نهج‌السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
ویرایش Mhosseini@noornet.net (بحث) به آخرین تغییری که Hbaghizadeh@noornet.net انجام داده بود واگ...
جز (جایگزینی متن - 'نهج‌البلاغه' به 'نهج‌البلاغة')
جز (ویرایش Mhosseini@noornet.net (بحث) به آخرین تغییری که Hbaghizadeh@noornet.net انجام داده بود واگ...)
خط ۴: خط ۴:
| عنوان‌های دیگر =باب الخطب و الکلم
| عنوان‌های دیگر =باب الخطب و الکلم


نهج‌البلاغة. برگزیده
نهج‌البلاغه. برگزیده
| پدیدآوران =  
| پدیدآوران =  
[[محمودی، محمدباقر]] (نویسنده)
[[محمودی، محمدباقر]] (نویسنده)
خط ۳۲: خط ۳۲:
}}
}}


'''نهج‌السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة'''، اثر [[محمودی، محمدباقر|محمد باقر محمودى]] از دانشمندان معاصر ايران به زبان عربى؛ [[مطهری، مرتضی|شهيد مطهرى]] راجع به اين كتاب مى‌گويد: خوشبختانه در عصرهاى متاخر افراد ديگرى از پى گردآورى اسناد نهج‌البلاغة برآمدند و شايد از همه جامع‌تر كتابى است به نام نهج‌السعاده، در اين كتاب مجموعه سخنان حضرت اعم از نهج‌البلاغة جمع‌آورى شده است، اين كتاب شامل نهج‌البلاغة فعلى و قسمت‌هايى علاوه بر آن است كه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] آن را جمع‌آورى نكرده است يا در اختيارش نبوده.
'''نهج‌السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة'''، اثر [[محمودی، محمدباقر|محمد باقر محمودى]] از دانشمندان معاصر ايران به زبان عربى؛ [[مطهری، مرتضی|شهيد مطهرى]] راجع به اين كتاب مى‌گويد: خوشبختانه در عصرهاى متاخر افراد ديگرى از پى گردآورى اسناد نهج‌البلاغه برآمدند و شايد از همه جامع‌تر كتابى است به نام نهج‌السعاده، در اين كتاب مجموعه سخنان حضرت اعم از نهج‌البلاغه جمع‌آورى شده است، اين كتاب شامل نهج‌البلاغه فعلى و قسمت‌هايى علاوه بر آن است كه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] آن را جمع‌آورى نكرده است يا در اختيارش نبوده.


== انگيزه مؤلف==
== انگيزه مؤلف==




ايشان از جوانى به نهج‌البلاغة علاقه‌ى زيادى داشت، نواقص و كمبودهاى آن گاهى موجب شبهاتى مى‌شد؛ مثل عدم ذكر تمام كلمات، تقطيع يا حذف صدرو ذيل مطالب، از بين رفتن قرائن كه باعث فهم مناسب متن مى‌شد، انگيزه شد كه ايشان با تلاش دست به تألیف نهج‌الشعاده بزند، وى معتقد بود، در زمينه فضايل و آثار اهل‌بيت روايات قابل قبول ساير مذاهب كه در اين زمينه موجود است، را بايد آورد تا پذيرش همگان را به دنبال داشته باشد.
ايشان از جوانى به نهج‌البلاغه علاقه‌ى زيادى داشت، نواقص و كمبودهاى آن گاهى موجب شبهاتى مى‌شد؛ مثل عدم ذكر تمام كلمات، تقطيع يا حذف صدرو ذيل مطالب، از بين رفتن قرائن كه باعث فهم مناسب متن مى‌شد، انگيزه شد كه ايشان با تلاش دست به تألیف نهج‌الشعاده بزند، وى معتقد بود، در زمينه فضايل و آثار اهل‌بيت روايات قابل قبول ساير مذاهب كه در اين زمينه موجود است، را بايد آورد تا پذيرش همگان را به دنبال داشته باشد.


== ساختار ==
== ساختار ==
خط ۴۶: خط ۴۶:
ترتيب كتاب تلفيقى است از دو شيوه موضوعى تاريخى.
ترتيب كتاب تلفيقى است از دو شيوه موضوعى تاريخى.


ترتيب موضوعى: بر حسب موضوعات مختلف مثل [[بحارالانوار|بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام]]، وسائل الشيعه...
ترتيب موضوعى: بر حسب موضوعات مختلف مثل [[بحارالانوار|بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام]]، وسائل الشيعه...


ترتيب تاريخى: سخنان حضرت بر اساس زمان تنظيم شده، گرچه حدسى است. در انتهاى هر قسمت سخنانى كه زمان آن مشخص نيست، آورده شده است.
ترتيب تاريخى: سخنان حضرت بر اساس زمان تنظيم شده، گرچه حدسى است. در انتهاى هر قسمت سخنانى كه زمان آن مشخص نيست، آورده شده است.
خط ۶۹: خط ۶۹:
الف) ترتيب تاريخى. در اين ترتيب تمام قسمت‌هاى كتاب، سخنرانى، نامه، دعا، وصايا، كلمات قصار و اشعار به تناسب مسائل تاريخى تنظيم مى‌شود، تا ابعاد مختلف تاريخ از ديدگاه [[امام على(ع)|اميرمؤمنان(ع)]] يك جا روشن شود و مى‌توان گفتار حضرت را براساس زمان تنظيم كرد كه در صورت اول جزئى از ترتيب موضوعى است و در آن جاى مى‌گيرد.
الف) ترتيب تاريخى. در اين ترتيب تمام قسمت‌هاى كتاب، سخنرانى، نامه، دعا، وصايا، كلمات قصار و اشعار به تناسب مسائل تاريخى تنظيم مى‌شود، تا ابعاد مختلف تاريخ از ديدگاه [[امام على(ع)|اميرمؤمنان(ع)]] يك جا روشن شود و مى‌توان گفتار حضرت را براساس زمان تنظيم كرد كه در صورت اول جزئى از ترتيب موضوعى است و در آن جاى مى‌گيرد.


ب) ترتيب موضوعى. اين ترتيب بر حسب مواضع مختلف تنظيم مى‌شود؛ همانند كارى كه شهيد سيد حسن قبانچى در كتاب ده جلدى خويش، مسند ال[[امام على(ع)]] انجام داده است و پنج جلد آن در سال 1420ق توسط چاپخانه اسوه به چاپ رسيد. اين ترتيب موضوعى ابعاد و درجات گوناگونى دارد و مى‌توان آن را به مانند [[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]] و وسائل الشيعه تنظيم كرد كه پاسخگوى بخشى از نيازهاست و نيز مى‌توان مسائل اقتصادى، سياسى، امنيتى و... را در آن گنجاند تا پژوهشگران به راحتى مسائل مختلف را از زبان مولاى متقيان(ع) دريافت دارند. البته هر يك از اين شيوه‌ها معايبى دارد و محاسنى؛ مثلاًدر شيوه ترتيب تاريخى و موضوعى، احاديث تقطيع مى‌شود و در شيوه تلفيقى، تا حدودى احاديث به اجزاى مختلف تقسيم مى‌گردد. از اين رو ناگزير بايد كتاب را به شيوه‌هاى مختلف تنظيم كرد تا از محاسن آن بهره جست و از معايبش دورى كرد.
ب) ترتيب موضوعى. اين ترتيب بر حسب مواضع مختلف تنظيم مى‌شود؛ همانند كارى كه شهيد سيد حسن قبانچى در كتاب ده جلدى خويش، مسند ال[[امام على(ع)]] انجام داده است و پنج جلد آن در سال 1420ق توسط چاپخانه اسوه به چاپ رسيد. اين ترتيب موضوعى ابعاد و درجات گوناگونى دارد و مى‌توان آن را به مانند [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]] و وسائل الشيعه تنظيم كرد كه پاسخگوى بخشى از نيازهاست و نيز مى‌توان مسائل اقتصادى، سياسى، امنيتى و... را در آن گنجاند تا پژوهشگران به راحتى مسائل مختلف را از زبان مولاى متقيان(ع) دريافت دارند. البته هر يك از اين شيوه‌ها معايبى دارد و محاسنى؛ مثلاًدر شيوه ترتيب تاريخى و موضوعى، احاديث تقطيع مى‌شود و در شيوه تلفيقى، تا حدودى احاديث به اجزاى مختلف تقسيم مى‌گردد. از اين رو ناگزير بايد كتاب را به شيوه‌هاى مختلف تنظيم كرد تا از محاسن آن بهره جست و از معايبش دورى كرد.


مؤلف در فاصله حدودا سى ساله چاپ اول هشت جلد با چاپ دوم، استدراكات فراوانى افزوده و كاستى‌هاى چاپ اول را بر طرف و از منابع بيشترى استفاده كرده است.
مؤلف در فاصله حدودا سى ساله چاپ اول هشت جلد با چاپ دوم، استدراكات فراوانى افزوده و كاستى‌هاى چاپ اول را بر طرف و از منابع بيشترى استفاده كرده است.


استاد [[مطهری، مرتضی|شهيد مرتضى مطهرى]] به دنبال چاپ شدن چهار جلد از چاپ اول نهج‌السعاده در كتاب گرانقدر خود، سيرى در نهج‌البلاغة (ص5 و6) مى‌نويسد:
استاد [[مطهری، مرتضی|شهيد مرتضى مطهرى]] به دنبال چاپ شدن چهار جلد از چاپ اول نهج‌السعاده در كتاب گرانقدر خود، سيرى در نهج‌البلاغه (ص5 و6) مى‌نويسد:


خوشبختانه در عهدها و عصرهاى متاخرتر افراد ديگرى در پى‌گردآورى اسناد و مدارک نهج‌البلاغة برآمده‌اند، و شايد از همه مشروح‌تر و جامع‌تر كتابى است به نام نهج‌السعاده فى مستدرك نهج‌البلاغة كه در حال حاضر به وسيله يكى از فضلاى ارزشمند... به نام [[محمودی، محمدباقر|محمد باقر محمودى]] در حال تكوين است. در اين كتاب ذى قيمت مجموعه سخنان على(ع) اعم از خطب، اوامر، كتب و رسائل، وصايا، ادعيه و كلمات قصار جمع‌آورى شده است. اين كتاب شامل نهج‌البلاغة فعلى و قسمت‌هايى علاوه بر آن است كه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]](ره) آن‌ها را انتخاب نكرده و يا در اختيارش نبوده است، و ظاهرا جز قسمتى از كلمات قصار، مدارك، مآخذ، همه به دست آمده است. تا كنون؛ [يعنى زمان نوشتن مقدمه سيرى بر نهج‌البلاغة] چهار جلد از اين كتاب چاپ و منتشر شده است.
خوشبختانه در عهدها و عصرهاى متاخرتر افراد ديگرى در پى‌گردآورى اسناد و مدارک نهج‌البلاغه برآمده‌اند، و شايد از همه مشروح‌تر و جامع‌تر كتابى است به نام نهج‌السعاده فى مستدرك نهج‌البلاغه كه در حال حاضر به وسيله يكى از فضلاى ارزشمند... به نام [[محمودی، محمدباقر|محمد باقر محمودى]] در حال تكوين است. در اين كتاب ذى قيمت مجموعه سخنان على(ع) اعم از خطب، اوامر، كتب و رسائل، وصايا، ادعيه و كلمات قصار جمع‌آورى شده است. اين كتاب شامل نهج‌البلاغه فعلى و قسمت‌هايى علاوه بر آن است كه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]](ره) آن‌ها را انتخاب نكرده و يا در اختيارش نبوده است، و ظاهرا جز قسمتى از كلمات قصار، مدارك، مآخذ، همه به دست آمده است. تا كنون؛ [يعنى زمان نوشتن مقدمه سيرى بر نهج‌البلاغه] چهار جلد از اين كتاب چاپ و منتشر شده است.


نكته قابل توجه آن كه، مبناى مؤلف اگر چه در ابتدا، استدراك نهج‌البلاغة بوده است؛ ولى پس از بررسى‌ها، مشخص شده، آن چه در نهج‌البلاغة نيامده است، بسيار بيشتر از آنچه آمده، بوده، به علاوه با توجه به گزيده‌نويسى [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]](ره) بسيارى از مطالب نهج‌البلاغة كامل نيست، يا پراكنده شده است از اين‌رو در مراحل بعدى كار، استدراك نهج‌البلاغة چندان مورد توجه نبوده و برخى از خطبه‌ها و كلمات كه تنها در نهج‌البلاغة آمده و مدرک  آن‌ها تنها خود نهج‌البلاغة است و در منابعى كه هم اكنون در دسترس هست، يافت نمى‌شود، نيز در نهج‌السعاده آمده، كه اين تعداد، از انگشتان دست تجاوز نمى‌كند. بنابراین مى‌توان گفت اين كتاب در واقع موسوعه سخنان [[امام على(ع)]] است، چه در نهج‌البلاغة آمده باشد و چه نيامده باشد و براى بسيارى از كلمات مصادر متعددى ذكر شده است.
نكته قابل توجه آن كه، مبناى مؤلف اگر چه در ابتدا، استدراك نهج‌البلاغه بوده است؛ ولى پس از بررسى‌ها، مشخص شده، آن چه در نهج‌البلاغه نيامده است، بسيار بيشتر از آنچه آمده، بوده، به علاوه با توجه به گزيده‌نويسى [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]](ره) بسيارى از مطالب نهج‌البلاغه كامل نيست، يا پراكنده شده است از اين‌رو در مراحل بعدى كار، استدراك نهج‌البلاغه چندان مورد توجه نبوده و برخى از خطبه‌ها و كلمات كه تنها در نهج‌البلاغه آمده و مدرک  آن‌ها تنها خود نهج‌البلاغه است و در منابعى كه هم اكنون در دسترس هست، يافت نمى‌شود، نيز در نهج‌السعاده آمده، كه اين تعداد، از انگشتان دست تجاوز نمى‌كند. بنابراین مى‌توان گفت اين كتاب در واقع موسوعه سخنان [[امام على(ع)]] است، چه در نهج‌البلاغه آمده باشد و چه نيامده باشد و براى بسيارى از كلمات مصادر متعددى ذكر شده است.


تعليقه‌هاى مؤلف محترم بر نهج‌السعاده گاهى بسيار گسترده است، چنان كه در قسمت وصيت‌ها؛ يعنى جلدهاى هفت و هشت ملاحظه مى‌شود. اين دو جلد در 1385ق به چاپ رسيد. اما در بقيه جلدها متوسط است و بر حسب ضرورت و نياز حاشيه زده است و عموماًتعليقه‌هاى مختصرى است.
تعليقه‌هاى مؤلف محترم بر نهج‌السعاده گاهى بسيار گسترده است، چنان كه در قسمت وصيت‌ها؛ يعنى جلدهاى هفت و هشت ملاحظه مى‌شود. اين دو جلد در 1385ق به چاپ رسيد. اما در بقيه جلدها متوسط است و بر حسب ضرورت و نياز حاشيه زده است و عموماًتعليقه‌هاى مختصرى است.
خط ۹۹: خط ۹۹:




{{نهج‌البلاغة}}
{{نهج‌البلاغه}}




۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش