۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب'
جز (جایگزینی متن - ': ==' به '==') |
جز (جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب') |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
== معرفى اجمالى | == معرفى اجمالى کتاب == | ||
«اعتقادات فرق المسلمين و المشركين» نوشته امام فخرالدين رازى(543يا544-606ق.) | «اعتقادات فرق المسلمين و المشركين» نوشته امام فخرالدين رازى(543يا544-606ق.) کتابى است به زبان عربى در ذكر نام و برخى از اصول عقايد فرقه‌هاى اسلامى و بعضى فرق غير اسلامى. | ||
نام | نام کتاب در يكى از دو نسخه خطى موجود آن به صورت کتاب الفرق فى شرح احوال مذاهب المسلمين و المشركين آمده است. | ||
مقايسه اين | مقايسه اين کتاب با آثار مشابه نشان مى‌دهد كه اثر رازى به رغم ايجاز به دليل اشتمال بر نام و عنوان مهم‌ترين فرقه‌هاى اسلامى و منسوب به اسلام و همچنين فرقه‌هاى اديان مسيحى و يهودى و زردشتى و نيز زبان ساده و سهلى كه در بيان اعتقادات اين فرقه‌ها به كار رفته و هم به خصوص از اين جهت كه نويسنده از هر اظهارنظرى خوددارى كرده و مورخ‌وار به موضوع نگريسته ممتاز است. | ||
== ساختار | == ساختار کتاب == | ||
کتاب حاضر شامل مقدمه‌اى به قلم محقق؛ دكتر محمد زينهم محمد عزب و 10 باب مى‌باشد. | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
کتاب شامل ده باب است به اين شرح: | |||
باب اول، در فرقه‌هاى معتزله شامل سه فصل. در فصل اول از مشتركات اين فرقه‌ها سخن رفته، در فصل دوم وجه تسميه معتزله ذكر شده و در فصل سوم از هفده فرقه اين نحله كلامى؛ از جمله غيلانيه، واصليه، هذيليه، نظاميه، و وجه تسميه هر يك و ويژگى اعتقادى و وجوه تمايز آنها ياد شده است. | باب اول، در فرقه‌هاى معتزله شامل سه فصل. در فصل اول از مشتركات اين فرقه‌ها سخن رفته، در فصل دوم وجه تسميه معتزله ذكر شده و در فصل سوم از هفده فرقه اين نحله كلامى؛ از جمله غيلانيه، واصليه، هذيليه، نظاميه، و وجه تسميه هر يك و ويژگى اعتقادى و وجوه تمايز آنها ياد شده است. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
باب دهم، در 6 فصل درباره فرقه‌هايى است كه اسما و رسما بيرون از اسلام‌اند. فصل اول درباره فرقه‌هاى يهود چون عنانيه، عيسويه، معاريه و سامريه است. رازى عيسويه را پيروان عيسى بن يعقوب اصفهانى دانسته كه نبوت پيامبر اسلام را قبول دارند؛ ولى بر آنند كه محمد بر عرب مبعوث شد، نه بر عجم و بنى اسرائيل. فصل دوم در شرح فرقه‌هاى مسيحى است كه در آن ميان فرقه ملكانيه، يعقوبيه، فرفوريسيه،(فيلسوفى كه عقايد مسيحيت را بر بنياد آراى فلسفى استوار كرد) و ارمنوسيه ذكر شده‌اند. فصل سوم در فرقه‌هاى مجوسى است كه رازى از ميان آنها تنها از زردشتيان ياد كرده است. | باب دهم، در 6 فصل درباره فرقه‌هايى است كه اسما و رسما بيرون از اسلام‌اند. فصل اول درباره فرقه‌هاى يهود چون عنانيه، عيسويه، معاريه و سامريه است. رازى عيسويه را پيروان عيسى بن يعقوب اصفهانى دانسته كه نبوت پيامبر اسلام را قبول دارند؛ ولى بر آنند كه محمد بر عرب مبعوث شد، نه بر عجم و بنى اسرائيل. فصل دوم در شرح فرقه‌هاى مسيحى است كه در آن ميان فرقه ملكانيه، يعقوبيه، فرفوريسيه،(فيلسوفى كه عقايد مسيحيت را بر بنياد آراى فلسفى استوار كرد) و ارمنوسيه ذكر شده‌اند. فصل سوم در فرقه‌هاى مجوسى است كه رازى از ميان آنها تنها از زردشتيان ياد كرده است. | ||
فصل چهارم، درباره ثنويت و 4 فرقه آن(مانوى، ديصانى، مزدكى و مرقونيه) است. فصل پنجم، درباره صبائيه(صابئه) و فصل ششم در احوال فلاسفه است. رازى در اين فصل به برخى عقايد فيلسوفان اشاره كرده و ارسطو را بزرگ‌ترين آنها و ابوعلى سينا را بزرگ‌ترين شارح او دانسته و متذكر شده كه خود او بخشى مهم از عمر را صرف فلسفه كرده و | فصل چهارم، درباره ثنويت و 4 فرقه آن(مانوى، ديصانى، مزدكى و مرقونيه) است. فصل پنجم، درباره صبائيه(صابئه) و فصل ششم در احوال فلاسفه است. رازى در اين فصل به برخى عقايد فيلسوفان اشاره كرده و ارسطو را بزرگ‌ترين آنها و ابوعلى سينا را بزرگ‌ترين شارح او دانسته و متذكر شده كه خود او بخشى مهم از عمر را صرف فلسفه كرده و کتاب‌هايى چون نهاية العقول، المباحث المشرقية، کتاب الملخص و شرح اشارات را در همين علم نوشته است. او همچنين تصريح كرده كه شمارى از آثارش مشتمل بر شرح اصول دين و ابطال شبهه‌هاى فلاسفه و ساير مخالفان است؛ ولى دشمنان و حاسدان بر دين او طعنه‌ها زده و او را خارج از مذهب اهل تسنن دانسته‌اند. رازى در اين مقام به دفاع از خود برخاسته و اتهام بددينى را رد كرده و نه از دشمنانش كه او را متهم داشته‌اند، بلكه از دوستانش اظهار شگفتى كرده كه چرا به دفاع از او برنخاسته‌اند. | ||
== وضعيت | == وضعيت کتاب == | ||
اين | اين کتاب يك بار به تحقيق على سامى النشّار(قاهره، 1356ق.) منتشر شده است. | ||
لازم به ذكر است كه در تحقيق ديگرى كه از اين | لازم به ذكر است كه در تحقيق ديگرى كه از اين کتاب صورت گرفته، در پاورقى آن توضيحاتى جامع و كامل راجع به مباحث موجود در کتاب آمده كه توسط "طه عبدالرئوف سعد مصطفى الهوارى" نوشته شده است و اين قسمت به نام "المرشد الامين الى اعتقادات فرق المسلمين و المشركين" نام گرفته است. از آنجا كه فخررازى در بيان مطالب بسيار مختصر و موجز سخن گفته، اين دو نويسنده سعى كرده‌اند تا توضيح بيشترى درباره مطالب و اعتقادات فرق بياورند. فخر رازى درباره اعتقادات فرق تنها به عقيده كلى حاكم بر فرقه‌ها اشاره كرده است؛ اما در قسمت المرشدالامين ... درباره جزئيات عقيده آنها نيز سخن آمده است. | ||
اما نسخه حاضر در برنامه به همراه پاورقى‌هاى محقق و فهرست‌هاى ذيل منتشر شده است: | اما نسخه حاضر در برنامه به همراه پاورقى‌هاى محقق و فهرست‌هاى ذيل منتشر شده است: | ||
اعلام، اماكن جغرافيايى، طوائف و بطون و قبايل، | اعلام، اماكن جغرافيايى، طوائف و بطون و قبايل، کتاب‌هايى كه در متن از آنها نام برده شده و فهرست مطالب. | ||
== منابع== | == منابع== | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
1- سجادى، صادق، فرهنگ آثار ايرانى-اسلامى، ج1، ص275. | 1- سجادى، صادق، فرهنگ آثار ايرانى-اسلامى، ج1، ص275. | ||
2- متن | 2- متن کتاب. | ||
3- سايت طهور. | 3- سايت طهور. | ||