أخبار الأعيان في جبل لبنان: تفاوت میان نسخه‌ها

«أخبار الأعيان في جبل لبنان»، اثر طنوس شدياق، با تحقيق فؤاد افرام بستانى، كتابى است پيرامون وضعيت جغرافيايى لبنان و نسب اعيان و واليان (از سنه 600ق تا 1855ق) كه به زبان عربى نوشته شده است.

نويسنده در تدوين اثر حاضر، از آثار مورخين بسيارى استفاده كرده است كه عبارتند از: جبرائيل قلاعى حفدى؛ احمد بن شباط فقيه غربى عاليهى؛ بطرك اسطفان دويهى؛ قمس حنانيا منير زوقى؛ امير فخرالدين صفدى و... (ر.ك: مقدمه، ج1، ص6).

در مقدمه، به شرح حال كوتاهى از نويسنده پرداخته شده و توضيح مختصرى پيرامون بخش‌هاى كتاب، داده شده است (ر.ك: مقدمه، ج1، ص1-6).

اثر حاضر، يكى از مصادر اصيل در تاريخ جديد لبنان مى‌باشد. در قسم اول كتاب، به جغرافياى لبنان پرداخته شده است. در اين قسمت، نويسنده ابتدا حدود لبنان و وضعيت سكنه آن را تشريح نموده و سپس، به بيان موقعيت و ويژگى شهرهاى آن از جمله طرابلوس، بترون، جبيل، جونيه، بيروت، صيدا، صور، عكاء و نهرهاى نه‌گانه لبنان (نهر ابوعلى، نهر جوز، نهر ابراهيم، نهر كلب، نهر انطلياس، نهر بيروت، نهر دامور، نهر اولى و نهر قاسميه) پرداخته و در نهايت، مقاطعات و حدود شمالى و جنوبى آن را تبيين نموده است (ر.ك: متن كتاب، ج1، ص9-29).

بخش اول: اعيان (امرا و مشايخ) نصارى كه از جمله آن‌ها مى‌توان از مشايخ بنى ظاهر، بنى صالح، دحادحه، صعبيه و بنى شدياق نام برد (ر.ك: همان، ص33-110).

بخش دوم: اعيان دروز كه از جمله آن‌ها عبارتند از: امراى ارسلانى و مشايخ جانبولاديه، عماديين، نكديين، تلحوقيين، ملكيين و آل حصن‌الدين (ر.ك: همان، ص122-181).

بخش سوم: اعيان اسلام كه شامل امراى معنيين، بنى عساف تركمان، بنى سيفاى كرد، سكان راس نحاش كرد و مشايخ حماديه مى‌شود (ر.ك: همان، ص186-192).

در قسم سوم، در هشت فصل، به بيان شرح حال و تاريخ گروهى از واليان لبنان، در فاصله سنه 600 تا سنه 1855 پرداخته شده است؛ مثل امراى تنوخى قيسى؛ امراى معنى؛ امراى بنى عساف؛ امراى بنى سيفا و... (ر.ك: همان، ص201-530).