۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
«تهذيب اللغة» اثر ابومنصور محمد بن احمد ازهرى از علماى ادب عرب و زبان‌شناس قرن چهارم هجرى است كه در موضوع لغت به زبان عربى در 15 جلد منتشر شده است. | «تهذيب اللغة» اثر ابومنصور محمد بن احمد ازهرى از علماى ادب عرب و زبان‌شناس قرن چهارم هجرى است كه در موضوع لغت به زبان عربى در 15 جلد منتشر شده است. | ||
گردآورى لغاتى كه مؤلف خود مستقيماً از عرب باديه‌نشين شنيده و نيز تصحيح و تهذيب كلماتى كه در ثبت و ضبط قرائت و كتابتشان خطا و تصحيف رخ داده انگيزه مؤلف | گردآورى لغاتى كه مؤلف خود مستقيماً از عرب باديه‌نشين شنيده و نيز تصحيح و تهذيب كلماتى كه در ثبت و ضبط قرائت و كتابتشان خطا و تصحيف رخ داده انگيزه مؤلف از نگارش كتاب بوده است. بر همين اساس كتابش را به تهذيب اللغه نامگذارى كرده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
كتاب با مقدمه‌ى نسبتاً مفصلى آغاز شده كه حاوى چگونگى تشكيل و تدوين لغت‌نامه‌ها، منابعى كه لغت‌نامه‌نويسان از آنها استفاده مى‌كنند، همچنين اقسام لغت‌نامه‌هاى عربى قديم و جديد است. در ادامه مقدمه‌اى در مورد لغت‌نامه «تهذيب اللغه» و در پايان مقدمه‌اى به قلم استاد عبدالسلام هارون كه در آن زندگينامه مؤلف | كتاب با مقدمه‌ى نسبتاً مفصلى آغاز شده كه حاوى چگونگى تشكيل و تدوين لغت‌نامه‌ها، منابعى كه لغت‌نامه‌نويسان از آنها استفاده مى‌كنند، همچنين اقسام لغت‌نامه‌هاى عربى قديم و جديد است. در ادامه مقدمه‌اى در مورد لغت‌نامه «تهذيب اللغه» و در پايان مقدمه‌اى به قلم استاد عبدالسلام هارون كه در آن زندگينامه مؤلف و علمائى كه در اين كتاب از آنها نام برده شده آمده است. در آخر نيز نسخ خطى كتاب و رموز تصحيح ذكر شده است. | ||
در ابتداى جزء اول مقدمه‌اى از مؤلف | در ابتداى جزء اول مقدمه‌اى از مؤلف آمده است كه مانند ديگر قاموس‌نويسان بزرگ، حاوى بحثى تاريخى درباره‌ى زبان عرب و تكوين علم لغت و منابع مهم لغوى است. اين مباحث هم براى شناخت منابع و شيوه‌ى نقد و بررسى ازهرى و هم براى آشنايى با آراء لغوى و زبان‌شناختى او، ضرورى است. او پس از بيان اهميت علم لغت در شناخت قرآن و سنت نبوى و اشاره به احساس نياز عربها به شناخت زبان و لغت خويش پس از رحلت پيامبر (ص) از وسعت اين زبان و كثرت واژه‌هاى آن سخن مى‌گويد و پس از آن به گرفتارى خويش به دست قرمطيان سخن گفته و در ادامه فهرستى كه شامل چند طبقه از مؤلف انى كه به زعم او درخور اعتمادند به دست مى‌دهد. سپس نوبت به مؤلف انى مى‌رسد كه كتابهاى خود را از مطالب درست و نادرست انباشتند و در خور اعتماد نيستند نام مى‌برد و با ذكر نام برخى از آنان به سختى بر ايشان و آثارشان مى‌تازد. در ميان اين مؤلف ان، ليث بن مظفر، [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] و ابن دريد از همه مشهورترند. بخش آخر مقدمه ازهرى به شرح ساختار كتاب و شيوه‌ى تنظيم كلمات در آن اختصاص يافته است. | ||
دو باب القاب الحروف و مدارجها، و باب أحياز الحروف اولين ابواب كتاب است. در اين دو باب به جايگاه اداء حروف و نامگذارى بر اساس اداء حروف بوسيله زبان و يا بوسيله لب و حلق اشاره شده است. بعض از حروف مثل همزه و ياء و واو كه جايگاهى ندارند و در هوا تلفظ مى‌شوند را جوف مى‌گويد. سپس اقسام كلمات از حيث ثلاثى، رباعى و خماسى، معتل و اقسام آن مورد بررسى قرار گرفته است. | دو باب القاب الحروف و مدارجها، و باب أحياز الحروف اولين ابواب كتاب است. در اين دو باب به جايگاه اداء حروف و نامگذارى بر اساس اداء حروف بوسيله زبان و يا بوسيله لب و حلق اشاره شده است. بعض از حروف مثل همزه و ياء و واو كه جايگاهى ندارند و در هوا تلفظ مى‌شوند را جوف مى‌گويد. سپس اقسام كلمات از حيث ثلاثى، رباعى و خماسى، معتل و اقسام آن مورد بررسى قرار گرفته است. | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
ث- كتاب الرباعى من حرف العين، واژه‌هايى كه حروف اصلى آن چهار حرف باشد و در آن حرف عين باشد. | ث- كتاب الرباعى من حرف العين، واژه‌هايى كه حروف اصلى آن چهار حرف باشد و در آن حرف عين باشد. | ||
ج- باب خماسى حرف العين، كه واژه‌هايى كه پنج حرف اصلى را دارا باشند مشروط به اينكه حرف عين در آن باشد. مؤلف | ج- باب خماسى حرف العين، كه واژه‌هايى كه پنج حرف اصلى را دارا باشند مشروط به اينكه حرف عين در آن باشد. مؤلف قائل است كه فقط اسامى در اين باب جاى مى‌گيرند و جايى براى افعال در اين باب نيست. | ||
در ساير مجلدات كتاب نيز به ترتيب واژه‌هاى ساير حروف بررسى شده است. | در ساير مجلدات كتاب نيز به ترتيب واژه‌هاى ساير حروف بررسى شده است. | ||
در پايان هر جلد نيز اسلوب مؤلف | در پايان هر جلد نيز اسلوب مؤلف در تدوين كتاب راديده مى‌شود. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||