هزار گوهر

هزار گوهر

نام کتاب	هزار گوهر
نام های دیگر کتاب	نهج البلاغه. فارسی - عربی. برگزیده منتخب کلمات قصار حضرت امیر المومنین علی علیه‌السلام از نهج البلاغه با ترجمه روان به نظم و نثر فارسی
پدیدآورندگان	علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول (نويسنده) مجدی، عطاء الله (مترجم)
زبان	فارسی عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏38‎‏/‎‏042‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ﻫ‎‏4
موضوع	شعر فارسی - قرن 14 علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج البلاغه - شعر
ناشر	دفتر نشر فرهنگ اسلامی
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1375 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE3515AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

هزار گوهر(منتخب كلمات قصار اميرالمؤمنين عليه‌السلام) تأليف سيد عطاءالله مجدى است كه در آن هزار و دو سخن از حكمت‌هاى نهج‌البلاغه به همراه ترجمه نثر و نظم آن آمده است. مؤلف درباره انگيزه نگارش كتاب به جستجويى كه از كتاب‌هاى با موضوع نهج‌البلاغه انجام داده و تنها به كتب «نهج‌البلاغه» اثر آقاى محمدعلى انصارى، «كلمات قصار» ترجمه ابوالقاسم حالت به نظم و نثر فارسى(رباعى) و «شرح صد كلمه اميرالمؤمنين على(ع)» كمال‌الدين بن ميثم بحرانى دست يافته، اشاره كرده و مى‌نويسد: «اين بيشتر جستن و كمتر يافتن عزم و اراده مرا براى ترجمه هزار جمله از كلمات نهج‌البلاغه به نثر و نظم روان قابل فهم همگان استوارتر ساخت».

ساختار

كتاب در 22 فصل تنظيم شده است كه البته با كتب منتخب ديگر قدرى تفاوت دارد. در اين كتاب برخى از فصول بر طبق حروف الفبا و تعدادى نيز با كلماتى؛ مانند: همزه مطلقه، همزه امر، اذا، وزن افعل، ايّاك آغاز مى‌شوند. شيوه نگارش بدين ترتيب است كه ابتدا متن حكمت و ترجمه آن و سپس يك دو بيتى در معناى مورد نظر ذكر شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه كتاب درباره سرگذشت و چگونگى گرايش نويسنده به نهج‌البلاغه مى‌خوانيم: «اين بنده كه قريحه شاعرى را از نياكان خود به ويژه ميرزا ابوالقاسم قائم مقام به ارث برده، از آغاز جوانى به سرودن شعر پرداخته، اكنون ديوان اشعارى آماده چاپ دارد، در سال‌هاى اخير به علت خستگى ناشى از سى و هشت سال كار مداوم و توان فرسا در فرهنگ اراك، دفتر شعر و شاعرى را بستم و به گوشه‌اى نشستم؛ زيرا ميل و رغبت لازم را براى ادامه اين كار در خود نمى‌ديدم. در اواسط زمستان 1364ش، يكى از دوستان شاعرم با اصرار مرا به شركت در انجمنى كه هر هفته يك بار در منزل يك از اعضا برپا مى‌شد، دعوت نمود. پذيرفتم و كوشيدم در هر يك از اين نشست‌ها اشعار تازه‌اى از خود بخوانم. بدين سان بلبل خاموش طبعم كم كم شور و نوا از سرگرفت و در خود َآمادگى خاصى براى به وجود آوردن آثار نو احساس نمودم كه نمونه آن همين كتاب و كتاب «لطايف» است كه هنوز چاپ نشده. در اين اثنا به تهران رفتم. در منزل يكى از دوستان كتاب شريف نهج‌البلاغه نظرم را به خود جلب نمود. بر آن شدم كه در آينده به جاى سرودن شعر در زمينه‌هاى گوناگون به ترجمه و نظم كلمات قصار مولا اميرالمؤمنين على(ع) بپردازم. قبلاً نيز بارها اين كتاب را خوانده از گل‌هاى جاويدان بوستانش مشام جان را معطر ساخته، مى‌دانستم پيش از من ديگران نيز تعدادى از اين كلمات گهربار را به رشته نظم كشيده‌اند».

