بوم‌شناسی تاریخی جریان‌های فکری اصحاب ائمه علیهم‌السلام (با تأکید بر دو مفهوم امامت و عقل) از 95 تا 260ق: تفاوت میان نسخه‌ها

فرضیه نخست نوشتار حاضر چنین تعریف شده است: «حضور امامان ـ علیهم السلام ـ مهاجرت گسترده شیعیان و حضور وکلای ائمه ـ علیهم السلام ـ در بوم‌های مختلف و نزدیکی به ساختار قدرت سیاسی، موجبات شکل‌گیری پایگاه‌های تاریخی و بوم‌های مختلف اصحاب ائمه ـ علیهم السلام ـ را فراهم آورده است».

فرضیه سوم کتاب «تضارب آرا با دیگر گروه‌های اسلامی، لزوم اجتهاد فردی و حضور گروه‌های شهری از عوامل شکل‌گیری پایگاه‌های عقل‌گرای اصحاب ائمه ـ علیهم السلام ـ بوده است».

کتاب حاضر در گام نخست در پی شناسایی بوم ـ شهرهای اصلی اصحاب ائمه ـ علیهم السلام ـ از زمان امام باقر ـ علیه السلام ـ تا امام عسکری ـ علیه السلام ـ (95 ـ 260 ق) می‌باشد که در آنها جریان‌های فکری خاصی پیرامون دو موضوع «امامت» و «عقل» وجود داشته است. به این منظور شش بوم ـ شهر شناسایی شد؛ مدینه، کوفه، قم، ری، شهرهای خراسان و ماوراء النهر خصوصا نیشابور و بغداد. به نظر می‌رسد شهرهای کوفه، بغداد، شهرهای خراسان و ماوراء النهر غالباً رویه‌ای عقلانی و کلامی را پیگیری و در مقابل قم و ری نیز بیشتر حدیث‌گرا بودند، علاوه بر این بوم ـ شهر مدینه نیز حد وسط این مسیر را طی می‌کرده است. همچنین پس از آن که بوم ـ شهرهای اصلی اصحاب ائمه شناسایی شدند، مشخص گردید چهار جریان فکری عمده پیرامون امامت ( در دوره مورد نظر) در تمامی این شهرها (با شدت و ضعف متفاوت) حضور داشتند:

کوتاه سخن آن که مجموع فصول مورد نظر، در پی رسیدن به این پرسش کلیدی و کلی است که «بوم‌های مختلف اصحاب ائمه ـ علیهم السلام ـ چه تأثیری بر مفاهیم امامت و عقل داشته است؟»<ref> [https://www.historylib.com/books/2495 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>