بحوث في علم الأصول (مقرر هاشمی شاهرودی): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ':ف' به ': ف') |
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
از ويژگى‌هاى مهم اين كتاب گستردگى مباحث آن است. يكى از نكات بسيار مهم در اعتبار و ارزش علمى نظريات، طرح احتمالات گوناگون هر مسئله مى‌باشد و شهيد [[صدر، محمدباقر|سيد محمد باقر صدر]] در حدّ بالايى از اين ويژگى برخوردار بود. وى، متعرض هيچ مسئله اصولى نشده، مگر آنكه به بررسى تمام صور و احتمالات آن پرداخته است؛ به‌طورى كه عقل از قدرت و توانايى ايشان در اين باره مبهوت مى‌ماند. | از ويژگى‌هاى مهم اين كتاب گستردگى مباحث آن است. يكى از نكات بسيار مهم در اعتبار و ارزش علمى نظريات، طرح احتمالات گوناگون هر مسئله مى‌باشد و شهيد [[صدر، محمدباقر|سيد محمد باقر صدر]] در حدّ بالايى از اين ويژگى برخوردار بود. وى، متعرض هيچ مسئله اصولى نشده، مگر آنكه به بررسى تمام صور و احتمالات آن پرداخته است؛ به‌طورى كه عقل از قدرت و توانايى ايشان در اين باره مبهوت مى‌ماند. | ||
اين ويژگى حتى در سخنان معمولى وى نيز به چشم مى‌خورد. او، هر گاه | اين ويژگى حتى در سخنان معمولى وى نيز به چشم مى‌خورد. او، هر گاه درباره موضوعى صحبت مى‌كرد، هر قدر آن موضوع ساده و عادى بود، آن را به شكلى علمى طرح كرده و با منطقى روشن و قوى تمام احتمالات گوناگون آن را مطرح كرده و به بررسى آن مى‌پرداخت. | ||
ديگر ويژگى كتاب حاضر، ابتكار و نوآورى در طرح بسيارى از مباحث اصولى است. حركت علوم و معارف بشرى و پيشرفت و تكامل آن بر نوآورى و ابتكار استوار است و علما و دانشمندان و محققان در هر ميدانى از ميدان‌هاى علم و معرفت اين ويژگى را دارند. | ديگر ويژگى كتاب حاضر، ابتكار و نوآورى در طرح بسيارى از مباحث اصولى است. حركت علوم و معارف بشرى و پيشرفت و تكامل آن بر نوآورى و ابتكار استوار است و علما و دانشمندان و محققان در هر ميدانى از ميدان‌هاى علم و معرفت اين ويژگى را دارند. | ||
نسخهٔ ۶ آوریل ۲۰۱۷، ساعت ۱۳:۵۴
| نام کتاب | بحوث في علم الأصول (صدر، محمد باقر) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | صدر، محمدباقر (محاضر)
هاشمی شاهرودی، محمود (مقرر) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 159/8 /ص4ب3 |
| موضوع | اصول فقه شیعه - قرن 14 |
| ناشر | مؤسسة دائرة معارف الفقه الاسلامي ج: 1
مرکز الغدير للدراسات الإسلامية ج: 2, 3, 4, 5, 6, 7 |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1417 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2696AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
كتاب «بحوث في علم الاصول»، به زبان عربى، حاوى مجموعه درس‌هاى شهيد آيت‌الله سيد محمد باقر صدر(1350 - 1400ق)، از چهره‌هاى درخشان علماى شيعه در قرن حاضر است.
اين دروس، توسط آيت‌الله سيد محمود هاشمى حسينى، از علماى برجسته حوزه علميّه قم و از شاگردان بزرگ آيت‌الله شهيد سيد محمد باقر صدر، تقرير شده است.
كتاب حاضر، كتابى ارزش‌مند براى دست‌يابى به نظريات اصولى شهيد صدر است. او خود، در تقريظى كه بر كتاب نگاشته، بر ارزش و اعتبار علمى آن تأكيد كرده و آن را مطابق با نظريات و ديدگاه‌هاى اصولى خود دانسته است.
اين كتاب كه حاوى يك دوره كامل علم اصول است، يكى از منابع معتبر مورد استفاده طلاب و فضلاى حوزه علميّه قم، در درس‌هاى خارج اصول است.
ساختار
كتاب، در هفت جلد تنظيم شده است. جلد اول و دوم و سوم، حاوى مباحث دليل لفظى و جلد چهارم و پنجم و ششم و هفتم، مشتمل بر مباحث حجج و اصول عمليه مى‌باشد.
گزارش محتوا
در جلد اول، زير عنوان «تمهيد»، تعريف، موضوع و تقسيم علم اصول مفصلا بررسى شده است. مرحوم شهيد صدر، خود، علم اصول را چنين تعريف كرده است: «علم الاصول هو العلم بالعناصر المشتركة فى الاستدلال الفقهى خاصة التى يستعملها الفقيه كدليل على الجعل الشرعى الكلى». وى، موضوع علم اصول را ادله مشترك در استدلال فقهى مى‌داند.
در زير عنوان «مباحث الدليل اللفظى»، مطالب متنوعى، همچون دلالت لفظى و تفسير آن، استعمال، علائم معناى موضوع‌له، بحث‌هاى لفظى در مورد حروف و هيئات، بحث‌هاى لفظى لغوى و... مطرح شده است.
در جلد دوم، در زير عنوان «مباحث الدليل اللفظى»، بحث‌هاى مربوط به اوامر طرح شده است.
در جلد سوم، در زير عنوان «مباحث الدليل اللفظى»، بحث نواهى، مفاهيم، عام و خاص، مطلق و مقيد و مجمل و مبين ذكر شده است.
در جلد چهارم، در زير عنوان «مباحث الحجج و الاصول العملية»، از تقسيم مباحث حجج و اصول عمليه و مباحث مربوط به قطع و مباحث مربوط به ظن، سخن به ميان آمده است.
در جلد پنجم، در زير عنوان «مباحث الحجج و الاصول العملية»، از اصل برائت، تخيير، احتياط و اقل و اكثر بحث شده است.
در جلد ششم، در زير عنوان «مباحث الحجج و الاصول العملية»، مباحث استصحاب مطرح شده است.
در جلد هفتم، در زير عنوان «مباحث الحجج و الاصول العملية»، از تعارض ادله شرعيه سخن گفته شده است.
از ويژگى‌هاى مهم اين كتاب گستردگى مباحث آن است. يكى از نكات بسيار مهم در اعتبار و ارزش علمى نظريات، طرح احتمالات گوناگون هر مسئله مى‌باشد و شهيد سيد محمد باقر صدر در حدّ بالايى از اين ويژگى برخوردار بود. وى، متعرض هيچ مسئله اصولى نشده، مگر آنكه به بررسى تمام صور و احتمالات آن پرداخته است؛ به‌طورى كه عقل از قدرت و توانايى ايشان در اين باره مبهوت مى‌ماند.
اين ويژگى حتى در سخنان معمولى وى نيز به چشم مى‌خورد. او، هر گاه درباره موضوعى صحبت مى‌كرد، هر قدر آن موضوع ساده و عادى بود، آن را به شكلى علمى طرح كرده و با منطقى روشن و قوى تمام احتمالات گوناگون آن را مطرح كرده و به بررسى آن مى‌پرداخت.
ديگر ويژگى كتاب حاضر، ابتكار و نوآورى در طرح بسيارى از مباحث اصولى است. حركت علوم و معارف بشرى و پيشرفت و تكامل آن بر نوآورى و ابتكار استوار است و علما و دانشمندان و محققان در هر ميدانى از ميدان‌هاى علم و معرفت اين ويژگى را دارند.
اين نيز از ويژگى‌هاى شهيد صدر بود. وى، در بسيارى از علوم اسلامى، مانند علم اصول فقه افق‌هاى جديدى را براى دانشمندان و دانش‌پژوهان اين علم آشكار نمود. او، در بسيارى از مباحث اصولى آراء و نظرياتى جديد ارائه كرده و در طرح آنها شيوه‌هاى ابتكارى فراوانى را به كار برده است.
از ديگر ويژگى‌هاى اين كتاب، شيوه علمى منحصر به فرد آن است. ترتيب مباحث اصولى در اين كتاب، بر ترتيب كتب بسيارى از محققان اين علم برترى دارد.
در اين كتاب، تمام جهات و جوانب گوناگون كلمات علما، به‌خصوص در مسائل مشكل و پيچيده كه اشتباهات فراوانى براى فهم آن به وجود آمده، با عباراتى واضح و وافى بيان شده، سپس به شرح مسئله و تحليل موضوعى و علمى آن پرداخته شده، آن‌گاه طريقه استدلال در هر موضوعى مشخص شده كه آيا در اين مسئله بايد بر برهان و استدلال اعتماد كرد و يا اينكه مسئله، يك مسئله استقرايى و وجدانى است و براى اثبات وجدانى بودن يك مسئله نيز بر صرف ادعا اكتفا نشده، بلكه با شيوه‌اى خاص به برانگيختن و احياى اين وجدان در درون دانش‌پژوهان مى‌پردازد تا خود آنان مسئله را تصديق نمايند و اين نكته با مراجعه به مباحث كتاب بيشتر روشن مى‌شود.
از ديگر ويژگى‌هاى اين كتاب، شيوه منطقى و استدلالى آن است و موافقت استدلال‌ها با واقعيت و وجدان موجب اطمينان نفس در پذيرش آن مى‌گردد.
در اين كتاب سعى شده براى هر فرضيه برهان آورده شود، اگر چه اقامه برهان در آن مسئله سخت و متعذر باشد، مانند مباحث لغوى، عقلى و يا عرفى. اين ويژگى، موجب گشته تا آراء و نظريات مطرح شده در كتاب، وجهه علمى و منطقى به خود گرفته و كمتر مورد نقد و ايراد قرار گيرد.
هم‌چنين موجب گشته قدرت فراوانى در نقد و بررسى و ردّ ديگر نظريات داشته باشد و شاگردانى را تربيت نمايد كه اهل استدلال و منطق باشند و از نزاع‌هاى لفظى و اشتباه در فهم در امان باشند، چرا كه اين نزاع‌هاى لفظى خطرى است كه اكثر ميدان‌هاى علمى را مورد تهديد قرار داده است.
در عين حال، شيوه استدلالى و منطقى اين كتاب، موجب نگشته كه فقط بر يك سرى اصطلاحات صورى اكتفا گردد و از واقعيات و اعتماد بر وجدان سالم غفلت شود، به خصوص در مباحثى كه داراى ملاك‌هاى وجدانى و ذاتى مى‌باشند كه به شيوه‌اى خاص در استدلال و برهان نيازمند است.
اين شيوه، پيوسته به نتايج وجدانى منتهى شده و در آن، برهان و منطق با وجدان سالم و واقعيت متعارض نمى‌گردد.
در اين كتاب، ابتدا مسئله با حس وجدانى درك مى‌شود و سپس براى دفاع از آن، از براهين و استدلال‌هاى منطقى استفاده مى‌گردد و از اين جهت دانش‌پژوهان در اين علم با سنگينى براهين و تكلف آنها و مطابق نبودن آنها با ذوق سليم و وجدان مواجه نمى‌گردند.