ممكن است، كسى بپرسد كه آيا نيازى به گزينش بخشى از حكمت‌ها از كتاب شريف نهج‌البلاغه كه متن كامل آن در هر خانه‌اى يافت مى‌شود، وجود دارد. وى به اين سؤال اين گونه پاسخ مى‌گويد: «گرچه آن حضرت را تمام مسلمانان مى‌شناسند و كتاب ارجمند نهج‌البلاغه در اكثر خانه‌ها يافت مى‌شود، ولى اولاً اصل اين كتاب به زبان عربى است و ثانياً تا كنون پيروان حضرتش بيشتر به سجاياى اخلاقى و فضائل معنوى؛ مانند راستى، دليرى، بخشندگى، دادگسترى و غيره توجه داشته، با آنكه بيشتر نويسندگان و مترجمان و مفسران و شارحان زبردستى در راه ترجمه و تفسر آثار ادبى و تربيتى آن امام والامقام كوشش بسيار كرده‌اند، مع‌الوصف به جرأت مى‌توان گفت روى كلمات قصار كه بزرگترين شاهكار آن حضرت بوده و همانند آن در هيچ كجا به وجود نيامده تا كنون بدان گونه كه بايد و شايد بررسى و تحقيق نشده و شخصيت ادبى بى‌نظير آن پيشواى بزرگ كاملاً معرفى نگرديده و يا تعدادى از كتاب‌هايى كه در اين زمينه نوشته شده، به علت ترجمه‌هاى تحت‌اللفظى و نارسا و اطناب و تطويل نابجا و غيره قابل استقاده همگان به ويژه نسل جوان نمى‌باشد».

نويسنده در بخش ديگرى از مقدمه ارزشمند خود، به تاريخ آغاز و اتمام و شيوه كار در فراهم آمدن كتاب اشاره كرده و مى‌نويسد: «به هر صورت اين بنده كار خود را با استمداد از درگاه خداوند يكتا از تاريخ پانزدهم بهمن 1364 آغاز كردم. ابتدا تعدادى از دو بيتى‌ها را به نظر اساتيد فن رسانيدم. مورد پسند قرار گرفت و مرا به پيگيرى اين كار برانگيختند، تا سرانجام اين امر در تاريخ پانزدهم مهرماه 1365 پايان يافت».

سيد عطاالله در ترجمه كلمات قصار به نثر كوشش كرده كه 1- اصالت مطالب به خوبى حفظ شود و چيزى از خود كم يا زياد نكند. 2- تا حد امكان ترجمه‌اى خالى از اشتباه و غلط ارائه دهد. 3- چون رعايت كامل دستور زبان فارسى و شيوايى سخن مورد توجه ويژه نويسنده بوده، براى رسيدن مقصود در بعضى موارد ماضى را مضارع، جمع را مفرد، مجهول را معلوم و... ترجمه نموده، در ترجمه به نظم نيز گاهى اضطراراً معانى را در هم فشرده و زمانى ناگزير از بسط سخن گرديده است؛ ولى باز هم كوشيده است تا آنچه سروده مى‌شود، از مفهوم كلمات قصار خارج نشده و بيت‌هاى تكميلى نيز لااقل مستنبط از كل نهج‌البلاغه باشند.

وى تلاش كرده كه كلمات قصار غيرطولانى را برگزيند و از تكرار نابجا خوددارى گردد و چون تعداد زيادى از كلمات قصار به لحاظ معنايى مكرر است، اين كتاب كه با كلمات قصار تلفيقى در حدود يك هزار و يك صد جمله است، گرچه از لحاظ تعداد خيلى كمتر از مجموع آن‌هاست، اما از نظر معنا تقريباً چكيده تمام كلمات مذكور مى‌باشد.

وضعيت كتاب

كتاب به خط زيباى عبدالرضا مجدى نگارش شده است. در ابتداى كتاب فهرست كلى و يك فهرست موضوعى آمده است كه خواننده با مراجعه به آن به راحتى خواهد توانست، مطالب مورد نياز خود را بيابد. همچنين سه تقريظ از جمله تقريظ سيد جعفر شهيدى مترجم شهير نهج‌البلاغه آمده است.

منابع مقاله

متن و مقدمه كتاب

پیوندها

مطالعه کتاب هزار گوهر در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور