جامع الآثار فی السیر و مولد المختار

‏جامع الآثار في السير و مولد المختار

نام کتاب	‏جامع الآثار في السير و مولد المختار
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	قیسی دمشقی، محمد بن عبدالله (نويسنده) کمال،ابويعقوب نشات (محقق)
زبان	عربي
کد کنگره
موضوع
ناشر	دار الفلاح للبحث العلمي و تحقيق التراث
مکان نشر	مصر - فيوم
سال نشر	2010م , 1431ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE21855AUTOMATIONCODE

معرفی اجمالی

جامع الآثار فی السیر و مولد المختار، اثر محمد بن عبدالله قیسی دمشقی (متوفی 842ق)، با تحقیق ابویعقوب نشأت کمال، موسوعه ای است حدیثی و تاریخی پیرامون سیره و چگونگی ولادت پیامبر(ص) و حوادث و وقایع مربوط به آن حضرت که به زبان عربی و در قرن نهم قمری نوشته شده است.

ساختار

کتاب با سه مقدمه از ناشر، محقق و نویسنده آغاز و مطالب در هشت جلد، تنظیم شده است.

نویسنده در این کتاب، روش بدیعی را به کار برده است؛ بدین شرح که بین روش تاریخی سیره نویسان و تاریخ نویسان (شرح وقایع و حوادث از جنبه تاریخی) و روش محدثین (نقد روایات و بیان صحیح و سقیم آن‌ها از جنبه حدیثی)، جمع کرده است. وی از شواهد، روایات و اخبار فراوانی برای بیان مسئله واحد، استفاده نموده و در خلال این شواهد، به نقد و بررسی سند روایات و اخبار و بیان احوال رجال و جرح و تعدیل آن‌ها پرداخته است.

نویسنده در تدوین کتاب خویش، علاوه بر صحاح سته، از منابع معتبر فراوانی استفاده کرده است که برخی از آن‌ها عبارتند از: «الغرر فی الطوالات» رویانی؛ «دلائل النبوة» بیهقی؛ «دلائل النبوة» ابن صاعد؛ «مختصر العین» ابوعبدالله محمد بن عبدالله خطیب؛ «جزء فی ذکر ما جری فی أمر الخمس و فدک» ابوحفص عمر بن شاهین؛ «مدح لابسی الصوف علی الدیانة و الصفاء و ذم لابسها علی الخیانة و الجفاء» ابونعیم؛ «مختصر العین» زبیدی؛ «اللباء و اللبن» ابوزید انصاری؛ «المجمل» ابن فارس؛ «طوال الأحادیث و الأخبار» ابوموسی مدینی؛ «الأفعال» ابن قطاع؛ «المحکم» ابن سیده؛ «مسند المقلین» دعلج؛ «دلائل النبوة» قاسم بن ثابت؛ «المواعظ و الوصایا» ابوعبدالرحمن سلمی؛ «اللقط» برقانی؛ «تاریخ الإسلام» ذهبی؛ «تاریخ دمشق» ابن عساکر و....

گزارش محتوا

در مقدمه ناشر، به این نکته اشاره گردیده است که مطالعه پیرامون سیره و زندگانی پیامبر(ص) و تدبر در حوادث و وقایعی که برای ایشان رخ داده و نحوه برخورد آن حضرت با این وقایع، برای هر مسلمانی، دارای ارزش و اهمیت می‌باشد؛ زیرا ایشان، اسوه و سرمشق انسان‌ها و تجسم عینی دین اسلام است.

در مقدمه محقق، ابتدا مطالبی پیرامون عنایت و توجه ویژه اهل علم به سیره نبوی و ویژگی‌ها و شمایل ایشان و کتاب‌هایی که در این زمینه، به نگارش درآمده مطرح شده و سپس، ضمن تعریف اثر حاضر، به مسائلی همچون مصادر مورد استفاده نویسنده، توثیق نسبت کتاب به مصنف، نسخ خطی کتاب و اقدامات تحقیقی صورت گرفته در آن پرداخته شده و در پایان، زندگی نامه مفصلی از نویسنده، ارائه گردیده است.

در مقدمه نویسنده، به موضوع کتاب و اهمیت پرداختن به سیره نبوی اشاره شده است.

جلد اول، شش فصل را در خود جای داده است. در فصل نخست، به بشارات کتب قدیمی به ظهور، نبوت و پیامبری حضرت محمد(ص) اختصاص یافته است.

در فصل دوم و سوم، به خصوصیات و ویژگی‌های ذکرشده برای پیامبر(ص) در انجیل و بشارت‌های حضرت عیسی(ع) در مورد ایشان، اختصاص یافته است.

در فصل سوم و چهارم، مطالبی پیرامون بشارت به ظهور آخرین پیامبر در نوشته‌های پیشینیان و نیز در صحف حضرت موسی(ع) مطرح گردیده و در فصل ششم، به فضیلت برگزیده شدن آن حضرت بر سایر مخلوقات اشاره شده است.

جلد دوم، دارای دو فصل می‌باشد. فصل نخست، به نسب شناسی پیامبر(ص) تا حضرت آدم اختصاص یافته و شرح حال هریک از اجداد ایشان، که به ترتیب عبارتند از عبدالله بن عبدالمطلب، عبدالمطلب، عبدمناف، قصی، کلاب، کعب بن غالب، لؤی بن غالب، غالب بن فهر، فهر بن مالک، مالک بن نضر، نضر بن کنانه، کنانة بن نزار، خزیمة بن مدرکه، مدرکة بن الیاس، مضر بن نزار، نزار بن معد، معد بن عدنان و عدنان، بیان شده و در پایان، شرح حال آمنه(س) مادر ایشان و ماجرای خلقت حضرت آدم(ع) و حوا(س) ذکر گردیده است.

فصل دوم، در مورد چگونگی تولد و حوادثی است که هنگام تولد آن حضرت رخ داد.

ادامه حوادث مربوط به مولد پیامبر(ص) و اسامی آن حضرت در جلد سوم آمده است که از جمله آن حوادث عبارتند از: ماجرای اصحاب فیلم و هلاکت ایشان؛ شکسته شدن ایوان کسری؛ خاموش شدن آتش آتشکده‌ها و....

مسائل مربوط به رضاع، چگونگی پرورش و رشد و نمو، همسران، بعثت، معراج و وفات آن حضرت، در فصلی در این جلد و جلد چهارم تا هشتم ذکر گردیده است.

از جمله ویژگی‌های کتاب که نشان دهنده وسعت اطلاعات و اشراف نویسنده به موضوع مورد بحث می‌باشد، استفاده وی از منابع فراوان و معتبری می‌باشد که بدان اشاره گردید.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب هر جلد در انتهای همان جلد و سایر فهارس، در انتهای جلد هشتم آمده است که عبارتند از فهرست‌های: آیات؛ احادیث؛ اعلام؛ شعر؛ شعوب و قبایل؛ ایام و غزوات؛ اماکن؛ شهرها؛ فرق و مذاهب؛ مصنفات واردشده در نص و فهرست مطالب مجلدات.

در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ، توضیحات جامع و مفصلی پیرامون برخی از مطالب متن داده شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.