۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الإكمال في ذكر من له رواية في مسند الإمام أحمد من الرجال سوی من ذكر في تهذيب الكمال: تفاوت میان نسخه‌ها
الإكمال في ذكر من له رواية في مسند الإمام أحمد من الرجال سوی من ذكر في تهذيب الكمال (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۰ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۰۵
، ۱۰ آوریل ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
کتاب یک جلد دارد و به زبان عربی نوشته شده است. همچنین حاوی مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و محتوای مطالب بر اساس حروف الفبایی است. | کتاب یک جلد دارد و به زبان عربی نوشته شده است. همچنین حاوی مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و محتوای مطالب بر اساس حروف الفبایی است. | ||
در تحقیق این اثر از 121 منبع بهره برده شده و از جمله این منابع است: [[تاريخ أصبهان (ذكر أخبار أصبهان)|أخبار أصبهان]]، [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانی]]؛ [[إنجاز الوطن عن الإزدراء بإمام الزمن]]، [[ظفر احمد تهاونی]]؛ نسخه خطی الإكمال في ذكر من له رواية في مسند الإمام أحمد من الرجال سوی من ذكر في تهذيب الكمال حسینی؛ [[الاستيعاب في معرفة الأصحاب|الاستيعاب]]، [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|یوسف بن عبدالله]] معروف به [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|ابن عبدالبر]]؛ [[الإصابة في تمييز الصحابة]]، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]؛ [[الأعلام الشرقية في المائة الرابعة عشرة الهجرية|الإعلام]]، [[زرکلی، خیرالدین|خیرالدین زرکلی]]؛ [[الإعلان بالتوبيخ لمن ذمّ التاريخ|الإعلان بالتوبيخ لمن ذمّ التوريخ]]، [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]]؛ [[الأغاني]]، [[ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین|ابوالفرج اصفهانی]]؛ [[الإكمال في رفع الإرتياب عن المؤتلف و المختلف في الأسماء و الكنی و الأنساب|الإكمال]]، [[ابن ماکولا، علی بن هبةالله|ابن ماکولا]]؛ [[الأنساب (سمعاني)|الأنساب]]، [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد|سمعانی]]؛ [[البداية و النهاية (دارالفکر)|البداية و النهاية]]، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] و...<ref>ر.ک: منابع کتاب، ص671-678</ref>. | در تحقیق این اثر از 121 منبع بهره برده شده و از جمله این منابع است: [[تاريخ أصبهان (ذكر أخبار أصبهان)|أخبار أصبهان]]، [[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانی]]؛ [[إنجاز الوطن عن الإزدراء بإمام الزمن]]، [[ظفر احمد تهاونی]]؛ نسخه خطی الإكمال في ذكر من له رواية في مسند الإمام أحمد من الرجال سوی من ذكر في تهذيب الكمال حسینی؛ [[الاستيعاب في معرفة الأصحاب|الاستيعاب]]، [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|یوسف بن عبدالله]] معروف به [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|ابن عبدالبر]]؛ [[الإصابة في تمييز الصحابة]]، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]؛ [[الأعلام الشرقية في المائة الرابعة عشرة الهجرية|الإعلام]]، [[زرکلی، خیرالدین|خیرالدین زرکلی]]؛ [[الإعلان بالتوبيخ لمن ذمّ التاريخ|الإعلان بالتوبيخ لمن ذمّ التوريخ]]، [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]]؛ [[الأغاني]]، [[ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین|ابوالفرج اصفهانی]]؛ [[الإكمال في رفع الإرتياب عن المؤتلف و المختلف في الأسماء و الكنی و الأنساب|الإكمال]]، [[ابن ماکولا، علی بن هبةالله|ابن ماکولا]]؛ [[الأنساب (سمعاني)|الأنساب]]، [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد|سمعانی]]؛ [[البداية و النهاية (دارالفکر)|البداية و النهاية]]، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] و...<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17635/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%81%DB%8C-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84?sectionNumber=2&pageNumber=671&viewType=pdf ر.ک: منابع کتاب، ص671-678]</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مؤلف در مقدمه‌ای که بر کتاب نوشته، پس از شهادت به وحدانیت خداوند و رسالت پیامبر اسلام(ص) و درود بر ایشان و خاندان پاکشان و اصحاب و همسران آن حضرت(ص)، درباره این اثر چنین توضیح می‌دهد: چون قرعه حکم خداوند بر اختصار «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال]]»، اثر [[حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن|ابوالحجاج مزی]]، به نام من افتاد، کسی که مراعات و احترامش بر من لازم و پاسخ درخواستش بر من واجب بود، از من درخواست کرد که رجال [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند احمد بن حنبل]] را به رجال التهذيب بیفزایم تا فایده این کارم تکمیل شود. من نیز این کار را به فال نیک گرفته و از خداوند درخواست یاری خیر کردم. من در کتاب «التهذيب» هرکه را که روایتی در [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند احمد]] داشت با علامتی مشخص کردم تا از اصل متن متمایز شود؛ در این راستا علامت کسانی را که احمد بن حنبل از روایت خودش برای آنان اخراج کرده و علامت کسانی که پسرش عبدالله بن احمد در زیاداتش برای آنها اخراج نموده، «عب» قرار دادم<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص1-3</ref>. | مؤلف در مقدمه‌ای که بر کتاب نوشته، پس از شهادت به وحدانیت خداوند و رسالت پیامبر اسلام(ص) و درود بر ایشان و خاندان پاکشان و اصحاب و همسران آن حضرت(ص)، درباره این اثر چنین توضیح می‌دهد: چون قرعه حکم خداوند بر اختصار «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال]]»، اثر [[حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن|ابوالحجاج مزی]]، به نام من افتاد، کسی که مراعات و احترامش بر من لازم و پاسخ درخواستش بر من واجب بود، از من درخواست کرد که رجال [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند احمد بن حنبل]] را به رجال التهذيب بیفزایم تا فایده این کارم تکمیل شود. من نیز این کار را به فال نیک گرفته و از خداوند درخواست یاری خیر کردم. من در کتاب «التهذيب» هرکه را که روایتی در [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند احمد]] داشت با علامتی مشخص کردم تا از اصل متن متمایز شود؛ در این راستا علامت کسانی را که احمد بن حنبل از روایت خودش برای آنان اخراج کرده و علامت کسانی که پسرش عبدالله بن احمد در زیاداتش برای آنها اخراج نموده، «عب» قرار دادم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17635/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%81%DB%8C-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84?sectionNumber=2&viewType=pdf ر.ک: مقدمه مؤلف، ص1-3]</ref>. | ||
در بخشی از مطالب کتاب که به‌عنوان نمونه ذکر می‌شود، می‌خوانیم: | در بخشی از مطالب کتاب که به‌عنوان نمونه ذکر می‌شود، می‌خوانیم: | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
حرف الف: | حرف الف: | ||
[[احمد بن جمیل مروزی]]، ابویوسف: وی ساکن بغداد بود. از عبدالعزیز بن عبدالصمد و ابن مبارک و یحیی بن عبدالملک بن حمید بن ابوغنیه روایت کرده است. ابوزرعه و ابوحاتم و عبدالله بن احمد از وی روایت کرده‌اند. عبدالله بن احمد گفته: پدرم مطالب وی را کتابت می‌کرد و من خودم شاهد این مطلب بودم. ابن حبان گفته: احمد بن جمیل مروزی در سال 230 از دنیا رفت. ابن معین با عبارت: «ليس به بأس» و ابوحاتم با عبارت «صدوق» از وی یاد کرده‌اند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص5</ref>. | [[احمد بن جمیل مروزی]]، ابویوسف: وی ساکن بغداد بود. از عبدالعزیز بن عبدالصمد و ابن مبارک و یحیی بن عبدالملک بن حمید بن ابوغنیه روایت کرده است. ابوزرعه و ابوحاتم و عبدالله بن احمد از وی روایت کرده‌اند. عبدالله بن احمد گفته: پدرم مطالب وی را کتابت می‌کرد و من خودم شاهد این مطلب بودم. ابن حبان گفته: احمد بن جمیل مروزی در سال 230 از دنیا رفت. ابن معین با عبارت: «ليس به بأس» و ابوحاتم با عبارت «صدوق» از وی یاد کرده‌اند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17635/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%81%DB%8C-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84?sectionNumber=5&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص5]</ref>. | ||
اسد بن عمرو بن عامر، ابومنذر بجلی کوفی: قاضی شهر واسط بود. از ابوحنیفه و حجاج بن ارطاة و ربیعة الرأی و مطرف بن طریف و ابراهیم بن جریر و دیگران روایت کرده و احمد بن حنبل و عمرو ناقد و ابراهیم بن موسی و دیگران از وی روایت کرده‌اند. عبدالله بن احمد گفته: از پدرم درباره وی پرسیدم و گفت: «كان صدوقا». جوزجانی از قول احمد بن حنبل درباره اسد بن عمرو گفته: «أنه صالح الحديث». بخاری و ابن مدینی با عبارت «ضعيف» از وی یاد کرده‌اند و دارقطنی درباره وی از عبارت «يعتبر به» استفاده کرده است. ابن عدی درباره اسد بن عمرو گفته: «لم أر له شيئا منكرا و أرجو أنه لا بأس به». | اسد بن عمرو بن عامر، ابومنذر بجلی کوفی: قاضی شهر واسط بود. از ابوحنیفه و حجاج بن ارطاة و ربیعة الرأی و مطرف بن طریف و ابراهیم بن جریر و دیگران روایت کرده و احمد بن حنبل و عمرو ناقد و ابراهیم بن موسی و دیگران از وی روایت کرده‌اند. عبدالله بن احمد گفته: از پدرم درباره وی پرسیدم و گفت: «كان صدوقا». جوزجانی از قول احمد بن حنبل درباره اسد بن عمرو گفته: «أنه صالح الحديث». بخاری و ابن مدینی با عبارت «ضعيف» از وی یاد کرده‌اند و دارقطنی درباره وی از عبارت «يعتبر به» استفاده کرده است. ابن عدی درباره اسد بن عمرو گفته: «لم أر له شيئا منكرا و أرجو أنه لا بأس به». | ||
وی در سال 190 و به قولی، 188ق از دنیا رفت. ابن حبان گفته: اصحاب ابوحنیفه از وی روایت کرده‌اند و وی حدیث را بر اساس مذهب آنان می‌گفته است. سپس ابن حبان ادامه می‌دهد: من نام او را صرفا به این دلیل آوردم که اصحاب حدیث با تعجب از وی روایت می‌کنند<ref>ر.ک: همان، ص23-24</ref>. | وی در سال 190 و به قولی، 188ق از دنیا رفت. ابن حبان گفته: اصحاب ابوحنیفه از وی روایت کرده‌اند و وی حدیث را بر اساس مذهب آنان می‌گفته است. سپس ابن حبان ادامه می‌دهد: من نام او را صرفا به این دلیل آوردم که اصحاب حدیث با تعجب از وی روایت می‌کنند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17635/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%81%DB%8C-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84?sectionNumber=23&viewType=pdf ر.ک: همان، ص23-24]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
علمای مختلفی به این کتاب اهتمام داشته‌اند؛ مثلا [[ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد|حافظ هیثمی]] آنچه را که حسینی از رجال احمد ذکر نکرده، در یک جای مجزا ذکر کرده است. [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]]، مواردی را که [[ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد|هیثمی]] آورده در کتاب «[[تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة|تعجيل المنفعة]]» خودش ذکر کرده است که در انتهای همین اثر با عنوان «استدراكات الحافظ ابن حجر» به کتاب ضمیمه شده است. | علمای مختلفی به این کتاب اهتمام داشته‌اند؛ مثلا [[ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد|حافظ هیثمی]] آنچه را که حسینی از رجال احمد ذکر نکرده، در یک جای مجزا ذکر کرده است. [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]]، مواردی را که [[ابن حجر هیتمی، احمد بن محمد|هیثمی]] آورده در کتاب «[[تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة|تعجيل المنفعة]]» خودش ذکر کرده است که در انتهای همین اثر با عنوان «استدراكات الحافظ ابن حجر» به کتاب ضمیمه شده است. | ||
[[ابن عراقی، احمد بن عبدالرحیم|ابوزرعه عراقی]] نیز کتابی نگاشته به نام «ذيل الكاشف» که در آن، اسم‌هایی را که در «تهذيب الكمال» بوده و کاشف در ذکرشان، اهمال کرده، آورده و سپس افرادی که حسینی از رجال احمد ذکر کرده و برخی استدراکات هیثمی بر اثر حسینی را به آن ضمیمه کرده است. کار [[ابن عراقی، احمد بن عبدالرحیم|ابوزرعه]] اثر مستقلی شده که تراجم را در آن بر طریقه ذهبی، مختصر کرده است. [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] این کار را دنبال کرده و به تبیین، تحریر و توضیح آنچه بر وی ظاهر شده پرداخته و این موارد را در کتابی به نام «تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة» گرد آورده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص17-18</ref>. | [[ابن عراقی، احمد بن عبدالرحیم|ابوزرعه عراقی]] نیز کتابی نگاشته به نام «ذيل الكاشف» که در آن، اسم‌هایی را که در «تهذيب الكمال» بوده و کاشف در ذکرشان، اهمال کرده، آورده و سپس افرادی که حسینی از رجال احمد ذکر کرده و برخی استدراکات هیثمی بر اثر حسینی را به آن ضمیمه کرده است. کار [[ابن عراقی، احمد بن عبدالرحیم|ابوزرعه]] اثر مستقلی شده که تراجم را در آن بر طریقه ذهبی، مختصر کرده است. [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] این کار را دنبال کرده و به تبیین، تحریر و توضیح آنچه بر وی ظاهر شده پرداخته و این موارد را در کتابی به نام «تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة» گرد آورده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/17635/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%81%DB%8C-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D9%84%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D8%B0%D9%83%D8%B1-%D9%81%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B0%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84?sectionNumber=17&viewType=pdf ر.ک: مقدمه محقق، ص17-18]</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:حدیث]] | |||
[[رده:طبقات و تراجم محدثین و حفاظ (جمعی)]] | |||
[[رده:فروردین(1401)]] | |||