها، آب شور و شیرین<ref>ر.ک: همان، ج2، ص5-24</ref>، حرکت منحنى جهان آفرینش، امواج، عدم امتزاج و اختلاط کامل آب نهرهایى که به دریاهاى شور مى‌ریزد با آب دریاها، اهمیت ویژه «آب» در حیات انسانى<ref>ر.ک: همان، ص25-44</ref>، شکافته شدن ماه <ref>ر.ک: همان، ص45-64</ref>، ماده و انرژى و آفرینش کوه‌ها<ref>ر.ک: همان، ص65-82</ref>، مطرح گردیده است.


    تفاوت «تفسير علمى» و «اعجاز علمى» داستان آفرينش، آفرينش ستارگان و مواقع(جايگاه)آنها در آسمان، تئورى انفجار بزرگ كيهانى، تئورى تراكم شديد جرم جهان،جريان شب و روز و در پى هم آمدن اين دو، خاموش گشتن ستارگان، نمونه‌اى از اعجاز تاريخى قرآن كريم دربارۀ «قوم عاد» اعجاز قرآن در پيش‌بينى پيروزى روميان بر فارسیان،چگونگى پيدايش آب بر سطح زمين، پيش‌بينى فروكاهش حجم زمين، خبر از درياهاى جوشان، معرفى كوه‌ها به عنوان ميخ‌هاى زمين و فروفرستادن آهن. در پايان اين جلد، منابع مورد استناد طرفين محاوره و فهرست محتويات كتاب به همراه تصاوير رنگى مرتبط با برخى موضوعات مطرح شده در كتاب آمده است.
    در جلد سوم، به اعجاز علمی قرآن کریم، در مورد کوه‌ها، پرداخته شده است. در ابتدای این جلد، در مقدمه‌ای، به بیان فرق میان تفسیر علمی و اعجاز علمی قرآن کریم پرداخته شده و به نمونه‌ای از آیات اعجاز علمی قرآن، اشاره شده است که از جمله آن‌ها، عبارتند از: «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذٰلِكَ دَحَاهَا أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَ مَرْعَاهَا» (نازعات: 30-31)، «و پس از آن، زمین را با غلتانیدن گسترد، آبش و چراگاهش را از آن بیرون آورد»؛ «وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الرَّجْعِ‌» (طارق: 11)، «سوگند به آسمانِ بارش‏انگیز»؛ «وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ» (طور: 6)، «و آن دریاى سرشار [و افروخته])» و... <ref>ر.ک: همان، ج3، ص5-23</ref>.
    مطالب این جلد، در قالب هشت فصل، به شرح زیر، سامان یافته است:
    در فصل اول، به بررسی مفهوم لغوی واژه «جبال»، در لغت عربی و در فرهنگ‌های لغوی و علمی غیر عربی، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص25-30</ref>.


    جلد دوم اين مجموعه حاوى سه گفتگوى ذيل مى‌باشد:
    فصل دوم، به اشارات قرآنی به کوه‌ها، اختصاص یافته و به این نکته اشاره شده است که کلمه «جبل» به‌صورت مفرد و جمع، 39 مرتبه در قرآن کریم (6 مرتبه به‌صورت مفرد و 33 مرتبه به صیغه جمع) ذکر شده و به آیاتی در این زمینه، اشاره شده است از جمله آیه 260 بقره <ref>ر.ک: همان</ref>.


    #حكمة الطواف حول الكعبة، الظلمات و النور، البحار و الانهار، الماء الملح و الماءالعذب.
    در فصل سوم، به بررسی آیات قرآنی که به مفاهیم اساسی علمی برای کوه‌ها اشاره دارند، پرداخته شده و در این زمینه، به نکاتی اشاره گردیده است، از جمله:
    #تسخير البحر و الفلك، السماوات و الارض، الماء اصل الحياة لكل الكون، و انزلنا من السماء ماء طهورا.
    # کوه‌ها فقط ارتفاعات بزرگی بر روی کره زمین نیستند، بلکه امتداد این ارتفاعات، در داخل زمین بوده و به همین دلیل زمین‌شناسان، از آن‌ها به «جذور الأرض» (ریشه‌های زمین) تعبیر می‌کنند و به نظر نویسنده، آیه 6 و 7 سوره نباء «أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَاداً وَ الْجِبَالَ أَوْتَاداً»؛ «آیا زمین را گهواره‏اى نگردانیدیم و کوه‏ها را [چون] میخ‌هایى [نگذاشتیم]»، به همین موضوع اشاره دارد<ref>ر.ک: همان، ص38</ref>.
    #انشقاق القمر، و السماء و الطارق، الليل و النهار.در پايان هم فهرست محتويات كتاب آمده است.
    # قرآن در آیات زیادی به نقش کوه‌ها در توازن زمین، اشاره کرده است، از جمله: «وَ هُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ فِيهَا رَوَاسِي وَ أَنْهَاراً وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَينِ اثْنَينِ یغْشِي اللَّيلَ النَّهَارَ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يتَفَكَّرُونَ» (رعد: 3)؛ «و اوست کسى که زمین را گسترانید و در آن، کوه‏ها و رودها نهاد و از هر گونه میوه‏اى در آن، جفت جفت قرار داد. روز را به شب مى‏پوشاند. قطعاً در این [امور] براى مردمى که تفکر مى‏کنند نشانه‏هایى وجود دارد».
    # دعوت قرآن از مردم برای تفکر در ظواهر خلقت، از جمله کیفیت خلقت کوه‌ها که به نظریه ایزوستازی (مطابق این نظریه در زیر سطح زمین، سطحی به موازات سطح زمین وجود دارد که فشار وارده از کوه‌ها، دشت‌ها و دریاها در آن سطح مساوی است. این سطح به نام سطح تعادل یا سطح ایزوستازی نامیده می‌شود) منجر خواهد شد و آیه 19 و 20 سوره غاشیه بدان اشاره دارد: «وَ إِلَى الْجِبَالِ كَيفَ نُصِبَتْ وَ إِلَى الْأَرْضِ كَيفَ سُطِحَتْ‌»؛ «و به کوه‏ها که چگونه برپا داشته شده؟ و به زمین که چگونه گسترده شده است» و... <ref>ر.ک: همان، ص38-40</ref>.


    ==نسخه‌شناسى==
    در فصل چهارم، به مسئله ریشه کوه‌ها و امتداد آنها در داخل زمین و بررسی نظریه‌های مطرح‌شده در این زمینه پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص42-47</ref> و در فصل پنجم، شواهد دال بر اینکه سطح زمین، در حالت توازن ایزوستازی می‌باشد، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص48-51</ref>.


    در فصل ششم، به کوه‌ها و مسائل مربوط به آن، در قالب علوم زمین‌شناسی جدید، نگریسته شده و انواع کوه‌ها، شامل کوه‌های آتشفشانی، لایه‌ای، کوه‌های با بلوک‌های شکسته و... مورد مطالعه قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص52-64</ref>.


    اين كتاب مجموعه گفتگوهاى احمد فراج با دكتر زغلول راغب محمد النجار است كه جلد اول و دوم آن براى سومين‌بار در سال 1423 قمرى در قطع وزيرى و با جلد شوميز از سوى انتشارات «مكتبة الشروق الدولية»
    در فصل هفتم، به بررسی کیفت کوه‌ها پرداخته شده و مراحل پی‌درپی تکامل ساختمان کوه‌ها، مورد بحث قرار گرفته است. این مراحل عبارتند از: مرحله شکل‌گیری جزایر آتشفشانی؛ مرحله شکل‌گیری رشته‌کوه‌های آند و مرحله شکل‌گیری کوه‌های تصادمی<ref>ر.ک: همان، ص65-84</ref>.


    بيروت به چاپ رسيده است.جلد اول در 110 صفحه و جلد دوم در 83 صفحه.
    در آخرین فصل، به بررسی کیفیت تثبیت زمین، به‌وسیله کوه‌ها پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص86-92</ref>.
     
    در پایان این جلد، خلاصه‌ای از مطالب مطرح‌شده در خلال این هشت فصل، ارائه گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص93-99</ref>.
     
    ==وضعیت کتاب==
    در پایان هر جلد، فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع مورد استناد طرفین محاوره ذکر شده است.
     
    در پایان جلد اول و سوم، تصاویری از انواع کوه‌ها و لایه‌های زمین، افزوده شده است؛ با این تفاوت که تصاویر جلد نخست، سیاه و سفید، اما تصاویر جلد سوم، رنگی است.
     
    کتاب فاقد پاورقی می‌باشد.
     
    ==پانویس ==
    <references />
     
    ==منابع مقاله==
    مقدمه و متن کتاب.





    نسخهٔ ‏۲۲ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۸:۱۴

    من آیات الإعجاز العلمي في القرآن الکریم
    نام کتاب من آیات الإعجاز العلمي في القرآن الکریم
    نام های دیگر کتاب
    پدیدآورندگان فراج، احمد (مقدمه نويس)

    محمد نجار، زغلول راغب (نويسنده)

    زبان عربی
    کد کنگره ‏BP‎‏ ‎‏86‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏3‎‏م‎‏8
    موضوع زمین شناسی در قرآن

    قرآن - اعجاز

    قرآن - نامهای جغرافیایی

    کوهها در قرآن

    ناشر مکتبة الشروق الدولية
    مکان نشر قاهره - مصر
    سال نشر 1423 هـ.ق یا 2002 م
    کد اتوماسیون AUTOMATIONCODE3178AUTOMATIONCODE

    من آيات الإعجاز العلمي في القرآن الكريم

    معرفی اجمالی

    من آيات الإعجاز العلمي في القرآن الكريم، اثر زغلول راغب محمد نجار، کتابی است پیرامون اعجاز علمی قرآن کریم.

    ساختار

    کتاب با دو مقدمه از احمد فراج و نویسنده آغاز و مطالب در سه جلد، تنظیم شده است.

    اثر حاضر، مجموعه گفتگوهایى است که در برنامه‌اى تلویزیونى با نام «نور على نور» از تلویزیون کشور مصر پخش شده است. این مجموعه، دربردارنده مصاحبه‌هاى دکتر احمد فراج با دکتر زغلول راغب محمد نجار، استاد رشته زمین‌شناسى در برخى دانشگاه‌هاى عربى و غربى است که در مسافرت وی به قاهره، صورت گرفته است[۱].

    در این کتاب، به بررسى وجوه «اعجاز علمى» قرآن کریم پرداخته شده است و آیات خلقت و آفرینش، که حدود یک‌ششم مجموع آیات قرآنى را شامل می‌شود، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است[۲].

    گزارش محتوا

    در مقدمه اول، ضمن بیان نکاتی پیرامون اعجاز علمی قرآن کریم، به برخی از رموز و اصطلاحات فلکی اشاره گردیده[۳] و در مقدمه دوم، به سفر نویسنده به مصر و چگونگی شکل‌گیری مصاحبه‌ها و انتشار کتاب، اشاره شده است[۴].

    به اعتقاد نویسنده، آیات مربوط به آفرینش، در قرآن کریم به‌نحو مجمل و اعجازآمیز مطرح گشته‌اند؛ ازاین‌رو مردم هر دوره و زمانى، متناسب با پیشرفت علوم و دانش‌ها مى‌توانند از آنها بهره‌مند شوند؛ چراکه عجائب قرآن هرگز پایان نمى‌پذیرد و معارف آن هیچ‌گاه کهنه نمى‌گردد و شناخت آیات مربوط به خلقت تنها با ابزار لغت و علوم لغوى امکان‌پذیر نیست، بلکه باید در هریک از رشته‌هاى علمى که قرآن کریم به‌نحوى بدان اشاره فرموده است، تخصص یافت تا به فهم اعجاز علمى قرآن نائل آمد[۵].

    نویسنده در ابتدا به بیان فرق بین «تفسیر علمى قرآن» و «اعجاز علمى» آن مى‌پردازد[۶] و سپس اعجاز قرآن کریم در مورد ستارگان را یادآور مى‌شود[۷] و به این نکته اشاره می‌کند که انفجار بزرگ کیهانى، که به‌عنوان نظریه‌اى هم‌اکنون مطرح است، هزاروچهار صد سال پیش در قرآن کریم بدان اشاره شده است[۸].

    همچنین «تئورى تراکم شدید» که طبق آن تمام جهان در جرمى واحد شبیه جرم اولیه گرد هم مى‌آیند، در قرآن مورد اشاره قرار گرفته است[۹].

    حرکت بسیار پرشتاب زمین حول محور خود که به مرور زمان تبدیل به حرکت کنونى گشته است، در آیه 54 سوره اعراف بدان اشاره شده است[۱۰].

    سخن پیامبر(ص) درباره طلوع خورشید از مغرب، به‌عنوان یکى از نشانه‌هاى رستاخیز، خاموشى ستارگان پس از دوران فروزندگى[۱۱]، حرارت بالای هسته زمین و وجود سفره‌های زیرزمینی[۱۲]، وجود معادن و ذخایر عظیم زیرزمینی[۱۳] و... از جمله موضوعاتى است که در جلد اول این مجموعه بدان‌ها پرداخته شده است.

    در جلد دوم، موضوعاتى نظیر فلسفه طواف و حرکت طواف‌گونه تمام اشیا و اجرام آسمانى حول محور شیئى بزرگ‌تر از خود، حکمت آفرینش ظلمت و تاریکى، دریاها و نهرها، آب شور و شیرین[۱۴]، حرکت منحنى جهان آفرینش، امواج، عدم امتزاج و اختلاط کامل آب نهرهایى که به دریاهاى شور مى‌ریزد با آب دریاها، اهمیت ویژه «آب» در حیات انسانى[۱۵]، شکافته شدن ماه [۱۶]، ماده و انرژى و آفرینش کوه‌ها[۱۷]، مطرح گردیده است.

    در جلد سوم، به اعجاز علمی قرآن کریم، در مورد کوه‌ها، پرداخته شده است. در ابتدای این جلد، در مقدمه‌ای، به بیان فرق میان تفسیر علمی و اعجاز علمی قرآن کریم پرداخته شده و به نمونه‌ای از آیات اعجاز علمی قرآن، اشاره شده است که از جمله آن‌ها، عبارتند از: «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذٰلِكَ دَحَاهَا أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَ مَرْعَاهَا» (نازعات: 30-31)، «و پس از آن، زمین را با غلتانیدن گسترد، آبش و چراگاهش را از آن بیرون آورد»؛ «وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الرَّجْعِ‌» (طارق: 11)، «سوگند به آسمانِ بارش‏انگیز»؛ «وَ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ» (طور: 6)، «و آن دریاى سرشار [و افروخته])» و... [۱۸].

    مطالب این جلد، در قالب هشت فصل، به شرح زیر، سامان یافته است: در فصل اول، به بررسی مفهوم لغوی واژه «جبال»، در لغت عربی و در فرهنگ‌های لغوی و علمی غیر عربی، پرداخته شده است[۱۹].

    فصل دوم، به اشارات قرآنی به کوه‌ها، اختصاص یافته و به این نکته اشاره شده است که کلمه «جبل» به‌صورت مفرد و جمع، 39 مرتبه در قرآن کریم (6 مرتبه به‌صورت مفرد و 33 مرتبه به صیغه جمع) ذکر شده و به آیاتی در این زمینه، اشاره شده است از جمله آیه 260 بقره [۲۰].

    در فصل سوم، به بررسی آیات قرآنی که به مفاهیم اساسی علمی برای کوه‌ها اشاره دارند، پرداخته شده و در این زمینه، به نکاتی اشاره گردیده است، از جمله:

    1. کوه‌ها فقط ارتفاعات بزرگی بر روی کره زمین نیستند، بلکه امتداد این ارتفاعات، در داخل زمین بوده و به همین دلیل زمین‌شناسان، از آن‌ها به «جذور الأرض» (ریشه‌های زمین) تعبیر می‌کنند و به نظر نویسنده، آیه 6 و 7 سوره نباء «أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَاداً وَ الْجِبَالَ أَوْتَاداً»؛ «آیا زمین را گهواره‏اى نگردانیدیم و کوه‏ها را [چون] میخ‌هایى [نگذاشتیم]»، به همین موضوع اشاره دارد[۲۱].
    2. قرآن در آیات زیادی به نقش کوه‌ها در توازن زمین، اشاره کرده است، از جمله: «وَ هُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ فِيهَا رَوَاسِي وَ أَنْهَاراً وَ مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَينِ اثْنَينِ یغْشِي اللَّيلَ النَّهَارَ إِنَّ فِي ذٰلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يتَفَكَّرُونَ» (رعد: 3)؛ «و اوست کسى که زمین را گسترانید و در آن، کوه‏ها و رودها نهاد و از هر گونه میوه‏اى در آن، جفت جفت قرار داد. روز را به شب مى‏پوشاند. قطعاً در این [امور] براى مردمى که تفکر مى‏کنند نشانه‏هایى وجود دارد».
    3. دعوت قرآن از مردم برای تفکر در ظواهر خلقت، از جمله کیفیت خلقت کوه‌ها که به نظریه ایزوستازی (مطابق این نظریه در زیر سطح زمین، سطحی به موازات سطح زمین وجود دارد که فشار وارده از کوه‌ها، دشت‌ها و دریاها در آن سطح مساوی است. این سطح به نام سطح تعادل یا سطح ایزوستازی نامیده می‌شود) منجر خواهد شد و آیه 19 و 20 سوره غاشیه بدان اشاره دارد: «وَ إِلَى الْجِبَالِ كَيفَ نُصِبَتْ وَ إِلَى الْأَرْضِ كَيفَ سُطِحَتْ‌»؛ «و به کوه‏ها که چگونه برپا داشته شده؟ و به زمین که چگونه گسترده شده است» و... [۲۲].

    در فصل چهارم، به مسئله ریشه کوه‌ها و امتداد آنها در داخل زمین و بررسی نظریه‌های مطرح‌شده در این زمینه پرداخته شده[۲۳] و در فصل پنجم، شواهد دال بر اینکه سطح زمین، در حالت توازن ایزوستازی می‌باشد، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است[۲۴].

    در فصل ششم، به کوه‌ها و مسائل مربوط به آن، در قالب علوم زمین‌شناسی جدید، نگریسته شده و انواع کوه‌ها، شامل کوه‌های آتشفشانی، لایه‌ای، کوه‌های با بلوک‌های شکسته و... مورد مطالعه قرار گرفته است[۲۵].

    در فصل هفتم، به بررسی کیفت کوه‌ها پرداخته شده و مراحل پی‌درپی تکامل ساختمان کوه‌ها، مورد بحث قرار گرفته است. این مراحل عبارتند از: مرحله شکل‌گیری جزایر آتشفشانی؛ مرحله شکل‌گیری رشته‌کوه‌های آند و مرحله شکل‌گیری کوه‌های تصادمی[۲۶].

    در آخرین فصل، به بررسی کیفیت تثبیت زمین، به‌وسیله کوه‌ها پرداخته شده است[۲۷].

    در پایان این جلد، خلاصه‌ای از مطالب مطرح‌شده در خلال این هشت فصل، ارائه گردیده است[۲۸].

    وضعیت کتاب

    در پایان هر جلد، فهرست مطالب، به‌همراه فهرست منابع مورد استناد طرفین محاوره ذکر شده است.

    در پایان جلد اول و سوم، تصاویری از انواع کوه‌ها و لایه‌های زمین، افزوده شده است؛ با این تفاوت که تصاویر جلد نخست، سیاه و سفید، اما تصاویر جلد سوم، رنگی است.

    کتاب فاقد پاورقی می‌باشد.

    پانویس

    1. رک: مقدمه نویسنده، ج1، ص23
    2. ر.ک: همان، ص25
    3. ر.ک: مقدمه اول، ج1، ص5-21
    4. ر.ک: مقدمه دوم، همان، ص23-30
    5. ر.ک: همان، ص25
    6. ر.ک: متن کتاب، همان، ص35-36
    7. ر.ک: همان، ص37-41
    8. ر.ک: همان، ص42
    9. ر.ک: همان، ص43-44
    10. ر.ک: همان، ص45-46
    11. ر.ک: همان، ص52
    12. ر.ک: همان، ص71
    13. ر.ک: همان، ص86
    14. ر.ک: همان، ج2، ص5-24
    15. ر.ک: همان، ص25-44
    16. ر.ک: همان، ص45-64
    17. ر.ک: همان، ص65-82
    18. ر.ک: همان، ج3، ص5-23
    19. ر.ک: همان، ص25-30
    20. ر.ک: همان
    21. ر.ک: همان، ص38
    22. ر.ک: همان، ص38-40
    23. ر.ک: همان، ص42-47
    24. ر.ک: همان، ص48-51
    25. ر.ک: همان، ص52-64
    26. ر.ک: همان، ص65-84
    27. ر.ک: همان، ص86-92
    28. ر.ک: همان، ص93-99

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    پیوندها

    مطالعه کتاب من آیات الإعجاز العلمي في القرآن الکریم در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور