۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
}} | }} | ||
'''التاريخ الكبير'''، اثر محمد بن اسماعیل بن ابراهیم جعفی بخاری (متوفی 256ق- 869ق)، یکی از مصادر شناخت جرح و تعدیل راویان در میان اهل سنت می‌باشد. | '''التاريخ الكبير'''، اثر [[بخاری، محمد بن اسماعیل|محمد بن اسماعیل بن ابراهیم جعفی بخاری]] (متوفی 256ق- 869ق)، یکی از مصادر شناخت جرح و تعدیل راویان در میان اهل سنت می‌باشد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
===راویان موجود در کتاب=== | ===راویان موجود در کتاب=== | ||
بخاری مدعی است که نام چهل هزار نفر در این کتاب آمده است. گذشتگان نیز آمارهای بالایی از تعداد تراجم این کتاب ذکر کرده‌اند. برای نمونه حاکم نیشابوری (متوفی ۴۰۵ق) چهل هزار نفر و ذهبی (متوفی ۷۴۸ق) نیز همین تعداد را ذکر کرده است؛ اما چاپ‌های کنونی تنها ۱۳۳۰۸ ترجمه را در بردارد<ref>همان، ص134- 135</ref>. | [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] مدعی است که نام چهل هزار نفر در این کتاب آمده است. گذشتگان نیز آمارهای بالایی از تعداد تراجم این کتاب ذکر کرده‌اند. برای نمونه [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]] (متوفی ۴۰۵ق) چهل هزار نفر و [[ذهبی، محمد بن احمد|ذهبی]] (متوفی ۷۴۸ق) نیز همین تعداد را ذکر کرده است؛ اما چاپ‌های کنونی تنها ۱۳۳۰۸ ترجمه را در بردارد<ref>همان، ص134- 135</ref>. | ||
===اطلاعات موجود درباره راویان=== | ===اطلاعات موجود درباره راویان=== | ||
بخاری مدعی است که درباره بیشتر کسانی که نامشان در کتاب آمده است، جریانی تاریخی سراغ دارد و تنها برای طولانی نشدن مطالب کتاب، از ذکر آن صرف‌نظر کرده است. مطالب موجود در شرح‌حال اشخاص به‌قرار زیر است: | [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] مدعی است که درباره بیشتر کسانی که نامشان در کتاب آمده است، جریانی تاریخی سراغ دارد و تنها برای طولانی نشدن مطالب کتاب، از ذکر آن صرف‌نظر کرده است. مطالب موجود در شرح‌حال اشخاص به‌قرار زیر است: | ||
# اسم؛ سلیم بن عبدالله بن جناده الفهمی. | # اسم؛ سلیم بن عبدالله بن جناده الفهمی. | ||
# کنیه؛ مسلم بن مهران: کنیه مسلم أبو‌المثنی. | # کنیه؛ مسلم بن مهران: کنیه مسلم أبو‌المثنی. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
===شیوه تنظیم راویان=== | ===شیوه تنظیم راویان=== | ||
اصول تنظیم و ترتیب افراد در کتاب به شرح زیر است: | اصول تنظیم و ترتیب افراد در کتاب به شرح زیر است: | ||
# بخاری اسامی راویان را بر اساس حروف الفبا (تنها در حرف اول نام شخص و نام پدر او)، تنظیم کرده است. برای نمونه ترجمه «محمد بن بلال، محمد بن بشیر و محمد بن ابو‌‌بکر» را که نام پدر همه آنها با حرف «باء» شروع شده، پشت سر هم آورده است. | # [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] اسامی راویان را بر اساس حروف الفبا (تنها در حرف اول نام شخص و نام پدر او)، تنظیم کرده است. برای نمونه ترجمه «محمد بن بلال، محمد بن بشیر و محمد بن ابو‌‌بکر» را که نام پدر همه آنها با حرف «باء» شروع شده، پشت سر هم آورده است. | ||
# در آخر باب‌های الفبایی، «باب الواحد» آمده شده، که شامل اسامی تک است؛ | # در