کعبی، عبدالله بن احمد: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۵: خط ۴۵:
'''عبدالله بن احمد کعبی''' (متوفای 319ق)، فقیه، ادیب، مفسر و از متکلمان مشهور معتزله بغداد
'''عبدالله بن احمد کعبی''' (متوفای 319ق)، فقیه، ادیب، مفسر و از متکلمان مشهور معتزله بغداد


== ولادت ==
== نام و نسب و زادگاه ==
عبدالله بن احمد بن محمد بن محمود مشهور به ابوالقاسم کعبی بلخی، از طبقه هشتم معتزله و از معتزلیان بغداد به شمار می‌رود.<ref>ر.ک: نبها، خضر محمد، ص5</ref>  
عبدالله بن احمد بن محمد بن محمود، مشهور به ابوالقاسم کعبی بلخی، از طبقه هشتم معتزله و از معتزلیان بغداد بشمار می‌رود.<ref>ر.ک: نبها، خضر محمد، ص5</ref>  


کعبی اهل خراسان بوده و به دلیل پیوند موالات خانواده‌ی وی با قبیله‌ی عربی کعب که در اهواز سکونت داشته‌اند، به کعبی شهرت داشته و به سبب زادگاهش بلخ، بلخی نامیده می‌شده است. گاه نیز به خاطر گرایش فقهی‌اش، حنفی خوانده می‌شده است. او از پیشوایان معتزله و از متکلمان و مفسران مشهور اوایل قرن چهارم هجری به شمار می‌آید.<ref>ر.ک: خرقانی، حسن؛ رستمی، علی اکبر؛ فهیمی، سیدمحمدعلی، ص 225</ref>
کعبی اهل خراسان بوده و به دلیل پیوند موالات خانواده‌ی وی با قبیله‌ی عربی کعب که در اهواز سکونت داشته‌اند، به کعبی شهرت داشته و به سبب زادگاهش بلخ، بلخی نامیده می‌شده است. گاه نیز به‌خاطر گرایش فقهی‌اش، حنفی خوانده می‌شده است. او از پیشوایان معتزله و از متکلمان و مفسران مشهور اوایل قرن چهارم هجری بشمار می‌آید.<ref>ر.ک: خرقانی، حسن؛ رستمی، علی اکبر؛ فهیمی، سیدمحمدعلی، ص 225</ref>


 تاریخ تولد و چگونگی زندگی‌اش به‌درستی مشخص نیست.
 تاریخ تولد و چگونگی زندگی‌اش به‌درستی مشخص نیست.


== تحصیلات ==
== تحصیلات ==
او سالیان درازی را در بغداد نزد بزرگان کلام اعتزالی دانش فرا گرفته که معروف‌ترین آنها [[ابوالحسین خیاط]] (متوفای۳۰۰ق) است که بعد از او نیز ریاست معتزله بغداد را برعهده گرفت.<ref>ر.ک: نبها، خضر محمد، ص8</ref>
او سالیان درازی را در بغداد نزد بزرگان کلام اعتزالی دانش فراگرفته که معروف‌ترین آنها [[ابوالحسین خیاط]] (متوفای۳۰۰ق) است که بعد از او نیز ریاست معتزله بغداد را برعهده گرفت.<ref>ر.ک: نبها، خضر محمد، ص8</ref>


[[ابوالحسین علی بن عیسی]] از دیگر اساتید بلخی به شمار می‌رود که به گفته خود او در محضرش شاگردی کرده است.
[[ابوالحسین علی بن عیسی]] از دیگر اساتید بلخی بشمار می‌رود که به گفته خود او در محضرش شاگردی کرده است.


آخرین استادی که برای بلخی نام برده شده [[ابو عثمان عسال]] است. او که در اصفهان زندگی می‌کرده از عالمان شهر اصفهان بوده که منزل او را مجمع اهل فضل گفته‌اند. احتمالا ابوالقاسم بلخی در مسافرت‌هایش بین بلخ - بغداد در اصفهان از محضر او استفاده می‌نموده است.
آخرین استادی که برای بلخی نام برده شده [[ابو عثمان عسال|ابوعثمان عسال]] است. او که در اصفهان زندگی می‌کرده از عالمان شهر اصفهان بوده که منزل او را مجمع اهل فضل گفته‌اند. احتمالا ابوالقاسم بلخی در مسافرت‌هایش بین بلخ - بغداد در اصفهان از محضر او استفاده می‌نموده است.


درباره شاگردان ابوالقاسم بلخی باید گفت که ملل و نحل‌نگاران پیروان بلخی را «کعبیه» نام نهاده‌اند. همچنان که پیش‌تر گفته شد طرفداران او در بغداد بسیار بیشتر از بلخ بوده‌اند. با این حال از معروف‌ترین شاگردان بلخی می‌توان به ابوالحسن احدب، ابوالقاسم عامری، ابو احمد عیدکی اشاره کرد.
درباره شاگردان ابوالقاسم بلخی باید گفت که ملل و نحل‌نگاران پیروان بلخی را «کعبیه» نام نهاده‌اند. همچنان‌که پیش‌تر گفته شد، طرف‌داران او در بغداد بسیار بیشتر از بلخ بوده‌اند. بااین‌حال از معروف‌ترین شاگردان بلخی می‌توان به ابوالحسن احدب، ابوالقاسم عامری و ابواحمد عیدکی اشاره کرد.


== فعالیتها ==
== فعالیت‌ها ==
وی مدتی وزارت احمد بن سهال مروزی، فرمانده‌ی عاصی امیر نصر سامانی را در امارت بلخ به عهده داشت و دوست او ابوزید بلخی که ادیب بود و لقب جاحظ بلخ را داشته است،<ref>ر.ک: همان، ص7</ref> از پذیرش وزارت سر باز زد و سرپرست دیوان رسائل شد.  
وی مدتی وزارت احمد بن سهال مروزی، فرمانده‌ی عاصی امیر نصر سامانی را در امارت بلخ به‌عهده داشت و دوست او ابوزید بلخی که ادیب بود و لقب جاحظ بلخ را داشته است،<ref>ر.ک: همان، ص7</ref> از پذیرش وزارت سر باز زد و سرپرست دیوان رسائل شد.  


== وفات ==
== وفات ==
خط ۶۸: خط ۶۸:


== آثار ==
== آثار ==
صاحبان تراجم از آثار علمی و تفسیری او تا 36 اثر نام برده‌اند.؛ اما متأسفانه همگی از میان رفته‌اند و فلا اثری از این آثار در دست نیست، مگر نام آن‌ها و یا نقل آراء و اقوالی از او که در کتب به یادگار مانده است.
صاحبان تراجم از آثار علمی و تفسیری او تا 36 اثر نام برده‌اند، اما متأسفانه همگی از میان رفته‌اند و فعلا اثری از این آثار در دست نیست، مگر نام آن‌ها و یا نقل آراء و اقوالی از او که در کتب به یادگار مانده است.


{{ستون-شروع|2}}
{{ستون-شروع|2}}
خط ۷۴: خط ۷۴:
# التفسیر الکبیر فی القرآن
# التفسیر الکبیر فی القرآن
# المقالات
# المقالات
# عيون المسائل والجوابات
# عيون المسائل و الجوابات
# الجدل وآداب اهله و تصحيح علله
# الجدل و آداب اهله و تصحيح علله
# المضاهات علي بّرعوث
# المضاهات علی بّرعوث
# نقض كتاب الخليل علي برغوث
# نقض كتاب الخليل علی برغوث
# النقض علي الرازي في العلم الالهي
# النقض علی الرازي في العلم الالهي
# الغرر والنوادر
# الغرر و النوادر
# النهايه في الاصلح علي ابي علي
# النهايه في الاصلح علی ابي‌علي
# الكلام في الامامه علي ابن قبه
# الكلام في الامامه علی ابن قبه
# كتاب في حجيه اخبار الحاد
# كتاب في حجيه اخبار الحاد
# الكتاب الثاني علي ابي علي في الجنه
# الكتاب الثاني علی ابي‌علي في الجنه
# محاسن آل طاهر
# محاسن آل طاهر
# محاسن خراسان يا فضائل خراسان
# محاسن خراسان يا فضائل خراسان
# و ......<ref>ر.ک: زریاب خویی، عباس، ج6، ص154-155</ref>
و ......<ref>ر.ک: زریاب خویی، عباس، ج6، ص154-155</ref>
{{پایان}}
{{پایان}}


۱٬۴۸۲

ویرایش