۶۱٬۱۸۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''اسلام و تعلیم و تربیت'''، تألیف سید محمدباقر حجتی، اثری است دو بخشی که در آن کوشش شده با بهره‌گیرى از کتاب و سنت مکتوب، گوشه‌‌‌هایى از تعلیم و تربیت اسلامى بازگو شود. نگارنده از دیدگاههاى دانشمندان مسلمان و برخى غربیان نیز سود جسته است تا در نهایت با توجه به آراى نوین تربیتى، به گذشته تعلیم و تربیت اسلامى نظر شده باشد و از این رهگذر، هم معلوم آید که اسلام قرن‌ها پیش از دیگران، رموز و حقایق تربیتى را گوشزد کرده است، و هم روشن شود که پیشینیان ما، کودکان خود را چگونه تربیت مى‌کردند. این آشنایى مى‌تواند ما را در گشودن گره‌هاى تربیتى امروزین یاورى کند. | '''اسلام و تعلیم و تربیت'''، تألیف سید محمدباقر حجتی، اثری است دو بخشی که در آن کوشش شده با بهره‌گیرى از کتاب و سنت مکتوب، گوشه‌‌‌هایى از تعلیم و تربیت اسلامى بازگو شود. نگارنده از دیدگاههاى دانشمندان مسلمان و برخى غربیان نیز سود جسته است تا در نهایت با توجه به آراى نوین تربیتى، به گذشته تعلیم و تربیت اسلامى نظر شده باشد و از این رهگذر، هم معلوم آید که اسلام قرن‌ها پیش از دیگران، رموز و حقایق تربیتى را گوشزد کرده است، و هم روشن شود که پیشینیان ما، کودکان خود را چگونه تربیت مى‌کردند. این آشنایى مى‌تواند ما را در گشودن گره‌هاى تربیتى امروزین یاورى کند. | ||
==بخش اول== | |||
در بخش اول، تنها از تربیت و پرورش کودک یاد شده است. این بخش، روى‌هم‌رفته چنان پرداخته شده است که بتواند پاره‌اى از مسائل تربیتى را فراروى پدر و مادر نهد تا دریابند براى پرورش نسل سالم چه باید کرد. این مسائل از مراحل پیش از تشکیل جنین تا دوران آموزشگاهى را دربر مى‌دارد. از مقدمه که بگذریم مطالب این بخش در چهار بهره سامان یافته است: | در بخش اول، تنها از تربیت و پرورش کودک یاد شده است. این بخش، روى‌هم‌رفته چنان پرداخته شده است که بتواند پاره‌اى از مسائل تربیتى را فراروى پدر و مادر نهد تا دریابند براى پرورش نسل سالم چه باید کرد. این مسائل از مراحل پیش از تشکیل جنین تا دوران آموزشگاهى را دربر مى‌دارد. از مقدمه که بگذریم مطالب این بخش در چهار بهره سامان یافته است: | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۱: | ||
پس از این به تأثیر شخصیت اخلاقى معلم و مربى بر کودک مى‌رسد و پس از کاوش در این نکته، از فضایل و رذایل اخلاقى کودک مى‌گوید آنگاه به مقوله مهم بازى کودک مى‌پردازد و سه نظریه را در این باب یاد مى‌کند. سپس به تعدیل غریزۀ جنسى در کودک و راه‌حل آن اشاره مى‌کند. نویسنده چون به اینجا مى‌رسد به احتیاج بشر به تربیت اخلاقى مى‌پردازد و اهمیت این دست تربیت را در اسلام یاد مى‌کند و از تأثیر تربیت در اخلاق؛ یعنى، امکان تغییر و تهذیب اخلاق مى‌گوید و از دیدگاههاى گوناگون به این مسئله مى‌نگرد و با بحث لزوم آغاز تربیت از دوران کودکى، کتاب را به پایان مى‌برد. | پس از این به تأثیر شخصیت اخلاقى معلم و مربى بر کودک مى‌رسد و پس از کاوش در این نکته، از فضایل و رذایل اخلاقى کودک مى‌گوید آنگاه به مقوله مهم بازى کودک مى‌پردازد و سه نظریه را در این باب یاد مى‌کند. سپس به تعدیل غریزۀ جنسى در کودک و راه‌حل آن اشاره مى‌کند. نویسنده چون به اینجا مى‌رسد به احتیاج بشر به تربیت اخلاقى مى‌پردازد و اهمیت این دست تربیت را در اسلام یاد مى‌کند و از تأثیر تربیت در اخلاق؛ یعنى، امکان تغییر و تهذیب اخلاق مى‌گوید و از دیدگاههاى گوناگون به این مسئله مى‌نگرد و با بحث لزوم آغاز تربیت از دوران کودکى، کتاب را به پایان مى‌برد. | ||
در بخش دوم، پاره‌اى مسائل آموزشى اسلام به کوتاهى بررسى شده است. نگارنده بیشتر در پى بازگویى آداب تعلیم و تربیت در اسلام است؛ اما پیش از آن در آغاز به تفاوت معناشناختى تعلیم با تربیت اشارت دارد. آنگاه با رویکردى تاریخى و کوتاه به مراکز تعلیم در اسلام و خدمتهاى مسلمانان و ایرانیان مسلمان به دانش و فرهنگ بشر مى‌پردازد. سپس از ارزش دانش و دانشمند از نگاه اسلام، با الهام از گفتار شهید ثانى یاد مى‌کند و با برگردان بخش‌‌هایى از کتاب«منیة المرید فى آداب المفید و | ==بخش دوم== | ||
در بخش دوم، پاره‌اى مسائل آموزشى اسلام به کوتاهى بررسى شده است. نگارنده بیشتر در پى بازگویى آداب تعلیم و تربیت در اسلام است؛ اما پیش از آن در آغاز به تفاوت معناشناختى تعلیم با تربیت اشارت دارد. آنگاه با رویکردى تاریخى و کوتاه به مراکز تعلیم در اسلام و خدمتهاى مسلمانان و ایرانیان مسلمان به دانش و فرهنگ بشر مى‌پردازد. سپس از ارزش دانش و دانشمند از نگاه اسلام، با الهام از گفتار شهید ثانى یاد مى‌کند و با برگردان بخش‌‌هایى از کتاب«منیة المرید فى آداب المفید و المستفید» شهید به فارسى، به شرح آیین تعلیم و تربیت در اسلام مى‌نشیند. کتاب داراى مقدمه و هشت‌پاره سخن است: | |||
1-تفاوت مفهوم تربیت با تعلیم: در این فراز، تربیت و پس از آن تعلیم، تعریف و مفهوم آن دو اندکى تحلیل مى‌شود. معنا و کاررفت آنها با یکدیگر سنجیده مى‌شود تا برآید که تربیت مفهومى گسترده‌تر از تعلیم دارد؛ تعلیم خود جزوى از تربیت و از ابزار آن است. تعلیم تنها به کار پرورش عقلانى متربى مى‌آید؛ اما تربیت همه ساحتهاى وجودى او را بارمى‌آورد. بنابراین، مفهوم تعلیم و تربیت یکى نیست گرچه از برخى جهات به هم مى‌مانند. این تفاوت معناشناختى، مورد توجه دانشمندان اسلامى و برخى غربیان بوده است. نگارنده با اشارتى کوتاه به تقدم تربیت بر تعلیم، این سخن را پایان مى‌دهد. | 1-تفاوت مفهوم تربیت با تعلیم: در این فراز، تربیت و پس از آن تعلیم، تعریف و مفهوم آن دو اندکى تحلیل مى‌شود. معنا و کاررفت آنها با یکدیگر سنجیده مى‌شود تا برآید که تربیت مفهومى گسترده‌تر از تعلیم دارد؛ تعلیم خود جزوى از تربیت و از ابزار آن است. تعلیم تنها به کار پرورش عقلانى متربى مى‌آید؛ اما تربیت همه ساحتهاى وجودى او را بارمى‌آورد. بنابراین، مفهوم تعلیم و تربیت یکى نیست گرچه از برخى جهات به هم مى‌مانند. این تفاوت معناشناختى، مورد توجه دانشمندان اسلامى و برخى غربیان بوده است. نگارنده با اشارتى کوتاه به تقدم تربیت بر تعلیم، این سخن را پایان مى‌دهد. | ||