آخر باب‌های الفبایی، «باب الواحد» آمده شده، که شامل اسامی تک است؛ | ||
# در هر یک از ابواب حروف الفبا، برای اسامی پر‌تکرار، بابی به نام همان اسم تشکیل شده است؛ مانند ابواب ابراهیم، اسحاق، ایوب و... در باب الالف. افزون بر این، چنین اسم‌هایی بر اساس حرف نخست نام پدر تنظیم یافته‌اند. مثلاً در باب ابراهیم، بابی چون باب الباء دیده میشود که اسم‌هایی مانند ابراهیم بن براء، ابراهیم بن بشیر، ابراهیم بن بشار و... در آن وجود دارد. در پایان هم ذیل «باب من افناء الناس» از کسانی یاد شده است که نام پدرشان مشخص نیست. مثلاً در پایان باب ابراهیم و در «باب من افناء الناس» نام‌هایی چون ابراهیم الانصاری، ابراهیم القرشی و... دیده میشود. | # در هر یک از ابواب حروف الفبا، برای اسامی پر‌تکرار، بابی به نام همان اسم تشکیل شده است؛ مانند ابواب ابراهیم، اسحاق، ایوب و... در باب الالف. افزون بر این، چنین اسم‌هایی بر اساس حرف نخست نام پدر تنظیم یافته‌اند. مثلاً در باب ابراهیم، بابی چون باب الباء دیده میشود که اسم‌هایی مانند ابراهیم بن براء، ابراهیم بن بشیر، ابراهیم بن بشار و... در آن وجود دارد. در پایان هم ذیل «باب من افناء الناس» از کسانی یاد شده است که نام پدرشان مشخص نیست. مثلاً در پایان باب ابراهیم و در «باب من افناء الناس» نام‌هایی چون ابراهیم الانصاری، ابراهیم القرشی و... دیده میشود. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
===مبنای توثیق و تضعیف راوی=== | ===مبنای توثیق و تضعیف راوی=== | ||
# بخاری در استفاده از الفاظ جرح با احتیاط عمل می‌کند؛ ازاین‌رو در جرح، بیشتر از تعبیر «فیه نظر» و مانند آن استفاده کرده است. شدید‌ترین تضعیف در این کتاب با تعبیر «منکر الحدیث» بیان شده و در توثیق هم غالباً از مبالغه استفاده نشده و بیشتر تعابیر «ثقه» یا «حسن الحدیث» به کار رفته است. | # [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] در استفاده از الفاظ جرح با احتیاط عمل می‌کند؛ ازاین‌رو در جرح، بیشتر از تعبیر «فیه نظر» و مانند آن استفاده کرده است. شدید‌ترین تضعیف در این کتاب با تعبیر «منکر الحدیث» بیان شده و در توثیق هم غالباً از مبالغه استفاده نشده و بیشتر تعابیر «ثقه» یا «حسن الحدیث» به کار رفته است. | ||
# باید به مراد بخاری در برخی اصطلاحات نیز توجه کرد. برای نمونه او عبارات «فیه نظر» و «لیس بقوی» را برای راوی ضعیف و عبارت «سکتوا عنه» را درباره راوی‌ای که حدیثش را ترک کرده، استفاده نموده است. همچنین به باور او نقل حدیث از کسی که با تعبیر «منکر الحدیث» تضعیف شده است، جایز نیست. | # باید به مراد [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] در برخی اصطلاحات نیز توجه کرد. برای نمونه او عبارات «فیه نظر» و «لیس بقوی» را برای راوی ضعیف و عبارت «سکتوا عنه» را درباره راوی‌ای که حدیثش را ترک کرده، استفاده نموده است. همچنین به باور او نقل حدیث از کسی که با تعبیر «منکر الحدیث» تضعیف شده است، جایز نیست. | ||
# در برخی موارد، بخاری به نقل آرای پیشوایان جرح و تعدیل پیرامون راویان پرداخته است؛ | # در برخی موارد، [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] به نقل آرای پیشوایان جرح و تعدیل پیرامون راویان پرداخته است؛ | ||
# برخی سکوت بخاری درباره راوی را، توثیق راوی شمرده‌اند؛ اما ابن‌حجر این دیدگاه را با استقرا، رد کرده است<ref>همان</ref>. | # برخی سکوت [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] درباره راوی را، توثیق راوی شمرده‌اند؛ اما ابن‌حجر این دیدگاه را با استقرا، رد کرده است<ref>همان</ref>. | ||
===شیوه اطلاع‌رسانی درباره راویان=== | ===شیوه اطلاع‌رسانی درباره راویان=== | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
===امتیاز کتاب=== | ===امتیاز کتاب=== | ||
موارد ذیل را می‌توان از امتیازات تاریخ کبیر بخاری بر‌شمرد: | موارد ذیل را می‌توان از امتیازات تاریخ کبیر [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] بر‌شمرد: | ||
# بخاری اسامی بسیاری را همراه با شرح‌حالشان آورده است؛ ازاین‌رو این کتاب در ذکر برخی از رجال انفراد دارد؛ | # [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] اسامی بسیاری را همراه با شرح‌حالشان آورده است؛ ازاین‌رو این کتاب در ذکر برخی از رجال انفراد دارد؛ | ||
# او بر شرح‌حال راویانی که از آنها نقل می‌کند، بیشتر از دیگر رجالیان تسلط دارد. | # او بر شرح‌حال راویانی که از آنها نقل می‌کند، بیشتر از دیگر رجالیان تسلط دارد. | ||
# بخاری توانسته است، میان افراد متشابه در نام و نام پدر، در بسیاری از موارد تمییز دهد و هر شخص را جدا از دیگری بیاورد؛ | # [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] توانسته است، میان افراد متشابه در نام و نام پدر، در بسیاری از موارد تمییز دهد و هر شخص را جدا از دیگری بیاورد؛ | ||
# بخاری احادیث بسیاری را که در کتب حدیثی دیگر نیامده است، در کتاب خود آورده است. به همین دلیل نزد عالمان اهل سنت، پیشوای حدیث و امیرالمؤمنین در حدیث تلقی میشود<ref>همان، ص138</ref>. | # [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] احادیث بسیاری را که در کتب حدیثی دیگر نیامده است، در کتاب خود آورده است. به همین دلیل نزد عالمان اهل سنت، پیشوای حدیث و امیرالمؤمنین در حدیث تلقی میشود<ref>همان، ص138</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
تألیفهایی که پیرامون اثر حاضر صورت گرفته، عبارتند از: | تألیفهایی که پیرامون اثر حاضر صورت گرفته، عبارتند از: | ||
# «بيان خطأ البخاري في تاريخه»، تألیف ابن ابیحاتم رازی با تصحیح عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی که مؤسسه الکتب الثقافی آن را به چاپ رسانده است. | # «بيان خطأ البخاري في تاريخه»، تألیف [[ابن ابیحاتم، عبدالرحمن بن محمد|ابن ابیحاتم رازی]] با تصحیح عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی که مؤسسه الکتب الثقافی آن را به چاپ رسانده است. | ||
# «تخريج الأحادیث المرفوعة المسندة في كتاب التاريخ الكبير بخاري»، تألیف احمد محمد بن عبدالکریم بن عبید در سه جلد که مکتبه الرشد ریاض به سال ۱۴۲۰ق آن را به چاپ رسانده است<ref>همان، ص138- 139</ref>. | # «تخريج الأحادیث المرفوعة المسندة في كتاب التاريخ الكبير بخاري»، تألیف احمد محمد بن عبدالکریم بن عبید در سه جلد که مکتبه الرشد ریاض به سال ۱۴۲۰ق آن را به چاپ رسانده است<ref>همان، ص138- 139</ref>. | ||